در حافظه موقت ذخیره شد...
نتایج یک مطالعه جامع اما تکاندهنده
تحریمهای آمریکا سالانه جان نیم میلیون انسان را میگیرد
این تحقیق که توسط فرانسیسکو رودریگز، سیلویو روندون و مارک ویسبروت در قالب یک مقاله علمی منتشر شده، اولین تلاش سیستماتیک برای اثبات رابطه علی بین تحریمها و افزایش مرگومیر است. پیش از این، پژوهشهای متعددی همبستگی بین این دو پدیده را نشان داده بودند، اما مشخص نبود که آیا وخامت اوضاع سلامت ناشی از تحریمهاست یا عوامل دیگری که همزمان با تحریمها رخ میدهند (مانند جنگ یا بیثباتی سیاسی.) با این حال نویسندگان این مقاله با استفاده از یک مجموعه دادههای پنل فراملی برای ۱۵۲ کشور در بازه زمانی ۱۹۷۱ تا ۲۰۲۱ و بهکارگیری روشهای پیشرفته اقتصادسنجی نظیر «توازن آنتروپی» و «متغیرهای ابزاری»، توانستند این ابهام را برطرف کنند و نشان دهند تحریمها به طور مستقیم باعث افزایش مرگومیر میشوند.
نتایج این تحقیق، نهتنها حیرتانگیز بلکه تکاندهنده است. بر اساس برآوردهای محققان، تحریمهای یکجانبه ایالات متحده در طول 10 سال گذشته، سالانه به طور میانگین باعث مرگ ۵۶۴۲۵۸ نفر در سراسر جهان شده است. به گفته نویسندگان، این رقم با آمار مرگومیر ناشی از درگیریهای مسلحانه در سطح جهانی برابری میکند و نشان میدهد تحریمها به راستی «جنگهای خاموش مرگبار» هستند؛ جنگهایی که با شلیک گلوله و بمب همراه نیستند، اما نتیجهای مشابه به بار میآورند: مرگ و رنج.
یکی از یافتههای کلیدی و بسیار مهم این مطالعه، تأثیر متفاوت انواع مختلف تحریمها بر سلامت عمومی است. این تحقیق نشان میدهد قویترین اثرات روی نرخ مرگومیر، مربوط به تحریمهای یکجانبه، اقتصادی و تحریمهایی است که توسط ایالات متحده آمریکا اعمال میشوند. در کمال شگفتی، هیچ شواهد آماری مبنی بر تأثیر مشابه تحریمهای اعمال شده از سوی سازمان ملل متحد یافت نشد. این یافته پرسش مهمی را پیش میکشد: چرا تحریمهای سازمان ملل مرگومیر را افزایش نمیدهد، در حالی که تحریمهای یکجانبه چنین تأثیری دارد؟
پاسخ به این پرسش احتمالاً در ماهیت این نهادها و نحوه اعمال تحریمهای آنها نهفته است. سازمان ملل به عنوان یک نهاد چندجانبه، در مورد تحریمها تحت نظارت و فشار عمومی بیشتری قرار دارد و معمولاً سازوکارهای پیچیدهتری را برای اعمال آنها در نظر میگیرد تا از عواقب انسانی جلوگیری کند. علاوه بر این، تحریمهای سازمان ملل با مشارکت و رأیگیری کشورهای مختلف اعمال میشود که ممکن است باعث تعدیل اهداف آنها شود. در مقابل، تحریمهای یکجانبه، بویژه توسط ایالات متحده، اغلب با اهدافی جاهطلبانه مانند تغییر رژیم یا تغییرات بنیادین در سیاستهای داخلی یک کشور طراحی میشوند. در چنین مواردی، وخامت شرایط زندگی مردم در کشورهای هدف، نه به عنوان یک عارضه جانبی ناخواسته، بلکه به عنوان بخشی از ابزار موجه فشار برای دستیابی به اهداف سیاسی قلمداد میشود.
این تحقیق همچنین نشان میدهد تأثیر تحریمها بر تمام گروههای سنی یکسان نیست. بر اساس یافتهها، آسیبپذیرترین گروهها، کودکان زیر پنج سال و نوزادان هستند. این گروهها بیشترین افزایش را در نرخ مرگومیر تجربه میکنند که علت آن میتواند تضعیف سیستمهای بهداشتی، کمبود مواد غذایی و داروهای ضروری و ناکارآمدی شبکههای حمایتی باشد که در نتیجه فشار تحریمها دچار فروپاشی میشوند. تأثیر تحریمها بر این گروههای سنی آسیبپذیر، دردناک است.
تحریمها اغلب با شعارهای اخلاقی مانند «حمایت از حقوق بشر» یا «ترویج دموکراسی» توجیه میشوند، اما این تحقیق به ما یادآوری میکند که در دنیای واقعی، ابزارهایی که با اهداف والا مورد استفاده قرار میگیرند به فاجعههای انسانی منجر میشوند. وقتی یک کشور در تلاش است رژیمی را با فشار اقتصادی سرنگون کند، این فشار در نهایت بر ضعیفترین بخشهای جامعه وارد میشود. کمبود تجهیزات پزشکی، افزایش قیمت مواد غذایی و کاهش دسترسی به آب پاک، جان صدها هزار شهروند عادی را میگیرد.
این یافتهها باید زنگ خطری برای سیاستگذاران در سراسر جهان باشد. در حالی که تحریمها به ابزاری رایج در سیاست خارجی تبدیل شدهاند، نباید به آثار غیرانسانی تحریمها بیتوجه بود. آیا میتوان اخلاقاً استفاده از ابزاری را توجیه کرد که با ایجاد درد و رنج و مرگ، به دنبال تغییرات سیاسی است؟ آیا میتوان به اهداف صلح و حقوق بشر دست یافت، وقتی مسیر دستیابی به آنها با مرگ بیگناهان هموار میشود؟
مقاله «رودریگز و همکاران» تنها یک هشدار علمی نیست، بلکه یک فریاد اخلاقی است که سیاستگذاران را به بازنگری در ابزارهای خود فرا میخواند. در نهایت، شاید بزرگترین درس این پژوهش آن باشد که در دنیای امروز، نباید نسبت به آثار و پیامدهای جنگهای به ظاهر خاموش مانند جنگ اقتصادی کمتوجه بود. تحریمهای اقتصادی به ما نشان میدهد میتوان بدون شلیک حتی یک گلوله، ویرانی و مرگ را به ملتها تحمیل کرد. این جنگهای خاموش، شاید از هر جنگی هولناکتر باشند، چرا که در سکوت و به دور از چشم رسانهها، جان صدها هزار نفر را میگیرند و مسئولیت آنها اغلب به دست فراموشی سپرده میشود. وقت آن است که جهان به این حقیقت تلخ توجه کند و جنبشی برای ممنوعیت استفاده از این سلاح کشتار جمعی آغاز شود.
خلاصه مقاله
Effects of international sanctions on age-specific mortality: a cross-national panel data analysis
