یادداشت
در ضرورت غیرامنیتی کردن فرهنگ
نادره رضایی
معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
جنگ، سوای انگیزه و علل وقوع آن، در ذات خود پدیدهای شوم است. اما گاهی شرایط حاصل از تحمیل جنگ، حقایقی را برای ما آشکار میکند که پیش از آن و در شرایط عادی کمتر به نظرمان رسیده است. یا اینکه در کنار دیگر موارد، آنگونه که باید آسیبشناسی نشده و برای یافتن راهحل و اقدام اصلاحی به آن توجه نکردهایم.
امروز برخود میبالیم و ایستادگی افتخارآمیز گروههای مختلف در تمامی عرصهها، بهویژه در عرصه فرهنگ و هنر در برابر تجاوز و جنگ تحمیل شده به ایرانمان را پاس میداریم.
این ایستادگی موجب شد همبستگی و اتحادی شگفت را بهتر و دقیقتر ببینیم.
انسجام معناداری که حول محور وطن شکل گرفت و دلگرمی و امنیتی بینظیر را در ناامنترین لحظات، فارغ از سلیقهها، نگرشها، ایدئولوژیها، قومیتها و مکان سکونتمان برایمان رقم زد.
اگر دور چرخ چنان گشت که امروز مسئولیتی بر شانههای ما قرار گرفت، مسئولانهتر و جدیتر از گذشته وظیفه خود میدانیم پیشقدم باشیم و از فرصت پیشآمده برای بازسازی راهبرد ملی در حوزههای مختلف قدم برداریم.
به طور ویژه در حوزه فرهنگ و هنر میبایست به سمت ترمیم اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی، حفظ و تقویت همبستگی تکثرپذیر در مسیر آشتی و درنهایت، در مسیر اتحاد ملی با زاویه دیدی وسیعتر و روادارانهتر گام برداریم. برماست که تنگنظریها و محدودیتها را در چهارچوب مفهومی به نام وطن و حول محور ایران و همبستگی ملی کنار بگذاریم.
در این ۱۲ روز بیش از هر زمانی بر ما عیان شد که ترویج رویکرد و گفتمانی که ذیل آن همه چیز ضدامنیتی، تهدید و نیازمند کنترل تلقی میشود؛ باعث میشود تا در بزنگاهها، همان تهدید جدی که بهواقع امنیتی است، در همهمه و فضای کاذب همه چیز امنیتی کننده، نادیده بماند! وقتی همه چیز امنیتی شود، نتیجهاش این میشود که در لحظات حساس، امنیت دچار خلل میشود یا مورد هجمه قرار میگیرد و راه مقاومت را دشوار میکند.
در این میان بیش از هر چیزی ضروری است که به بازنگری و اصلاح رویهها اهتمام ورزیم و از آنچه که باید و بایسته است امنیتیزدایی کنیم. امنیتیزدایی از حوزه فرهنگ و هنر، از راه تلاش برای بسترسازی و تسهیل امور، کاهش نظارتها و افزایش حمایتها در کنار بازگشایی فضای مدنی و پذیرش و شنیدنِ صداهای متنوع و منتقد و درازکردن دست مهر و دوستی به سوی تمامی دلسوزان و هنرمندانی که دل در گرو وطن خویش دارند (ولو گلایههایی در میان باشد) ممکن میشود.
در این صورت، به مرور و با مساعی طرفین، کدورتها نیز روز به روز کمرنگتر و در نهایت مرتفع شده و زمینهای فراهم خواهد آمد تا همگی، همدلانه و فعالانه یاریگر ایران باشند.
عبور از بحران و نگهداشت و تقویت همبستگی و انسجام ملی، به عنوان مهمترین عامل بازدارنده در برابر تکرار تهدید ایران، مستلزم چنین رویکردی در همه ارکان حاکمیت و خاصه در حوزه فرهنگ و هنر است.