اپل در حال تلاش برای خارج کردن بخشی از تولیدات خود از چین است. با این حال، شرکت‌های چینی سهم فزاینده‌ای از تولید پیشرفته اپل را به عهده گرفته‌اند. این امر چه معنایی برای جداسازی (decoupling) دارد؟ به‌رغم تلاش اپل برای کاهش وابستگی به چین (به دلیل اختلالات کووید، کنترل‌های فناوری دولت آمریکا و تنش‌های ژئوپلیتیکی بر سر تایوان)، شرکت‌های چینی نه‌تنها در مونتاژ نهایی، بلکه در تولید قطعات پیشرفته‌تر نفوذ بیشتری پیدا کرده‌اند.
همه می‌دانیم که چین بخش عمده‌ای از محصولات اپل را تولید می‌کند؛ عمدتاً توسط شرکت‌های قراردادی بزرگ مانند فاکس‌کان در کارخانه‌های چینی. اپل در حال تلاش بلندمدت برای انتقال تولید به کشورهایی مانند هند و ویتنام است. این تلاش‌ها توسط رسانه‌هایی مانند وال‌استریت ژورنال و فایننشال تایمز گزارش شده که به اختلالات کووید در چین، کنترل‌های فناوری آمریکا و تنش‌های تایوان نسبت داده می‌شود.
با این حال، سؤالات کلیدی بدون پاسخ مانده‌اند: چقدر از تولید اپل در چین فقط مونتاژ نهایی است و چقدر تولید قطعات پیشرفته؟ و این وضعیت چگونه در طول زمان تغییر می‌کند؟ این مقاله به بررسی این موضوع می‌پردازد و نشان می‌دهد وابستگی اپل به چین عمیق‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد.
چقدر از محصولات اپل واقعاً «ساخت چین» هستند؟
شرکت‌های چینی سهم نسبتاً کوچکی از ارزش کل یک آیفون را تأمین می‌کنند. بر اساس تحلیل نیکی آسیا از آیفون ۱۵ پرومکس، تنها ۲.۵ درصد از هزینه کل دستگاه به قطعات ساخته‌ شده توسط شرکت‌های چینی اختصاص دارد. بیش از ۸۰ درصد ارزش آیفون از اجزای ساخته‌ شده، توسط شرکت‌های مستقر در آمریکا، کره‌جنوبی، ژاپن و تایوان تأمین می‌شود.
برای مثال اجزای باارزش‌تر آیفون مانند پردازنده اصلی (توسط TSMC)، حافظه (سامسونگ و SK Hynix)، قطعات سلولی (کوالکام و برودکام)، نمایشگر (سامسونگ) و سنسور تصویر دوربین (سونی) عمدتاً توسط شرکت‌های غیرچینی تولید می‌شوند. این امر ممکن است این تصور را ایجاد کند که سهم چین در تولید اپل پایین است و محدود به قطعات کم‌ارزش و مونتاژ نهایی می‌شود. بر اساس تخمینی از سال ۲۰۱۱ هزینه نیروی کار تنها ۲ تا ۵ درصد قیمت هر آیفون را تشکیل می‌دهد.
اما اگر عمیق‌تر نگاه کنیم، داستان متفاوت است. در حالی که شرکت‌های چینی تنها کسری از ارزش آیفون را تشکیل می‌دهند، اکثر تأمین‌کنندگان غیرچینی اپل بخش زیادی از تولید خود را در چین انجام می‌دهند. تحلیل دیگری از نیکی آسیا بر پایه لیست تأمین‌کنندگان اپل (شامل ۱۸۷ تأمین‌کننده) نشان می‌دهد ۸۷ درصد از این تأمین‌کنندگان کارخانه‌هایی در چین دارند. علاوه بر این، شرکت‌های مستقر در چین و هنگ‌کنگ بیش از نیمی از تأمین‌کنندگان اپل را تشکیل می‌دهند و این سهم نسبت به سال قبل افزایش یافته است.
این تحلیل تنها به کمیت (تعداد تأمین‌کنندگان با کارخانه در چین) توجه دارد، نه کیفیت (سهم ارزش تولید شده در چین.) بنابراین به اجزای باارزش بالا مانند تراشه‌های نیمه‌هادی می‌پردازیم تا ببینیم چه سهمی از آنها در چین تولید می‌شود.

روند پیشرفت چین  در زنجیره تأمین پیشرفته
چین در حال حرکت به سمت سطوح بالاتر زنجیره تأمین است. برای مثال، در سال‌های اخیر شرکت‌های چینی مانند BOE شروع به تأمین نمایشگرهای OLED برای آیفون کرده‌اند که قبلاً انحصاراً توسط سامسونگ و LG تأمین می‌شد. BOE اکنون سهم کوچکی از نمایشگرهای آیفون ۱۴ و ۱۵ را تولید می‌کند و انتظار می‌رود سهم آن افزایش یابد.
در زمینه لنزهای دوربین، شرکت‌های چینی مانند Sunny Optical و Luxshare سهم فزاینده‌ای دارند. Luxshare نه‌تنها در مونتاژ، بلکه در تولید قطعات پیشرفته مانند ماژول‌های دوربین نقش دارد. همچنین در باتری‌ها، شرکت‌های چینی مانند Sunwoda و Desay Battery در حال رقابت با تأمین‌کنندگان ژاپنی و کره‌ای هستند.
نقش شرکت‌های تایوانی مانند فاکس‌کان که کارخانه‌های عظیمی در چین دارند نیز مهم است. این شرکت‌ها تولید را به چین منتقل کرده‌اند تا از هزینه‌های پایین و زیرساخت‌های پیشرفته بهره ببرند. اما با فشار اپل برای تنوع‌بخشی، فاکس‌کان کارخانه‌هایی در هند و ویتنام راه‌اندازی کرده، هرچند هنوز وابستگی به چین زیاد است. 
داده‌های Counterpoint Research هزینه تولید یک آیفون ۱۴ پرومکس ۱۲۸ گیگابایتی را نشان می‌دهد: حدود ۴۷۴ دلار که بخش عمده آن به اجزای الکترونیکی اختصاص دارد. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد پردازنده (A16 Bionic توسط TSMC)، نمایشگر و حافظه، بیشترین ارزش را دارند و اینها عمدتاً خارج از چین تولید می‌شوند، اما کارخانه‌های TSMC در تایوان هستند و برخی تولیدات به چین منتقل شده است. تحلیل نیکی آسیا تأکید می‌کند که تعداد تأمین‌کنندگان چینی از ۲۰۱۸ تاکنون دو برابر شده است. در سال ۲۰۲۳، چین ۵۲ درصد از تأمین‌کنندگان را تشکیل می‌دهد، در حالی که سهم آمریکا تنها ۱۰ درصد است.
تلاش برای جداسازی کامل از چین دشوار است، زیرا چین نه‌‌تنها در مونتاژ، بلکه در تولید پیشرفته سرمایه‌گذاری کرده است. دولت چین از طریق برنامه‌هایی مانند «Made in China 2025» شرکت‌های محلی را تشویق به ارتقای فناوری می‌کند. شرکت‌های خارجی مانند اپل ناخواسته به این فرآیند کمک می‌کنند، زیرا برای دسترسی به بازار چین، فناوری‌های خود را به اشتراک می‌گذارند.
 
چکیده مقاله (How China is moving up Apple’s supply chain) نوشته کیلی چان