همایش بینالمللی «صلح و جهان عاری از خشونت» دیروز در دانشگاه تهران برگزار شد
جنایتکاران در محکمه دانشگاهیان
عباس شیری: گفتوگو
جایگزین جنگها
رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران به عنوان اولین سخنران همایش، در سخنرانی با موضوع «جرم و چگونگی کاهش آن و در نهایت رسیدن به صلح در جامعه» گفت: «از جنبه نظری حقوق کیفری بینالملل، نظریه مجازاتگرایی درحالی مطرح بوده است که تجربه نشان داده است مجازات بهتنهایی راهحل مناسبی برای کاهش جرم نیست و به همین دلیل باید راهکارهای دیگری طراحی شود تا به اصلاح در یک جامعه منجر شود.»
عباس شیری افزود: «نظریه مجازاتگرایی در ابتدا محدود به مباحث کیفری بود، اما بهتدریج جایگاه خود را پیدا کرد و در عرصه بینالملل بویژه در انقلابهایی که در کشورهای مختلف رخ داد به یک اصل محوری تبدیل شده است.» وی به تجربههایگذار سیاسی برخی کشورها اشاره کرد و افزود: «در کشورهایی کهگذار رخ داده است، طرفهای مختلف آن جامعه پذیرفتهاند که به جای وقوع درگیریهای نظامی و جنگهای داخلی یا مجازات گرایی، داوطلبانه مصالحه یا کنارهگیری کنند تا به جای تعقیب کیفری و مجازات طرف مقابل، مسیر آشتی و مصالحه طی شود. این روش بهتدریج در حقوق کیفری بینالمللی جایگاه پیدا کرد و در مناسبات بینالمللی نیز صلح و آشتی به جای روشهای مسلحانه و مبتنی بر مجازات مطرح شد.» استاد دانشگاه تهران تأکید کرد: «براساس این تجربههای گذار موفقیت آمیز، ملتها میتوانند با تمرکز بر محورهای مشترک موجود در جامعه، گفتوگو و آشتی را بر جنگ ترجیح دهند. البته در مواردی مشاهده شد که دولتهای بدعهد با نیرنگ وارد مذاکرات آشتی شده و به جای پایبندی به تعهدات خود دست به حمله متقابل زدند؛ اما اگر صداقت و پایبندی به تعهدات وجود داشته باشد، همواره میتوان به نتایج مطلوب دست یافت.»
شیری افزود: «در مبانی دینی ما نیز سیره پیامبر اکرم(ص) و معصومان(ع) نیز همواره بر گفتوگو و مدارا استوار بوده است، هرچند در نهایت اگر صلح و مذاکره به نتیجه نرسد، دفاع بهعنوان آخرین راهحل مطرح میشود.»
رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در بخش دیگری از سخنان خود گفت: «در مطالعات دو تا سه دهه اخیر به این نتیجه رسیدهام که دستکم دو ارزش بنیادین و مشترک میان همه انسانها، فارغ از عقایدشان، وجود دارد که یکی عدالت و دیگری آزادی است. حال سؤال این است که جنگ تا چه اندازه میتواند در دستیابی به این دو ارزش مؤثر باشد؟»
وی اظهارکرد: «واقعیت این است که جنگهای داخلی و بسیاری از انقلابها در شرق و غرب، به ندرت موجب افزایش این ارزشها یا احیای آنها شدهاند.»
شیری با اشاره به اینکه براساس این تجربهها، تحقق عدالت و آزادی را باید از طریق روشهای غیرخشونتآمیز طی کرد و این روشها احیای این ارزشها را بیشتر تضمین میکنند، افزود: «در نظام جمهوری اسلامی نیز حفظ این ارزشها از طریق رجوع به گفتوگو و پایبندی به قانون ممکن شده است.»
رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران پس از بیان این توضیحات، و با مقایسه انواع نظریهها و تلاشهای حقوقی و کیفری برای تحقق عدالت و آزادی، نتیجهگیری کرد که «اصل در جوامع بر صلح و آشتی است و برای حفظ آن و ارتقای عدالت و آزادی راهی جز گفتوگو و پایبندی به قانون نداریم.»
فرید اسحاق: دادگاههای بینالمللی در خدمت قدرتها
فرید اسحاق، فعال بینالمللی حقوق بشر و استاد دانشگاه در آفریقای جنوبی، کشوری که علیه نتانیاهو به دلیل ارتکاب جنایت جنگی در دیوان دادگستری بینالمللی شکایت ثبت کرد، سخنان خود را با تشریح و تقبیح دخالتهای آمریکا در کشورهای مختلف و تحمیل قوانین آمریکا بر دیگر کشورها آغاز کرد که باعث بیاثر شدن عدالت در جهان شده است.
وی گفت: «در بسیاری از پروندههای مطرح در دادگاههای بینالمللی، آمریکا نقش مهمی داشته است، اما هرگز حضور مستقیم و رسمی خود را چه در این پروندهها و چه در دادگاهها ثبت نکرده است.» وی با طرح این سؤال اساسی که «آیا این قوانین ایالات متحده صرفاً در داخل آمریکا اعتبار دارند یا میتوانند علیه دیگر کشورها نیز به کار گرفته میشوند؟» اظهارکرد: «درواقع رویکردی که مدعی است قوانین آمریکا میتواند به دیگر کشورها و حوزهها تسری یابد، به معنای نادیده گرفتن عدالت در سایر کشورهاست.» استاد دانشگاه در آفریقای جنوبی افزود: «در جنگهای بینالمللی آنچه اتفاق میافتد بیش از هر چیز بیعدالتی است و افراد یا دولتهایی چنین رفتاری را از خود نشان میدهند که ادعای تمدن دارند.»
فرید اسحاق ادامه داد: «وقتی که دیوان دادگستری بینالمللی درحال محاکمه نتانیاهو نخستوزیر اسرائیل بوده، نخستوزیر انگلیس هم ادعا کرد که احتمال دارد اقدامات قضایی علیه نتانیاهو انجام شود، اما واقعیت این است که این دادگاهها در خدمت مردم مورد ظلم قرار گرفته، بویژه مردم آفریقا یا دیگر نقاط جهان نیستند.»
این فعال بینالمللی حقوق بشر، با اشاره به تجربه محاکمه نتانیاهو نخستوزیر اسرائیل در دیوان بینالمللی دادگستری به اتهام ارتکاب جنایات جنگی که شکایت این پرونده از سوی آفریقای جنوبی طرح شده بود، به این واقعیت اشاره کرد که قدرتهای بزرگ بویژه قدرتهای غربی، به جای حمایت از این دادگاه و پیگیری آن یا کمک به اجرای حکم بازداشت نخستوزیر رژیم اسرائیل، در عمل برای قاضی این پرونده که این حکم را صادر کرده است، محدودیتهای بسیار و غیرقابل تطبیق با حقوق اولیه بشری وضع کردهاند.
فرید اسحاق با اشاره به اینکه قاضی دیوان دادگستری بینالمللی نه برای یک دولت خاص، بلکه برای سازمان ملل کار میکند و در عمل کارمند و تحت حمایت سازمان بینالمللی قرار دارد، گفت: «اما دیدیم که پس از این دادگاه حتی برای افرادی چون قاضی این دادگاه که برای سازمان ملل کار میکنند چه مشکلات و محدودیتهایی ایجاد شده است، به گونهای که حتی قادر به یک زندگی امن در آمریکا هم نیستند.»
این استاد دانشگاه در آفریقای جنوبی اضافه کرد: «حتی زمانی که علیه نتانیاهو اقدام شد و قاضی براساس مستندات پرونده اتهام ارتکاب جنایتهای جنگی را بررسی و حکم بازداشت نخستوزیر اسرائیل را صادر کرد، در مقابل، داراییهای برخی افراد مرتبط با این روندها و دادگاهها ضبط شد.»
فرید اسحاق پس از بیان این مقدمات پرسید: «این چه نوع عدالتی است که فقط باید برای ابرقدرتها فایده داشته باشد و هزینه هر نوع عدالتی را باید دیگران پراخت کنند؟»
این فعال بینالمللی حقوق بشر نتیجه گرفت: «این موارد و شواهد بسیار دیگر نشان میدهد که این دادگاههای بینالمللی واقعی نیستند، یا دستکم احکام صادر شده از سوی آنها واقعی نیستند و نمیتوان به صورت واقعی آنها را اجرا کرد.» فرید اسحاق در مقام نتیجهگیری سخنان خود تأکید کرد: «سخن گفتن از صلح به واقع نوعی مخالفت با بیعدالتی است. اما مسأله این است که صلح واقعی باید به صورت عملی پیاده شود نه اینکه صرفاً شعاری یا نمایشی باشد و بر این قرار، صلح واقعی در فلسطین، تنها این میتواند باشد که فلسطینیان به خانههایشان بازگردند.»
سید ضیا هاشمی: صلح
آرمان جهانی است
سخنران بعدی در بخش صبح دیروز این همایش، سید ضیا هاشمی، استاد دانشگاه تهران و معاون علمی و فرهنگی معاون اول رئیسجمهور بود که ابعاد حقوقی و اجتماعی صلح را بررسی کرد.
سید ضیا هاشمی گفت: «درستی و اهمیت این همایش در آن است که موضوع صلح را از دو بعد مورد توجه قرار داده است: یک بعد حقوقی و دیگری اجتماعی.»
وی با بیان اینکه صلح مفهومی والا و آرمانی جهانی است که میان همه جوامع، فرهنگها و ملتها مشترک است، اظهارکرد: «اگر صلح را در مقابل پرخاشگری، خشونت و جنگ تعریف کنیم، طبیعتاً جنگ همواره مذموم است. حتی جنگی که از سر ناچاری تحمیل میشود، تنها زمانی قابل توجیه است که مقدمهای برای صلح باشد.»
معاون فرهنگی معاون اول رئیسجمهور افزود: «ما کشوری هستیم که بارها در معرض تهاجم قرار گرفتهایم و هرگز آغازگر جنگ نبودهایم، بنابراین آنچه همواره در تاریخ کشور ما بویژه تاریخ معاصر کشور ما رخ داده است، دفاع بوده دفاع است که دفاع نیز همواره مشروع و مبارک است.»
وی در تبیین عمیقتری از معنای صلح، تأکید کرد: «صلح صرفاً به معنای نبود جنگ نیست، بلکه در معنایی عمیقتر، صلح به معنای همزیستی مسالمتآمیز، صمیمیت، دوستی و آرامش است.»
کامران مرتضی: عدالت و احترام برای پایداری صلح است
کامران مرتضی، مستشار عالی قضایی و نماینده مجلس پاکستان دیگر میهمان این همایش بود که در سخنرانی خود به مسئولیت پذیری انسانی در جنگ و صلح اشاره کرد. وی گفت: «صلح صرفاً به معنای نبود جنگ نیست؛ بلکه ایجاد و دوام صلح در هر جامعه و هر شرایطی نیازمند مسئولیتپذیری انسانی و برقراری عدالت و برابری است.»
مستشار عالی قضایی پاکستان، با تکیه بر تجارب شخصی خود در حوزه قضایی گفت: «از تجربه شخصی خودم میگویم؛ دو خانواده که در یک مناقشه طولانی گرفتار بودند با گفتوگوی شفاف و مؤثر، تمام اختلافاتشان حل شد. این تجربه نشان میدهد گفتوگو ابزار واقعی تحقق صلح است.»
سفیر ونزوئلا: صلح بدون عدالت معنا ندارد
«عدالت روی دیگر صلح است.» این بعد از صلح و ارتباط متقابل آن با عدالت، در سخنرانی سفیر جمهوری ونزوئلا در تهران مورد تأکید قرار گرفت؛ سفیر کشوری که اکنون نه تنها با تحریمهای آمریکا بلکه با محاصره هوایی و دریایی این کشور نیز روبهرو است.
خوزه رافائل سیلوا آپونته گفت: «آمریکای لاتین در سال ۲۰۰۴ بهعنوان منطقه صلح اعلام شد، اما امروز با تجاوز و بیعدالتی مواجه است.» وی با بیان اینکه صلح تنها زمانی پایدار است که عادلانه باشد، تأکید کرد: «کشور ما با تهدیدهای آمریکا مواجه است و امروز ما شاهد حضور ناوها و جنگندههای آمریکا در مجاورت مرزهای کشورمان و تحریمهای دریایی و ایراد اتهامات نادرست مقامات این کشور علیه کشورمان هستیم.»
خوزه رافائل سیلوا آپونته گفت: «این دولت آمریکا است که با تروریستها و قاچاقچیان ارتباط دارد، اما کشور ما پاسدار صلح است و ما نگهبان صلح هستیم. ما صلح همراه با بردگی و سلطه را نمیپذیریم و همه باید این را بدانند که نگرش سیمون بولیوار همچنان در ونزوئلا زنده است.»
معاون دانشگاه اقبال لاهوری: عدالت، بنیان صلح است
محیالدین هاشمی، معاون دانشگاه اقبال لاهوری در پاکستان درباره عدالت و تأثیر آن بر صلح جهانی سخن گفت. وی اظهارکرد: «عدالت معمار صلح است و بدون عدالت، صلح پایدار نمیشود.» معاون دانشگاه اقبال لاهوری پاکستان اضافه کرد: «صلح همیشه در خطر است، زیرا نادیده گرفتن اخلاقیات و قوانین، سیستم قضایی را از مسیر درست خارج میکند.»
وی با بیان اینکه قرآن مشوق عدالت و برابری است و قوانین بینالمللی میتوانند در تحقق عدالت مؤثر باشند، اظهارکرد: «قوانین باید مبتنی بر اخلاق و ارزشهای انسانی و فراتر از محدودیتهای قومی و قبیلهای باشند تا صلح و عدالت واقعی برقرار شود.»
معاون وزیر دادگستری: صلح واقعی با پذیرش مسئولیتپذیری ممکن است
معاونت حقوق مالکیت فکری وزارت دادگستری به جنایتهای رژیم اسرائیل در غزه اشاره و تأکید کرد که «رفتار رژیم صهیونیستی در غزه مصداق بارز و غیرقابلانکار نقض قوانین بینالمللی بشردوستانه و حقوق بشر است.»
احمدعلی محسنزاده، این اعمال رژیم اسرائیل در غزه را «تجلی عریان وحشیگری و تروریسم دولتی» برشمرد و ادامه داد: «در مقابل، مقاومت مردم غزه پاسخی مشروع و انسانی به اشغالگری و ستم است؛ دفاعی از حق بقا در برابر تجاوز آشکار.»
محسنزاده با طرح این پرسش که با وجود این همه کنوانسیونها، چرا جهان همچنان شاهد جنایتهای خشونتبار است؟ گفت: «منشور ملل متحد با اصول حاکمیت و عدم مداخله باید به صورت عادلانه اجرا شود، نه اینکه ابزاری برای حفظ وضعیت موجود و سرکوب ملتها باشد. اعلامیه جهانی حقوق بشر آرمان بالایی است که در عمل، در برابر قدرت نظامی تروریستهای دولتی به سادگی نادیده گرفته میشود.»
مشاور رئیس قوه قضائیه:
صلح پایدار مستلزم وجود
احترام متقابل است
در ادامه این همایش، خسرو حکیمی مشاور رئیس قوه قضائیه به جنگ ۱۲ روزه اسرائیل علیه ایران اشاره کرد و گفت: «این جنگ ثابت کرد که چگونه انباشت تنشهای سیاسی و امنیتی، در غیاب گفتوگو و دیپلماسی مؤثر، میتواند در مدت زمانی کوتاه به خشونتی گسترده تبدیل شود. پیامدهای انسانی آن از تلفات غیرنظامیان گرفته تا تخریب زیرساختها بار دیگر هزینههای سنگین توسل به زور را آشکار ساخت.» وی عنوان کرد: «این رویداد حمایت از غیرنظامیان و مسئولیت دولتها را مطرح میکند، اما مهمتر از ارزیابی حقوقی اقدامات طرفین، درس اساسی این است که فقدان سازمانهای مؤثر پیشگیری، جامعه بینالمللی را در برابر انفجارهای ناگهانی خشونت، آسیبپذیر میسازد.»
وی با تأکید بر اینکه صلح پایدار صرفاً به معنای نبود جنگ نیست؛ یادآور شد: «مستلزم وجود عدالت، اعتماد و احترام متقابل است. حقوق بینالملل میتواند چهارچوب هنجاری این صلح را فراهم کند، اما بدون پذیرش فرهنگی، ممکن نخواهد بود.»
رئیس اتحادیه علمای شیعه ترکیه: صلح واقعی از مردم میآید
«شیخ غدیر آکاراس» رئیس اتحادیه علمای شیعه ترکیه، دیروز گفت: «جنگ در جهان امروز از محدوده جنگهای کلاسیک خارج شده و به فرهنگها، نژادها، عقاید، جنگ رسانهای و فضای دیجیتال سرایت کرده است.»
شیخ غدیر آکاراس ادامه داد: «جهان غرب خودشیفته است. این جهان میگوید فرهنگ برتر مال من، فلسفه برتر مال من، اسلحه برتر مال من و قانون برتر مال من است. بنابراین کسانی که از نظر او برتر نیستند، باید تابع این برتری شوند.» شیخ غدیر آکاراس افزود: «امروز مسأله فلسطین چنان در جهان اهمیت دارد که نمیتوان حل و فصل آن را به حاکمیتهای کشورها واگذار کرد؛ زیرا حاکمیتها دنبال منافع خود هستند. بنابراین کاری که برای فلسطین میتوان انجام داد، جوشش مردمی و فکری انسانهاست که به دنبال صلح و همزیستی هستند.»
وی با بیان اینکه در ایجاد یا دوام صلح نیز نباید آن را به دولتها و کشورها سپرد، علت آن را اینطور بیان کرد: «کشورها میتوانند ادعای صلح کنند، اما صلح واقعی و عدم تبعیض از مردم برمیخیزد.»
محسن اسماعیلی: به دنبال
جهانی پر از رحمت باشیم
محسن اسماعیلی، حقوقدان و معاون راهبردی و امور مجلس رئیسجمهور هم در سخنان خود، «حقوق» را مهندسی اجتماعی برای بهرهمندی هر فرد از حقوقش بدون ترس از خشونت معرفی کرد و گفت: «پس از دو جنگ جهانی خونین، منشور ملل متحد بر مدارا تأکید کرد؛ آنچه سعدی قرنها پیش «آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است: با دوستان مروت با دشمنان مدارا» نامید و حافظ آن را «درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد، نهال دشمنی برکن که رنج بیشمار آرد» خواند.
محسن اسماعیلی تأکید کرد: «مبنای سیاست خارجی جمهوری اسلامی، قرآنی است یعنی معتقدیم هدف غایی نه فقط جهان بدون خشونت، بلکه جهانی آکنده از مودت است. ما در سخنان پیامبر عظیمالشأن اسلام نیز تأکید بر محبت و مودت را مشاهده میکنیم، محبتی فراگیر، نه محدود به مسلمانان.» اسماعیلی اظهار کرد: « صلح و جنگ پیش از بیرون، در روان ما شکل میگیرد. اندیشمندان، رسانهها و فرهنگسازان جهان اسلام باید فرهنگ مودت را بسازند. همان طوری که جمهوری اسلامی در پی جهانی پر از رحمت است، نه فقط مسالمتآمیز.»
فعال حقوق بشر مکزیک: همکاری با اشغالگران مانع تحقق صلح است
«ریوآن رودریگس کاررا» حقوقدان و فعال حقوق بشر از کشور مکزیک، گفت: «برپایه حقوق بینالملل درباره پیامدهای اشغال غیرمشروع، میتوان گفت اشغال سرزمین فلسطین یک اقدام غیرقانونی است که به همین سبب واکنش جامعه بینالمللی را در پی داشته و دیوان عالی بینالمللی نیز بهصراحت موضع خود را در قبال این مسأله اعلام کرده است.»
وی اضافه کرد: «دیوان بینالمللی دادگستری تأکید دارد که کشورها باید اسرائیل را به رسمیت بشناسند، آن هم در شرایطی که فلسطین را اشغال کرده است. در حالی که اگر کشور ما این تصمیم را به عنوان ماهیت قانونی بشناسد جامعه این مسئولیت ما را به رسمیت نمیشناسد.»
این فعال حقوق بشر از مکزیک تصریح کرد: «اگر دیدگاهها و سیاستهای ما مبتنی بر قواعد حقوق بینالملل نباشد، صلح و دوری از خشونت برای همه بشریت به رویایی دستنیافتنی تبدیل خواهد شد. دولتها باید آنچه را که در قوانین بینالمللی تصریح شده، در عمل اجرا کنند.»
رودریگس کار را با اشاره به تجربه خود گفت: «بهعنوان یک ناظر خارجی، فراتر از آنچه رسانهها مطرح میکنند، میتوانم بگویم ایران نمونهای روشن از عمل و واکنش در برابر نقض قوانین بینالمللی است. نهتنها یک کشور، بلکه هیچ کشوری نباید هیچگونه همکاری با اشغالگران داشته باشد.»
استاد جامعهشناسی بیروت: آمریکا خواهان تحمیل هژمونی است
«محسن صالح» استاد علوم ارتباطات و جامعهشناسی در بیروت گفت: «معتقدم آمریکا و اسرائیل اساساً بهدنبال صلح واقعی نیستند؛ هر نوع صلحی که تصور شود، آنها با آن مشکل دارند، بویژه زمانی که با مفهوم «مقاومت» مواجه میشوند.»
وی افزود: «آنها در حالی دم از صلح میزنند که هرگاه نتوانند مقاومت را مهار کنند، به قدرتنمایی نظامی و سیاسی روی میآورند. هدف این اقدامات، القای یک جهانبینی مبتنی بر هژمونی آمریکا و اسرائیل در برابر جریان مقاومت است.»
استاد دانشگاه بیروت تصریح کرد: «صلحی که آنها از آن سخن میگویند، صلحی تحمیلی و مطابق منافع خودشان است، نه صلحی عادلانه و انسانی. در واقع، صلح حقیقی در تضاد با سیاستهای آمریکا و اسرائیل قرار دارد. آنها نمیخواهند ملتها آزاد و مستقل باشند، بلکه تنها بهدنبال کنترل جوامع و مدیریت بحرانها به نفع خود هستند.»
نماینده مجلس پاکستان: اسرائیل تهدیدی برای صلح منطقه است
عالیه مرتضی، نماینده مجلس ملی پاکستان نیز که همراه همسرش کامران مرتضی در این همایش حضور داشت، گفت: «ما با مردم ایران در تمام جنبههای زندگی مشترک، پیوندی برادرانه داریم و این رابطه ریشه در اشتراکات عمیق تاریخی، فرهنگی و انسانی دو ملت دارد.» وی افزود: «ایران در درگیریهای اخیر مقابل رژیم اسرائیل عملکرد قابل توجهی داشت؛ آن هم در شرایطی که آمریکا و اسرائیل پشت این جنگ قرار داشتند. با وجود همه مشکلات و فشارها، مردم ایران ایستادگی کرده و مقاومت خود را حفظ کردهاند.»
یادداشت
همایشی برای همصدایی جهان با ایران در قبال تجاوز و جنگ
رکسانا نیکنامی
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و دبیر همایش
هدف اصلی از برگزاری این «پیشنشست» فراهم کردن مقدمهای برای برگزاری همایش اصلی است که احتمالاً در اردیبهشت سال بعد برگزار خواهد شد. ما به عنوان ایرانیان، چه در دوران جنگ 12 روزه و چه پس از آن، اغلب در سکوت بودهایم و دیگران درباره ما سخن گفتهاند. بسیاری از نوشتهها و تحلیلهایی که درباره ایران به زبانهای دیگر، بویژه انگلیسی منتشر شد، معمولاً درک دقیقی از تحولات داخلی ایران ندارند.
به همین دلیل از برگزاری چنین نشستی دو هدف عمده داشتیم. اول اینکه برای اولینبار همایشی به زبان انگلیسی برگزار کنیم تا بتوانیم خودمان درباره خودمان صحبت کنیم. یعنی بهجای نقش منفعل بهصورت فعال در نظام بینالملل و در حوزه آکادمیک حضور داشته باشیم. در همین رابطه میهمانان و اساتیدی از نقاط مختلف جهان از جمله آفریقای جنوبی، پاکستان، مکزیک، ونزوئلا و لبنان داشتیم تا نشان دهیم روایت ما ایرانیان و این نخبگان از جهان درباره تجاوزگری رژیم صهیونیستی یکسان است. هدف دوم این بود که در داخل کشور جامعه دانشگاهی ببیند که دیگران در اقصی نقاط جهان چگونه و با چه نگاهی درباره ایران فکر میکنند. این امر میتواند زمینه شکلگیری و تبادل دیدگاهها درباره موضوعاتی باشد که کشور با آنها درگیر است و به فهم بهتر این مسائل کمک کند.
