هماهنگی نهادها، کلید احیای قنات زارچ
ابراهیم کاظمنژند، مدیر پایگاه جهانی قناتهای ایرانی زارچ، حسنآباد مشیر و دهنو یزد، در گفتوگو با ایسنا، به چالشهای مدیریت چندگانه قناتها اشاره کرد و گفت: «یکی از مهمترین چالشها، مدیریت چندگانه قناتهاست؛ جهاد کشاورزی، آب منطقهای، شوراهای محلی و مالکین هرکدام نقش متفاوتی دارند و میراث فرهنگی مسئولیت نظارت و حفاظت را بر عهده دارد. این پراکندگی مسئو لیتها، نگهداری قناتها را دشوار میکند، اما تجربه زارچ نشان داد که هماهنگی میان این نهادها امکانپذیر است و به نتایج ملموس منجر میشود.»
قنات زارچ، طولانیترین قنات جهان با حدود ۹۰ کیلومتر طول و بیش از دو هزار حلقه چاه، روزگاری در آستانه نابودی قرار داشت. اما با همکاری نهادهای مختلف، از جمله وزارت میراث فرهنگی، جهاد کشاورزی، آب منطقهای، شوراهای محلی و مالکین، پروژهای جامع از سال ۱۳۹۵ آغاز شد که شامل مطالعات، مرمت، لایروبی و حفاظت از سازههای وابسته به قنات بود. این اقدامات منجر به ثبت جهانی قنات زارچ در فهرست میراث جهانی یونسکو شد و در سال ۲۰۲۲ جایزه ممتاز حفاظت در منطقه آسیا و اقیانوسیه را برای ایران به ارمغان آورد. همچنین، قنات زارچ به یکی از جاذبههای گردشگری یزد تبدیل شد و در تعطیلات نوروز، میزبان ۱۶ تا ۱۷ هزار بازدیدکننده بود. این تجربه نشان میدهد که با مدیریت هماهنگ و همکاری میان نهادهای مختلف، میتوان قناتها را احیا کرد و از آنها در مقابله با بحران کمآبی بهره برد.
