حیدر ربیعی
استاد دانشگاه تهران

با ظهور هوش مصنوعی، بسیاری نگران از دست رفتن مشاغل شده‌اند و معتقدند در آینده میزان بیکاری بالا خواهد رفت. این عده، گواه این امر را تعدیل برخی نیروها و جایگزینی آنها با هوش مصنوعی می‌دانند؛ موضوعی که بتازگی مشخص شده یک اشتباه بزرگ بوده و بسیاری از همین شرکت‌ها باز هم سراغ نیروی انسانی رفته‌اند البته نیرویی که به مهارت‌های مرتبط با هوش مصنوعی مسلط شده باشد. یکی از رشته‌هایی که انتظار می‌رود هوش مصنوعی تأثیر زیادی بر آن بگذارد، شغل حسابداری است. حسابداری هوشمند آغازگر عصری تازه در فهم و کنترل اقتصاد است؛ عصری که در آن نرم‌افزارها به پایان راه خود می‌رسند و هوش‌افزارها جای آنها را 
می‌گیرند.  این تحول نه صرفاً فنی، بلکه معرفتی است؛ زیرا رشته حسابداری از نظامی مبتنی بر ابزار به نظامی آگاه و مستقل تبدیل می‌شود. در جهان آینده، حسابدار دیگر کاربر یک برنامه حسابداری نیست، بلکه خود به عنوان یکی از گره‌های استنتاج هوش جمعی عمل می‌کند. قدرت محاسبه از سرورهای ابری به سطح فردی منتقل می‌شود و امنیت، سرعت و استقلال مالی افزایش می‌یابد. جایی که ماشین‌ها نمی‌خوانند، بلکه می‌فهمند و معنا را به نتیجه اقتصادی بدل می‌کنند. 
در آینده، حسابداری هوشمند بر سه محور اصلی شکل می‌گیرد.  اولین محور، زوال نرم‌افزارهای سنتی است یعنی دیگر واسطه‌ای میان حسابدار و داده حسابداری نخواهد بود و معامله مالی مستقیماً توسط هوش مصنوعی پردازش می‌شود. دومین محور، ادغام کامل هوش مصنوعی با اصول بنیادین و رویه‌های حسابداری است. هوش مالی به‌صورت مداوم در کنار فعالان اقتصادی قرار می‌گیرد، تصمیم‌ها را پیش‌بینی و اجرا می‌کند و محیط اقتصادی را از رفتار جمعی می‌آموزد.
 تمرکز بر گره‌های لبه‌ای (Edge Nodes) که منطق استنتاج را به نزدیک‌ترین نقطه ممکن منتقل کرده و وابستگی به مراکز داده را کاهش می‌دهد نیز سومین محور است. نتیجه این سه محور، بازتعریف نقش حسابدار است. 
نرم‌افزارها و سامانه‌های حسابداری ابری جای خود را به هوش‌های مالی خودکار خواهند داد. در کنار آن، پدیده‌ای تازه به نام هوش حسابدار پدید می‌آید؛ سامانه‌ای اختصاصی در هر سازمان که به منزله مغز مالی عمل کرده و همه فعالیت‌ها را از ثبت تا تحلیل سود انجام می‌دهد. در این محیط، حسابدار انسانی معمار اعتماد و ناظر بر اخلاق مالی است.