همایش «در مسیر عدالت؛ عدالت شغلی، توازن منطقه‌ای» که روز گذشته در سالن همایش‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برگزار شد؛ فرصتی بود برای کاوش چالش‌های عدالت‌محور در ایران. رئیس‌جمهوری در این همایش عدالت را ستون فقرات آموزه‌های دینی و کلید رفع نابرابری‌های عمیق در سلامت، آموزش، پرداخت‌ها و منابع طبیعی دانست و هشدار داد که تضاد میان شعارهای پرطمطراق عدالت‌محور و واقعیت‌های ناعادلانه روزمره، اعتماد عمومی را ویران می‌کند و البته بدون اجرای عملی عدل – بر پایه قرآن و نهج‌البلاغه – هیچ پیشرفت پایداری ممکن نیست. سخنان پزشکیان، فراخوانی فوری برای بازتعریف عدالت بود.
رئیس‌جمهوری عدالت را اصل و پایه تمامی آموزه‌های دینی و اقدامات اجتماعی دانست.
بخش بعدی سخنان رئیس‌جمهوری معطوف به برشمردن نمونه‌هایی از بی‌عدالتی بود. در ارتباط با حوزه نظام سلامت، پزشکیان به این واقعیت اشاره کرد که «خدمات درمانی در نقاط مختلف کشور به شکل نابرابر ارائه می‌شود». وی گفت: «در حالی که در تهران و شهرهای بزرگ خدمات درمانی پیشرفته در دسترس است، در برخی شهرهای کوچک و دورافتاده، امکانات محدود و هزینه‌ها بالاست.»
رئیس‌جمهوری به نظام آموزشی کشور اشاره کرد که بنابر اظهارات وی، «آموزش و پرورش نیز با چالش‌های مشابهی مواجه است و تلاش برای توسعه و تجهیز مدارس، ارتقای استانداردهای آموزشی و جبران کاستی‌ها، فرآیندی طولانی و دشوار است.»
نمونه دیگر بی‌عدالتی که پزشکیان به آن اشاره کرد، بی‌عدالتی در بهره‌برداری از منابع طبیعی بود. وی با اشاره به محدودیت‌ها و ناترازی‌های منابع کشور، به ضرورت مدیریت صحیح مصرف آب، برق، گاز و منابع طبیعی پرداخت و گفت: «توسعه بدون رعایت عدالت با طبیعت و منابع، عواقب زیست‌محیطی و اجتماعی به دنبال دارد.»
رئیس‌جمهوری هشدار داد: «بی‌عدالتی در بهره‌برداری از منابع طبیعی باعث آسیب به زمین و جامعه می‌شود و انسان باید در تعامل با طبیعت انصاف را رعایت کند تا آینده کشور و نسل‌های بعدی تضمین شود.»
ادامه سخنان پزشکیان، به انتقاد از تضاد میان حرف و عمل در حوزه عدالت اختصاص داشت. وی با بیان اینکه بسیاری از رفتارها و اقدامات موجود در کشور، به رغم سخنان زیبای عدالت‌محور، در عمل غیرعادلانه است و باید این تضاد میان گفتار و رفتار اصلاح شود، گفت: «خداوند فرمان به اجرای عدالت می‌دهد و انسان موظف است در قضاوت‌ها و تعاملات خود با دیگران، چه موافق و چه مخالف، انصاف را رعایت کند.»
رئیس‌جمهوری این تذکر را هم داد که «منیت شخصی، وابستگی به گروه، جناح و موقعیت اجتماعی نباید مانع اجرای عدالت شود و هرگونه انکار این حقیقت، مانند انکار روشنایی روز است.»
«عدالت باید در توسعه شهری، دانشگاهی، مدیریتی و اجتماعی و همه عرصه‌ها به‌صورت عملی و ملموس تحقق یابد»؛ این مقدمه بخش بعدی سخنان رئیس‌جمهوری در همایش دیروز بود. پزشکیان گفت: «عدالت باید در عمل و رفتار انسان تجلی پیدا کند.»
وی ادامه داد: «می‌گویند اگر عبارتی در نماز را به شکل خاصی ادا نکنیم، نماز مشکل دارد، در حالی که وقتی ظلم می‌کنیم، کل نمازمان باطل است. رعایت انصاف و پرهیز از ظلم، نه صرفاً در گفتار و رفتار، بلکه در صحت اعمال دینی مانند نماز، شرط لازم برای پایبندی به اصول عدالت و سلامت اخلاقی فرد است.»
رئیس جمهوری تأکید کرد: «اجرای عدالت نیازمند همکاری، همدلی، باور و اعتقاد است و افراد نباید تحت تأثیر هوای نفس یا منیت شخصی از مسیر صحیح عدل منحرف شوند.»
پزشکیان با اشاره به آموزه‌های نهج‌البلاغه و با استناد به آیات قرآن تأکید کرد: «هرگونه رفتار غیرعادلانه، حتی اگر در ظاهر کوچک باشد، نتیجه‌ای جز انحراف از مسیر درست و باطل شدن اعمال نخواهد داشت.»
عدالت چگونه تحقق پیدا می‌کند؟ رئیس جمهوری ضمن تأکید بر اهمیت اصول بنیادین عدالت اظهار کرد: «رعایت انصاف و برخورد منصفانه با همه اقشار جامعه، چه افراد مورد پذیرش و چه مخالفان، اساس تحقق عدالت است.»
پزشکیان ادامه داد: «در عموم موارد، مقصر مشکلات مردم، تصمیم‌گیران هستند و بی‌توجهی به این اصول باعث شکل‌گیری نارضایتی و کاهش اعتماد عمومی می‌شود و اقامه عدل در جامعه، نور چشم حاکمان و مردم است و آزادی، ارتباطات، برادری و انصاف را در بر می‌گیرد.»
پزشکیان بر اهمیت اجرای عدالت در مکانیسم‌های پرداخت و پاداش تأکید کرد و گفت: «پرداخت‌ها نباید بر اساس برابری صرف، بلکه باید متناسب با عملکرد افراد باشد.»
وی یکی از چالش‌های موجود در کشور را پرداخت برابر به کسانی که کار کرده و کسانی که کار نکرده‌اند دانست و گفت: «این امر خود مصداق بی‌عدالتی و ظلم است و موجب کاهش انگیزه افراد کارآمد و تشویق افراد غیرمتعهد می‌شود.»
رئیس جمهوری مقوله «عدالت» را اصل بنیادی فرهنگ و باور انسانی دانست و با بیان اینکه با همکاری، همدلی و انسجام، می‌توان بحران‌ها را پشت سر گذاشت و عدالت را به صورت عملی در جامعه پیاده کرد، از همگان خواست که دانش و توان خود را برای خدمت به کشور به کار گیرند. وی گفت: «کسی که می‌داند و می‌تواند، باید وارد عمل شود تا از این بحران‌ها عبور کنیم و کیفیت عبور موفق ما از این بحران‌ها بر اساس میزان اجرای عدالت تحقق خواهد یافت.»