اخبار
مهمترین نکات ایمنی در شرایط پرمخاطره و بحرانی
تماشاگر مزاحم نباشید
سمیه افشین‌فر/ آموزش و آمادگی رمز اصلی موفقیت در شرایط بحرانی است. هر چند مدیریت بحران مجموعه‌ای از اقدامات پیشگیرانه‌ای است که آسیب پذیری افراد را در مواجهه با بحران‌ها کاهش می‌دهد، اما همه این مدیریت‌ها بر عهده مسئولان نیست. آموزش و آمادگی هر کدام از ما درصد آسیب را کاهش می‌دهد. برای همین مهم است که بدانیم در مواجهه با این شرایط چه کاری باید انجام دهیم و از انجام چه کارهایی خودداری کنیم. در این روزها ویدیوهای مختلفی منتشر شده‌اند که در آن نیروهای امدادرسان از مردم می‌خواهند که از نقطه حادثه دیده
دور شوند. دکتر عباس استاد تقی‌زاده عضو هیأت علمی‌دانشگاه علوم پزشکی تهران و متخصص سلامت در حوادث و بلایا به این افراد عنوان تماشاگران مزاحم می‌دهد. از این کارشناس بحران در مورد اصول و شرایط رعایت اصول ایمنی در شرایط پرمخاطره پرسیده‌ایم. تقی‌زاده با بیان اینکه اولین و مهمترین نکته آمادگی روانی و اجتماعی است، می‌گوید: «مهمترین نکته آمادگی روانی و اجتماعی مردم است. اگر حادثه‌ای به صورت ناگهانی اتفاق بیفتد ترس و واهمه ایجاد می‌کند. اما اگر مثل چهارشنبه‌سوری انتظار حادثه‌ای را داشته باشیم میزان ترس کاهش پیدا می‌کند. باید بپذیریم که شرایط عادی نیست و هر لحظه ممکن است با صدای پدافند و انفجار مواجه باشیم. بنابراین اولین شرط آمادگی روانی است، زیرا آمادگی روانی بر آمادگی جسمی‌شهروندان هم تأثیر خواهد گذاشت.» شکی نیست که این روزها همه به دنبال داغ‌ترین اخبار می‌گردند به اعتقاد این کارشناس مدیریت بحران نکته دومی‌که برای ارتقای آمادگی روانی باید در نظر داشته باشیم بحث اخبار است، او می‌گوید: «وقتی حادثه‌ای اتفاقی می‌افتد، عطش دریافت اطلاعات زیاد و مراجعه مردم به شبکه‌های اجتماعی و منابع خبر هم بیشتر می‌شود. همین مسأله ابزاری می‌شود تا تعداد متقاضیان اخبار جعلی هم در جامعه افزایش پیدا کند. اخبار جعلی در واقع یکی از بسترهایی است که دشمن برای جنگ روانی و جنگ ترکیبی و شناختی خود از آن استفاده می‌کند.» این کارشناس مدیریت بحران از مردم می‌خواهد که اولاً اخبار را از منابع رسمی‌دنبال کنند و برای دریافت اطلاعات هرچند با تأخیر از منابع رسمی‌صبور باشند. نکته سومی‌که از دیدگاه تقی‌زاده دارای اهمیت است به بحث کودکان به خصوص کودکان زیر 10 سال مربوط است او می‌گوید: «کودکان درک درستی از شرایط جنگی و غیرطبیعی ندارند. آسیب پذیری آنها بیشتر است بنابراین کودکان را نباید درگیر اخبار مثبت یا منفی کنیم. چون اصلاً ضرورتی ندارد کودکان در جریان مسائل مختلفی که ممکن است برای آنها استرس ایجاد کند، قرار بگیرند. اگر قرار است بزرگترها اخباری را رد و بدل کنند کودکان را کمتر در مواجهه با اخبار قرار دهند.»
نقاط درونی خانه امن‌تر است
تقی‌زاده در توضیح نکته چهارم به نقاط امن خانه‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: «نقاط امن در خانه از موارد مهمی‌است که باید به آن توجه داشته باشیم. آن چیزی که در بحران‌ها با آن مواجه هستیم، به خصوص در موج انفجار، صدمات ثانویه و ثالثیه است که ناشی از پرتاب‌هایی هستند که در محیط اتفاق می‌افتد. وقتی انفجاری اتفاق می‌افتد فقط یک منطقه تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد و در شعاع وسیع‌تر شیشه‌های برخی منازل هم فرو می‌ریزد. براساس مشاهدات در این مواقع نقاط درونی کمتر از نقاط و دیوارهای بیرونی آسیب می‌بینند، بنابراین فاصله گرفتن از فضاها و دیوارهای بیرونی و شیشه‌ها و نماهای ساختمان از اهمیت بسیاری برخوردار است. در شهرستان‌ها و نقاطی که منازل از زیرزمین برخوردار هستند، زیرزمین‌ها نقاط امن‌تری به شمار می‌آیند.» او با تأکید بر پرهیز از هرگونه تردد غیرضروری ادامه می‌دهد: «از مواردی که باید حتماً به آن توجه داشته باشیم عدم تردد غیر ضروری در شهر است. در اینجا بحث تماشاگران مزاحم را مطرح می‌کنم، افرادی که صرفاً به عنوان تماشاچی به محل حادثه هجوم می‌آورند. این رفتار از چند منظر خطرناک است. اول اینکه دیدن برخی صحنه‌ها در محل حادثه بر سلامت روان افراد تأثیر می‌گذارد. از طرف دیگر با تجمعی که در محل ایجاد می‌شود، امکان امدادرسانی به تأخیر می‌افتد. بنابراین به هیچ عنوان تماشاگر مزاحم نباشید، هرچند حس انسان‌دوستی و کمک، حس بسیار خوب و پسندیده‌ای است، اما اگر آموزش‌های امدادی دیده‌اید، در قالب تیم‌های امدادی برای کمک در محل حاضر شوید و از کمک‌های خودجوش بپرهیزید. در غیر این صورت حضور در محل حادثه برای خودتان هم به دلیل نا ایمن بودن محیط خطرناک است و ممکن است دچار آسیب شوید.» عضو هیأت علمی‌دانشگاه علوم پزشکی تهران به گروه دیگری از افراد هم اشاره می‌کند: «گروه دیگری از تماشاگران مزاحم کسانی هستند که با حضور در پشت بام‌ها اقدام به فیلمبرداری و تهیه فیلم و عکس می‌کنند. این حرکت در شرایط پرمخاطره بجز اینکه احساس ترس و وحشت در بین مردم ایجاد می‌کند، خطرات جسمی‌و جانی برای خود این افراد هم به دنبال دارد. چون وقتی پدافند کار می‌کند احتمال سقوط هر جسمی‌از آسمان وجود دارد و خود اینها باعث ایجاد خسارت جانی می‌شود بنابراین به هیچ عنوان برای تصویربرداری به پشت بام و بالکن خانه‌ها نروید.» نکته دیگری که این کارشناس بحران به آن اشاره می‌کند بحث وسایل ضروری و مورد نیاز در این روزهاست به نظر او تنها یک رادیو کوچک و معمولی، چراغ قوه، داروهای ضروری که مصرف می‌کنید و مقداری غذای کنسروی محدود یا نان خشک کفایت می‌کند و اصلاً نیازی نیست که برای سال‌ها و ماه‌ها اقدام به ذخیره‌سازی مواد غذایی کنید.»
این متخصص سلامت در حوادث و بلایا معتقد است: «تاب‌آوری روانی مهمترین نکته‌ای است که باید در این روزها مد نظر قرار دهیم.» از نظر او تاب‌آوری روانی یعنی به ظرفیت‌ها، استعدادها و توانمندی خودمان نگاه مثبت داشته باشیم. به آینده امیدوار باشیم و بپذیریم که این دوران را سپری خواهیم کرد.: «در کشورمان حوادثی از این دست کم ندیده‌ایم، با توکل به خداوند این دوران تمام می‌شود. حس همکاری، مشارکت و انسجام اجتماعی و امید به آینده شاخص‌هایی است که باعث می‌شوند این دوران را پشت سر بگذاریم و تاب‌آوری داشته باشیم.»
