مرتضی گل‌پور
دبیر گروه سیاسی

دیروز نشست معاون اول رئیس‌جمهور با خبرنگاران درحالی برگزار شد که برخلاف یک نشست رسمی که بر اظهارات یکجانبه مقام دولتی تکیه دارد، به گفت‌و‌گوی دوجانبه و صریح معاون اول رئیس‌جمهور و خبرنگاران تبدیل شد. این گفت‌و‌گوی میان محمدرضا عارف و خبرنگاران، دو ویژگی داشت. اول اینکه صریح و درعین حال صمیمی بود. در اظهارات خبرنگاران هم گلایه از دولت بود، هم نقد دولت و هم تجلیل از اقدامات دولت. ویژگی دوم جلسه، خصلت ملی گفت‌و‌گوهایی بود که در اتاق جلسات معاون اول رئیس‌جمهور انجام شد. هم عارف و هم خبرنگاران، مسأله‌ها را با رویکرد مبتنی بر حل مسائل ایران و مردم، درعین ابراز ایران دوستی خود بیان می‌کردند. غلبه نگاه ملی، عمدتاً ناشی از جنگی است که بر ایران تحمیل شد، جنگی که در آن از دولتمرد تا خبرنگار، از شهروند تا استاندار، نقشی ملی ایفا کردند. در تبیین این نقش ملی دو سویه دولت و ملت، می‌توان به سخنان محمدرضا عارف در این جلسه استناد کرد. عارف گفت که «ساعت 9 و 30 صبح جمعه 23 خردادماه، یعنی حدود 5 ساعت پس از آغاز تجاوز نظامی رژیم اسرائیل، نشست ویژه هیأت وزیران برگزار و چند تصمیم مهم اتخاذ شد؛ یکی واگذاری اختیارات دولت به استانداران و وزرا و دیگری، تعیین چند کارگروه ویژه برای مدیریت حوزه‌های اقتصادی و اداری.» عارف در عملکرد ملی مردم هم اشاره کرد که «تا سه روز اول جنگ، میزان روزانه خرید فروشگاهی مردم در سراسر کشور با رشد 9 درصدی، از 5/1 همت در روز، به 9/1 همت رسید که با توجه به ماه محرم و مسافرت‌های تابستانی، طبیعی بود، اما در دوره جنگ، میزان روزانه خرید فروشگاهی مردم از متوسط ماه‌های پیش از جنگ یعنی 5/1 همت هم پایین‌تر آمد که نشان می‌دهد نه تنها نیازها تأمین شد، بلکه مردم به سمت خرید زیاد و نگهداری مواد غذایی تغییر رفتار ندادند.»
معاون اول رئیس‌جمهور به رفتار ملی بخش دیگری از جامعه هم اشاره کرد که کمتر درباره آن گفته شد. وی گفت که «برخی تولیدکننده‌ها و تأمین کننده‌های عمده کالاهای اساسی نیز نه تنها به مدیریت بازار و تأمین نیازها کمک کردند، بلکه در مواردی قیمت‌ها را کاهش دادند.» عارف به این حقیقت اشاره کرد که «رژیم صهیونیستی با فرمان آمریکا و برای سرنگونی نظام با ایران وارد جنگ شد تا در سه روز اول پرونده ایران بسته ‌شود، اما در کمتر از ۲۴ ساعت، بخش نظامی کشور ترمیم شد و عملیات موفق انجام دادیم.» به گفته عارف، «دشمن به این امید هم بود که مردم ناراضی‌اند، اما مردم برخلاف محاسبات دشمن به میدان آمدند.» وی بر حق مردم برای حرف زدن و اعتراض کردن تأکید و اضافه کرد که «بعضاً اشتباهاتی در برخورد با نقد و اعتراضات مردم انجام می‌شود، در حالی که مردم ظرفیت بی‌نهایت کشور هستند، با اینکه برای آستانه تحمل نظام نیز نمی‌توان مرزی تعیین کرد، جمهوری اسلامی ایران آنقدر استوار است که باید هر نقدی را بپذیرد و این مقامات اجرایی یا دولتمردان هستند که بعضاً تحمل نقد را ندارند.»

آمادگی دولت برای شرایط جدید
عارف در ادامه، مسأله‌ای را طرح کرد که سؤال مردم نیز هست: «در زمینه سیاست خارجی، بویژه درباره آتش بسی که نمی‌توان به رژیم اسرائیل اعتماد داشت، وضعیت کشور چگونه است؟» پاسخ عارف به این سؤال که  توضیح دهنده وضعیت فعلی در پساجنگ خواهد بود، یک خطی و کوتاه نبود، بلکه چندوجهی بود، البته با این تأکید که دولت و کشور برای هر وضعیتی آماده است.
یک وجه پاسخ عارف این بود که «به دشمن هیچ اعتمادی نداریم، به این دلیل که این دشمن تا حالا حتی یک حرف نزده است که پای آن بایستد. بنا به این شرایط، باید آمادگی خود را حفظ کنیم.»
آمادگی مورد اشاره معاون اول رئیس‌جمهور صرفاً نظامی نبود، مدیریتی و اقتصادی هم بود و در همین رابطه گفت که «هر برنامه اصلاح ساختاری اقتصادی باید پیوست معیشتی بویژه برای اقشار آسیب پذیر داشته باشد و حفظ معیشت و عزت آنان که صاحبان اصلی انقلاب هستند برای دولت اهمیت اساسی دارد.»
پس از حفظ آمادگی و بی‌اعتمادی به دشمن، پاسخ دوم عارف درباره چیستی وضعیت امروز کشور، چنین بود: «رویکرد دولت چهاردهم استفاده حداکثری از دیپلماسی است و نه فقط مذاکرات سیاسی، بلکه دیپلماسی گردشگری هم جزو اولویت‌هایی است که در گذشته از آن غفلت کردیم.»
مذاکره آری، تسلیم هرگز
عارف مذاکرات هسته‌ای را به این صورت صورت بندی کرد: «مذاکره نکردن در قاموس جمهوری اسلامی ایران نیست، اما ذات آمریکا این است که منویات خود را دیکته کند و ملت ایران زیر بار چنین مذاکره‌ای نرفته و به دولت هم اجازه نمی‌دهند چنین مذاکره‌ای داشته باشد.»
وی با تأکید بر اینکه «ما با عزت مذاکره خواهیم کرد»، با لحنی که عمق اهمیت و راهبردی بودن این مساله را نشان می‌داد، اعلام کرد: «البته ما از غنی‌سازی هم نمی‌گذریم و این را همه می‌دانند. طرح غنی‌سازی صفر، یک شوخی بزرگ است.»
عارف ادامه داد: «به طرف مذاکره کننده اعلام کردیم حاضریم اعتمادسازی کنیم، اما انگار خود را به خواب زده است. این درحالی است که ایران در شرایط متعادل آماده مذاکره است، مذاکره‌ای که برای حفظ منافع دو طرف باشد و نباید موضوعی دیکته شود.» عارف درباره مذاکره مستقیم، این را نیز اضافه کرد که «حالا دارند صحبت می‌کنند و اگر فضای این صحبت‌ها منطقی باشد و منطقی پیش برود و اگر پذیرفتند که مردم ایران پایبند ارزش‌های جهانی هستند، در این صورت می‌توان (به صورت مستقیم هم) صحبت (یا مذاکره) کرد.»
صراحت عارف  در این جلسه، بیش از همه هنگامی نمایان بود که درباره جنگ اخیر و مذاکرات می‌گفت،‌مثلا با این عبارت که  «دست ما پر است»، یا اینکه «نمی‌پذیریم کسی در مذاکرات به ما دیکته کند و در چهارچوب تعامل و احترام متقابل حاضر به مذاکره هستیم.»
 
کارهای انجام شده دولت
معاون اول رئیس جمهور در جلسه دیروز، هنگام تشریح اقدامات دولت، از دادن تصویرهای خوب و خوشایند اجتناب و اشاره کرد که اساساً به همین دلیل بود که دولت از دادن گزارش عملکرد 100 روزه خودداری کرد، به این دلیل که هم باید کارهای زیادی انجام می‌شد و هم کارهای زیادی هست که هنوز به نتیجه نرسیده. برای همین، محمدرضا عارف ضمن اشاره ضمنی به برخی طرح‌های دولت، توضیح کامل آنها را به زمان اجرایی شدن موکول کرد. اما درباره ناترازی برق، گفت که تاکنون ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی با سرعت خوبی دنبال شده و از این پس تا پایان سال به طور متوسط، هر ماه هزار مگاوات نیروگاه برق تجدیدپذیر افتتاح می‌شود. وی با اشاره به بهره‌برداری شدن نیروگاه برق تجدیدپذیر مکران و نیز با بیان اینکه عمده این نیروگاه‌ها کوچک و متوسط هستند، گفت که مطابق برنامه تا پایان سال، 10هزار مگاوات برق خورشیدی وارد مدار خواهد شد.
عارف درباره آب تهران، اشاره کرد که سال 1381 یعنی زمانی که خودش معاون اول دولت اصلاحات بود، محاسبات نشان می‌داد تهران برای 7 میلیون نفر آب دارد، اما امروز جمعیت تهران بسیار بیش از این است. وی البته گفت که آب سد طالقان به هشتگرد رسیده و در هفته‌های آینده به تهران خواهد رسید.

برش

ایران؛ مسأله اصلی
خبرنگاران حاضر در نشست، یک به یک فرصت صحبت داشتند، اما کمتر از مسأله‌های حرفه خودشان گفتند. ایران، مسائل مردم ایران، نقد دولت برای کار بهتر، یا گلایه از مشکل بودن کار رسانه‌ای در دوره جنگ، مهم‌ترین محورهای گفتارهای خبرنگاران بود. یکی از خبرنگاران ابراز تأسف کرد که به دلیل محدودیت‌های دوره جنگ، نمی‌توانست آن طور که باید از اماکن مورد حمله قرار گرفته گزارش تهیه کند تا جنایت‌های اسرائیل مستندسازی شود. باتوجه به چنین فضایی بود که می‌توان گفت معاون اول رئیس جمهور و میهمانان دیروزش یک دغدغه مشترک داشتند؛ یاری دادن به ایران و مردم سرفرازش.