فرج علیپور و بهروز وجدانی در گفت‌و‌گو با «ایران» از دلیل ماندگاری ترانه «دایه دایه وقت جنگه » می‌گویند
رازهای وطن‌دوستی یک ترانه
روزنامه‌نگار
«زینُ بَرگم بَوَنیت واوُ مادیونم/خَوَرِم بوُریتو سی‌هالوُونم/ دایَه دایَه وقت جنگه/ قطار که بالا سرم پورش ز شَنگه»
این‌ها قطعاتی از ماندگارترین ترانه‌های موسیقی ایران است که به زبان لری سروده شده و در میان اقوام لر ریشه دارد و با توجه به مفهوم و ماهیتی که داراست، تنها به جغرافیای لرستان محدود نمی‌شود. ترانه ای که به دایه دایه معروف است و همگان آن را به خوبی می‌شناسند و در دل و جان مردم ایران‌زمین، جای گرفته است و همچنان زمزمه می‌شود. قدمت ترانه «دایه دایه وقت جنگه» که از پرآوازه‌ترین سروده‌های حماسی و رزمی‌موسیقی نواحی ایران است، بیش از صد سال بوده و ریشه آن به جنگ جهانی اول و زمان حضور قوای روس و انگلیس در ایران برمی‌گردد؛ زمانی که اقوام لُر مورد آزار اقوام خارجی قرار گرفته بودند، این ترانه برای اتحاد و تقویت روحیه سلحشوری در میان قوم لر ساخته شد و دوران دفاع مقدس نیز نقش مهمی‌در برانگیختن احساسات و روحیه مردم و رزمندگان داشته است.
میراث موسیقایی مردم لر
بهروز وجدانی، پژوهشگر و مترجم حوزه مردم‌شناسی و موسیقی در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره ثبت این اثر بیان داشت:«ترانه دایه دایه» مربوط به بیش از 100 سال قبل است، یعنی اواخر دوره قاجار که البته تعداد بسیاری از خوانندگان محبوب و معروف لرستان همچون رضا سقایی آن را خوانده‌اند.»
او در ادامه افزود:«ترانه ماندگار «دایه دایه وقت جنگه» در حال حاضر پرچم قوم لر است و بخشی از هویت فرهنگی و اجتماعی این اقوام. البته چند سالی است که این ترانه از لرستان خارج شده و در سراسر ایران طنین‌انداز است. بدین صورت که اگر زمانی نیاز به یک نوع موسیقی باشد که موجب تهییج مردم شود و روحیه سلحشوری و قهرمانی و شجاعت را در ایران زنده کند، از این ترانه بهره می‌برند و جزو معدود ترانه‌هایی است که از زادگاه و بستر اصلی‌اش خارج شده و جزئی از موسیقی ملی ایران است.»
وجدانی در ادامه صحبت‌هایش گفت:«پرونده این ترانه توسط اداره کل میراث فرهنگی استان لرستان مطرح و به تهران آورده شد و به ثبت رسید. ثبت ملی آن هم به این صورت است که اجرای فردی مورد نظر نبوده و نقش و کارکرد اجتماعی آن اثر در فرهنگ آن قوم ارائه دهنده، مورد توجه است. بدین معنا که اثر مورد نظر باید در فرهنگ و زندگی افراد آن منطقه شناخته شده و مورد قبول عامه مردم قرار گرفته شده باشد تا جزو میراث فرهنگی ناملموس آن منطقه قرار گیرد و«دایه دایه وقت جنگه» از این شاخصه برخوردار بوده و جزو میراث موسیقایی مردم لر است.»
رشادت و وطن‌دوستی در یک ترانه قومی‌و ملی
فرج علیپور، نوازنده کمانچه و بداهه‌نواز موسیقی مقامی‌لرستان نیز درباره این ترانه گفت:«دایه دایه، روایتی از دل مردم است و دلیل ماندگاری آن به همین سبب است. این ترانه بسیار قدیمی‌است و در جنگ‌های خیلی قدیمی‌قوم لر اجرا شده و طرفداران و مخاطبان بسیاری دارد. اولین‌بار استاد حشمت‌الله رشیدی این ترانه را روی صفحه خواند که بعد‌ها به صورت نوار کاست منتشر شد و بعد از آن استاد رضا سقایی اجرا کرد و زمان جنگ هم آقای محمد میرزاوندی آن را خواند و اجرا کرد، آن هم در برهه‌ای که موسیقی تقریباً ممنوع بود و این اثر بسیار مورد استقبال قرار گرفت.»
این خواننده و از چهره‌های سرشناس موسیقی لری در ادامه بیان داشت:«این ترانه یک اثر حماسی است و جزو آهنگ‌هایی است که تمام مردم دنیا آن را دوست دارند و شاید یکی از دلایل ارتباط مردم با آن، سلیس و روان بودن این اثر است. خود من اولین‌باری که به نواختن کمانچه روی آوردم و خودم را شناختم، «دایه دایه» را خواندم و اجرا کردم و همچنان در کنسرت‌هایم آن را اجرا می‌کنم و ما به خاطر این اثر زیبا و مانا به خود می‌بالیم.» او درباره رمز ماندگاری این اثر گفت:«رشادت و وطن‌دوستی در این ترانه جان گرفته و همین امر موجب علاقه‌مندی مردم به این اثر شده است.»
