الگوی مدیریت پزشکیان
برش ۲۰ ثانیهای از مسیر یک ساله
در ســــــفر پنجشـــــــنبه گذشـــــــــته رئیسجمهوری به استان زنجان، یک حاشیه بر متن غلبه پیدا کرد. این حاشیه، از جنس «حواشیهای چالشآفرین برای دولت یا برای کشور» نبود. این حاشیه اتفاقی 20 ثانیهای در «جلسه نهضت مدرسهسازی و عدالت آموزشی زنجان» بود که به رغم زمان اندکش، بهسرعت فراگیر شد. علت این فراگیری، این بود که درون این حاشیه 20 ثانیهای، قواعدی از حکمرانی و اصولی از نحوه رفتار مدیران با صاحبان قدرت و جایگاه به نمایش درآمد. در بخشی از «جلسه نهضت مدرسهسازی و عدالت آموزشی زنجان»، پس از آنکه خیرین مدرسهساز و مدیران مرتبط با مدرسهسازی نیازها و دغدغههای خود را مطرح کردند، معاون اجرایی رئیسجمهور سخن را آغاز کرد. محمدجعفر قائمپناه برای اطمینان دادن به حاضران در جلسه مبنی بر اینکه رئیسجمهوری به حرف و حمایتهای اعلام شده خود برای مدرسهسازی پایبند خواهد بود، گفت: «آقای دکتر پزشکیان هستند، حالا بنده نمیخواهم در حضور ایشان چیزی بگویم، اما واقعیت این است که حداقل همه ما به صداقت ایشان باور داریم و باید به آن اعتماد کنیم. انشاءالله همانطور که در زمان انتخابات وعده خلافی ندادند، در اینجا نیز بر همان مبنا عمل خواهند کرد. آنچه مهم است، این است که هر اقدامی در حد توان و امکان انجام شود.»
طی این اظهارات قائمپناه، رئیسجمهوری سخن او را قطع کرد و به معاون خود گفت: «ول کن.» پس از اینکه قائمپناه همچنان به بیان صفات رئیسجمهوری ادامه داد؛ پزشکیان بار دیگر سخنان خود را قطع کرد و گفت: «ول کن، جعفر حرفت رو ادامه بده!» همه این 20 ثانیه همین بود که به این جمله «ول کن، جعفر حرفت رو ادامه بده!» منتهی شد و همین جمله هم بود که بهسرعت در شبکههای اجتماعی فراگیر شد. حتی برخی اینطور عنوان کردند که جمله «ول کن، جعفر حرفت رو ادامه بده!» به ادبیات سیاسی کشور اضافه شد.
معنای عمیق جملهای ساده
آنچه سبب شد این جمله ساده و خطاب خودمانی رئیسجمهوری به معاون اجراییاش فراگیر شود، معنای سیاسی، اخلاقی و مبتنی بر آموزههای حکمرانی همین جمله کوتاه است. واقعیت این است که معاون اجرایی رئیسجمهور در این جلسه در حال بیان صفات اخلاقی رئیسجمهوری بود که به نظر او خوب میآمد و لازم بود مردم از آن باخبر شوند. این درحالی است که بیان صفات خوب و حسنه یک شخص به او، امری مطلوب است، اما وقتی این صفات، مربوط به فردی صاحب قدرت و دارای جایگاه مهم در نظام حکمرانی باشد، معنای دیگری مییابد. هرچند که مقصود معاون اجرایی رئیسجمهور از بیان این جملات، کسب جایگاه و وجهه نبود، زیرا او هماکنون معاون رئیسجمهور و دوست چندین ساله اوست. لذا آنچه قائم پناه توصیف کرد، اشاره ای به مشخصههای رفتاری رئیس جمهوری بود که هیچ شائبه ای متوجه معاون اجرایی رئیس جمهوری نمی کند. با این همه پزشکیان همین حد تعریف از خود در جمع را خوش نداشت.
امام علی(ع) در خطبه 216 نهجالبلاغه، پس از آنکه مردی از او ستایش میکند، میفرماید: «چه بسا مردمی که پس از رنج و زحمت، ستایش خود را به وسیله جامعه، شیرین شمارند، اما مرا به خاطر آنکه نفس خود را برای خدا و خدمت به شما به کار گرفتهام و هنوز از ادای کامل آن حقوق فارغ نشدهام و واجباتی که چارهای جز انجام آنها ندارم، ثنا نگویید.
پس با من آن گونه سخن مگویید که با سرکشان سخن میگویند، و آنچه را که در برابر مردم خشمگین پنهان میکنند از من پنهان مدارید، با مدارا و چاپلوسی با من معاشرت نکنید و گمان نکنید که شنیدن سخن حق بر من سنگین است... من در نظر خود نه بالاتر از آنم که خطا کنم، و نه در کارم از اشتباه ایمن هستم.»
همچنین حضرت علی(ع) در نامه به مالک اشتر فرمودند: «مبادا هرگز دچار خودپسندى گردى و به خوبىهاى خود اطمینان کنى، و ستایش را دوست داشته باشى، که اینها همه از بهترین فرصتهاى شیطان براى هجوم آوردن به توست، و کردار نیک نیکوکاران را نابود سازد.» با توجه به این فقرات نقل شده از نهجالبلاغه و نیز با لحاظ این واقعیت که خود مسعود پزشکیان نیز انسی دیرین با نهجالبلاغه و کلام امام علی(ع) دارد، نهی از ستایش عمل به این توصیههای اخلاقی است، اخلاقی که بخشی از منظومه حکمرانی است که باید در جامعهای اسلامی جاری باشد.
واکنشها به یک جمله ساده
اما بنا به عمق جمله سادهای که از سوی رئیسجمهوری در زنجان بیان شد، این رویداد واکنشهایی هم داشت. چهرههای سیاسی و فرهنگی در این واکنش، عمق و معنای اخلاقی آن را بازتاب دادند. عطاءالله مهاجرانی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت اصلاحات نوشت: «به نظرم این تعبیر «جعفر ول کن!» مثل تعبیر «غضنفر رو بگیر!» با صفا و صمیمیت و صراحت پزشکیان وارد ادبیات سیاسی ما شد.
محسن برهانی حقوقدان نیز با اشاره به همین ماجرا نوشت که مسئولان باید مانع از مداحی و ثناگویی شوند.»
پایگاه خبری «عصر ایران» هم با اشاره به اینکه «لحن و خطاب پزشکیان خطاب به معاون خود از دوستیای قدیمی حکایت میکند»، به دیدار نمایندگان مجلس اول با رهبر فقید انقلاب اسلامی و واکنش انتقادی مرحوم امام خمینی(ره) به تعریف و تمجید ها از خود اشاره کرده است.
