محبوبه ستارزاده
گروه علم و فناوری

میزان ابتلا به سرطان در جهان روبه افزایش است و پزشکان و دانشمندان حوزه پزشکی و سلامت در تلاشند تا راه‌هایی کم‌هزینه برای درمان این بیماری بیابند. اما مشکل اینجاست که بیشتر درمان‌های فعلی علاوه بر بافت سرطانی، بر بافت‌های سالم نیز تأثیرگذارند و با نشانه گرفتن این بافت‌ها، برای سلامت بیمار دردسرساز می‌شوند. ولی با تازه‌ترین پژوهش یک تیم بین‌المللی از دانشمندان به رهبری دانشگاه RMIT واقع در استرالیا، نوعی فناوری‌ ارائه شده که سلول‌های سرطانی را به طور انتخابی تحت فشار قرار می‌دهد و می‌تواند به درمان‌های ملایم‌تر و هدفمندتری منجر شود. محققان با کمک این فناوری، موفق شدند در محیط آزمایشگاهی، سلول‌های سرطانی دهانه رحم را 3 برابر سریع‌تر از درمان‌های فعلی از بین ببرند.
پاکسازی طبیعی بدن
با اکسیژن‌های فعال
این تیم بین‌المللی از دانشمندان، ذرات کوچکی را از یک ترکیب فلزی استخراج کرده‌اند که می‌توانند سلول‌های سرطانی را از بین ببرند و درعین حال سلول‌های سالم را تا حد زیادی حفظ کنند. این ذرات کوچک که از آنها با نام «نانودات» یاد می‌شود، در واقع از اکسید مولیبدن، ماده‌ای مشتق شده از فلز مولیبدن تشکیل شده‌ که معمولاً در الکترونیک و آلیاژهای فلزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آنجا که این ذرات بر پایه اکسید فلز معمولی هستند و نه فلزات گران مانند طلا یا نقره، بنابراین می‌توانند ارزان‌تر و ایمن‌تر نیز باشند. در واقع این ذرات ریز اکسید فلزی، سلول‌های سرطانی را از محدوده استرس خود فراتر می‌برند و در عین حال به بافت سالم آسیبی نمی‌رسانند.
در آزمایش‌های کشت سلولی که در آزمایشگاه انجام شد، نانودات‌ها سلول‌های سرطان دهانه رحم را با سرعتی 3 برابر بیشتر از سلول‌های سالم در یک دوره 24 ساعته از بین بردند. نکته قابل توجه‌تر، این است که این نانودات‌ها بر خلاف فناوری‌های درمانی معمول امروز، بدون نیاز به نور هم مؤثر بودند.
این محققان با اضافه کردن مقادیر کمی هیدروژن و آمونیوم به مولیبدن، دستورالعمل اکسید فلز را تنظیم کردند. بدین ترتیب این تنظیم دقیق، نحوه برخورد ذرات با الکترون‌ها را تغییر داد و به آنها کمک کرد تا مولکول‌های اکسیژن فعال بیشتری تولید کنند که سلول‌های سرطانی را به سمت پاکسازی طبیعی بدن برای سلول‌های آسیب‌دیده سوق بدهند. در آزمایش دیگری، همین ذرات یک رنگ آبی را تنها در 20 دقیقه تا 90 درصد تجزیه کردند که این امر نشان می‌دهد واکنش‌های آنها حتی در تاریکی چقدر می‌تواند قدرتمند باشد.

افزایش فشار بر سلول‌های سرطانی
به گفته محققان ارشد این تحقیق، پروفسور «جیان ژن او» و دکتر «بائویو ژانگ» از دانشکده مهندسی، تغییرات جزئی در شیمی ذرات، باعث آزاد شدن مولکول‌های اکسیژن فعال شد که این اشکال ناپایدار اکسیژن، می‌توانند به بخش‌های حیاتی سلول سرطانی آسیب رسانده و زمینه‌ساز آغاز مرگ سلولی شوند.
ژانگ افزود: « به طور کلی سلول‌های سرطانی تحت فشار بیشتری نسبت به سلول‌های سالم زندگی می‌کنند. نانودات‌های مورد استفاده در مطالعه ما، این فشار را کمی بیشتر می‌کنند تا حدی که باعث خودتخریبی در سلول‌های سرطانی می‌شود، در حالی که سلول‌های سالم به خوبی با آن کنار می‌آیند.» اگرچه این تحقیق هنوز محدود به کشت سلولی است و در حیوانات یا انسان‌ها ارزیابی نشده، اما این یافته‌ رویکرد جدید و امیدوارکننده‌ای برای روش‌های درمانی جدید نشان می‌دهد که از آسیب‌پذیری‌های درون سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنند. این تیم قرار است در گام‌های بعدی، سیستم‌های دارورسانی را به گونه‌ای هدف قرار دهند که ذرات فقط در داخل تومورها فعال شوند. کنترل آزادسازی گونه‌های فعال اکسیژن برای جلوگیری از آسیب به بافت سالم نیز از دیگر اهداف این تیم محسوب می‌شود.