میترا جلیلی
دبیر گروه علم و فناوری

این روزها با رونمایی اپل از تازه‌ترین گوشی‌هایی که اغلب بدون پشتیبانی از سیم‌کارت فیزیکی ارائه شده‌اند، بازار فناوری eSIM داغ شده است. عملاً شیار سیم‌کارت فیزیکی در برخی از مدل‌های آیفون ۱۷ حذف شد و دوستداران آیفون که بعد از رفع محدودیت واردات و همچنین فراهم شدن امکان رجیستری این گوشی‌ها در دولت چهاردهم، نفس راحتی کشیده بودند، باز هم برای استفاده از محصولات اپل، به در بسته دیگری برخورد کردند. بازتاب نگرانی‌های این کاربران به وضوح در شبکه اجتماعی ایکس دیده می‌شد و البته وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان متولی تأمین زیرساخت‌های ارتباطی در کشور، نسبت به این خواسته کاربران بی‌تفاوت نماند و از تلاش‌هایی برای حل این مشکل خبر داد؛ چالشی که به نظر می‌رسد حل آن در حال نزدیک شدن به ایستگاه پایانی است.

 وعده در آستانه تحقق
 روابط عمومی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) که در شبکه اجتماعی ایکس با حساب کاربری «رگولاتک» فعالیت دارد، به کاربران اطمینان داد دولت برای رفع این مشکل تلاش خواهد کرد و وزارت ارتباطات پیگیر فعال‌سازی eSIM است. رگولاتوری با تأیید وجود چالش‌هایی نظیر تحریم‌ها که روند اجرای این فناوری را کند کرده است، اطمینان داد بررسی و پیگیری موضوع متوقف نشده و ادامه دارد؛ موضوعی که حالا به نظر می‌رسد در فاصله کوتاهی از رونمایی از مدل‌های جدید آیفون، با ورود دو اپراتور به این حوزه، در آستانه حل شدن است و دولت چهاردهم و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات موفق شده به یکی دیگر از وعده‌های خود در حوزه ارتباطات عمل کند.  این اقدام، نقطه عطفی در صنعت ارتباطات ایران و گامی بلند به سوی آینده فناوری ارتباطات محسوب می‌شود. اپراتور اول از 24 شهریورماه فرآیند پیش‌ثبت‌نام این سرویس نوین را آغاز کرده و کاربران می‌توانند برای پیوستن به کاربران eSIM، عدد 1 را به شماره 8962 پیامک کنند. اپراتور دوم نیز همزمان با ارائه نسل جدید دستگاه‌های هوشمند مبتنی بر فناوری eSIM در جهان، پیش‌ثبت‌نام eSIM را آغاز کرد و به‌ طور رسمی وارد این عرصه شد. کاربران می‌توانند تا پایان شهریورماه فرآیند پیش‌ثبت‌نام فعال‌سازی این فناوری را تکمیل کنند. البته این اپراتور پیش از این هم در ۱۹ مهرماه ۱۳۹۶ در همایش «مسیر اینترنت اشیا با eSIM آغاز می‌شود»، با حضور نمایندگان شرکت‌های بین‌المللی، اولین پروفایل آزمایشی eSIM را در ایران راه‌اندازی کرده بود. در ۱۰ اسفندماه ۱۳۹۹هم برای اولین‌بار در ایران، این سرویس را به‌ صورت آزمایشی در شبکه خود راه‌اندازی کرد تا بستر فنی و عملیاتی لازم برای ارائه رسمی این سرویس در آینده فراهم شود.

پارت نامبر متفاوت گوشی ها
البته اپل با توجه به اینکه همه کشورها توانایی پشتیبانی از فناوری eSIM را ندارند، برخی مدل‌های پرچمدار جدید خود را غیر از آیفون ایر، با توجه به بازار هدف، با سیم‌کارت فیزیکی هم ارائه داده است. بنابراین کاربران آیفون در جهان هنگام خرید باید به پارت‌نامبر گوشی توجه کنند چون استفاده از برخی مدل‌ها از جمله آیفون ایر که مخصوص بازارهای eSIM-only تولید شده، بدون خدمات داخلی کشورها امکان‌پذیر نیست و خرید این گوشی‌ها بدون پشتیبانی اپراتورها عملاً به معنای نداشتن خط فعال است.

زیربنای اینترنت اشیا
شاید برخی با این نگاه که از آیفون استفاده نمی‌کنند، ورود ایران به عرصه فناوری eSIM را چندان مهم ندانند، ولی واقعیت این است که این تکنولوژی احتمالاً در آینده زیربنای همه‌ دستگاه‌های هوشمند خواهد بود و سیستم‌های مختلف از طریق اینترنت اشیا (IOT) و این فناوری به یکدیگر متصل می‌شوند. در حال حاضر برخی برندهای مطرح جهان همچون اپل، سامسونگ و هواوی برای ساعت‌های هوشمند خود هم از این فناوری بهره گرفته‌اند. بنابراین، eSIM فقط به گوشی‌ها محدود نمی‌شود و ایده ایجاد شهر هوشمند در آینده بدون این فناوری بی‌معنا خواهد بود.
علاوه بر این، در حال حاضر استفاده از فناوری eSIM فقط محدود به آیفون نیست و گوگل و سامسونگ هم به این عرصه وارد شده‌اند. به عنوان مثال اغلب مدل‌های گوشی پیکسل ۷ تا ۱۰ گوگل و همچنین پیکسل فولد از این فناوری پشتیبانی می‌کنند و گوشی‌های سری گلکسی S20 به بعد سامسونگ، مدل‌های تاشوی زد فلیپ و زد فولد، این قابلیت را دارند. از برندهای دیگری که گوشی‌های رده بالای مجهز به این فناوری ارائه داده‌اند می‌توان به وان‌پلاس، اوپو و شیائومی اشاره کرد. طبق پیش‌بینی کارشناسان، در آینده نه‌چندان دور، با توجه به ابعاد کوچک eSIM، همه‌ گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها از این فناوری پشتیبانی خواهند کرد.

بــــرش

eSIM چیست؟
eSIM ابعادی بسیار کوچک‌تر از سیم‌کارت معمولی و حتی نانو دارد. برای درک اندازه این سیم کارت باید گفت eSIM تقریباً ۳۰ میلی‌مترمربع مساحت دارد که حدود یک‌سوم یک سیم‌کارت نانو است.
این ابعاد کوچک سیم‌کارت می‌تواند به سازندگان گوشی کمک کند فضای بیشتری برای قطعات دیگر گوشی، ساعت هوشمند و... داشته باشند. به عنوان مثال با استفاده از باتری بزرگ‌تر، امکان بهبود مدت زمان شارژ گوشی فراهم می‌شود.
در واقع eSIM تراشه‌ای ریز است که روی مادربرد گوشی‌، ساعت هوشمند و... لحیم می‌شود و مانند سیم‌کارت فیزیکی امکان بیرون آوردن آن از دستگاه وجود ندارد. یکی دیگر از مزایای eSIM، افزایش امنیت گوشی‌ها و سایر دستگاه‌های مجهز به این فناوری است چراکه سارق نمی‌تواند تراشه eSIM را به راحتی سیم‌کارت از دستگاه جدا کند و همین امر زمینه ردیابی آن به دلیل اتصال به شبکه را فراهم می‌کند. یکی دیگر از نقاط قوت این فناوری نوین، دوستدار محیط زیست بودن آن است چراکه هر eSIM تقریباً ۴۶ درصد آلودگی کمتری نسبت به سیم‌کارت فیزیکی دارد. این آلودگی مربوط به مراحل تولید، استفاده و دورریز سیم‌کارت‌های از رده خارج شده است.