سال گذشته بود که کشاورزان ابرکوه و مسئولان امور آب و هیأت‌ امنای «قنات نبادان» در جلسه‌ای رسمی، «چهار تکبیر» بر مرگ قنات تاریخی نبادان زدند؛ قناتی که هزاران سال، رگ حیاتی باغ‌های منطقه بود و سرو ۴۰۰۰ ساله ابرکوه را سیراب می‌کرد. خبر مرگ قنات، مثل داغی بزرگ بر دل مردم ابرکوه نشست.
اما یک سال بعد، ماجرا شکل دیگری به خود گرفته است. محمدرضا فلاحتی، معاون میراث فرهنگی استان یزد، حالا به «ایسنا» می‌گوید:«قنات هنوز زنده است. در مادرچاه آن آب وجود دارد و می‌توان با لایروبی و بازسازی مسیر، دوباره جریان زندگی را به آن برگرداند.»
این سخن، در تضاد با اظهارات مسئولان امور آب و هیأت‌ امنای «قنات نبادان» است که سال گذشته در همان جلسه رسمی، «فوت قنات» را اعلام کردند؛ تصمیمی که به گفته کارشناسان، بیش از آنکه علمی باشد، نتیجه برداشت‌های غیراصولی و بهره‌برداری‌های نادرست کشاورزان از سفره‌های آب زیرزمینی بود.
محمدحسین گلستانی‌پور، کنشگر میراث فرهنگی ابرکوه، این اعلام «فوت» را «اشتباهی بزرگ» می‌خواند و می‌گوید:«آب هنوز در دل زمین جریان دارد. کافی است قنات لایروبی شود تا دوباره زنده شود.» در همین حال، ذات‌الله نیکزاد، عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی، هشدار می‌دهد: «نادیده گرفتن قنات، یعنی حذف سنت‌های کهن مدیریت آب در ایران. اگر قنات‌ها را از مدار خارج کنیم، بخشی از تاریخ و فرهنگ این سرزمین را نابود کرده‌ایم.»

چاهی که برای قنات کشیده شد 
در طرف دیگر ماجرا، کشاورزانی قرار دارند که سال‌هاست برای نجات زمین‌هایشان به موتورپمپ‌ها و لوله‌های پلاستیکی متکی‌اند. آنها معتقدند که آب قنات، به دلیل تبخیر و فرونشست، دیگر توان تأمین نیازشان را ندارد. همین باعث شد که مسیر سنتی قنات بسته شود و آب مادرچاه مستقیم وارد لوله‌کشی‌ها شود؛ اقدامی که نهایتاً به «خشک اعلام شدن» مظهر قنات انجامید.
اکنون، میراث فرهنگی می‌خواهد پرونده را دوباره باز کند. فلاحتی تأکید می‌کند: «ما در حال پیگیری حقوقی هستیم و تلاش می‌کنیم با مسئولان امور آب و هیأت‌ امنای قنات نبادان جلساتی برگزار شود تا راهکاری برای احیای قنات پیدا کنیم. هدف ما بازگشت قنات به حیات طبیعی خودش است، نه فقط استفاده از آب چاه.»
نبادان تنها یک قنات نیست؛ شریان حیاتی است که باغ‌ها، آسیاب‌ها، سرداب‌ها و حتی یخچال‌های تاریخی را در مسیر خود زنده نگه داشته بود و سرو ۴۰۰۰ ساله ابرکوه را آبیاری می‌کرد. سرنوشتی که امروز در گرو تصمیمی است میان کشاورزان، مسئولان امور آب و هیأت‌ امنای قنات نبادان و میراث فرهنگی. اگر این میراث چهار هزار ساله دوباره به جریان بیفتد، نه تنها سرو ابرکوه همچنان آب خواهد نوشید، بلکه سنتی زنده در مدیریت آب ایران نیز تداوم خواهد یافت.