رضا صائمی
دبیر گروه فرهنگی

نمایش «به علی گفت مادرش روزی» به کارگردانی هوشمند هنرکار، در تئاتر محراب و سالن استاد جمیله شیخی در حال اجراست. پایه چهار شعر از فروغ فرخزاد و مهدی اخوان ثالث و از دل مجموعه تمرین‌های کارگاهی شکل گرفته است و در قالب چهار اپیزود اجرا می‌شود. آنچه که در ارتباط با این نمایش واجد اهمیت است همین شیوه شکل‌گیری آن و تبدیل تمرین کارگاهی به یک اجرای عمومی است. تمهیدی که تمرین تئاتربرای هنرجویان نوجوان به امکانی برای نمایش و تماشا تبدیل می‌کند که می‌توان آن را نوعی روش و روند استعدادیابی در حوزه تئاتر و بازیگری دانست که خروجی‌اش ممکن است به ظهور بازیگران جدید و جدی بینجامد و فرصت و محفلی برای جوانان علاقه‌مند به تئاتر فراهم کند تا توانایی خود را اثبات کرده و در معرض تماشا و داوری قراردهند. هوشمند هنرکار درباره روند شکل‌گیری نمایش «به علی گفت مادرش روزی» گفت: «این نمایش حاصل تمرینات شش ماهه آموزش کارگاهی است و قرار است که این کارگاه‌ها و نمایش‌ها ادامه یابد و در آینده شاهد نمایش‌های دیگری از این نمونه، به‌عنوان خروجی آن‌ کلاس‌ها و کارگاه‌ها خواهیم بود. همچنین بنا دارم که با همراهی بزرگانی چون ناهید مسلمی و کاظم هژیرآزاد در ادامه این نمایش‌های کارگاهی، پروژه بزرگ‌تری را با حضور این نوجوان‌ها روی صحنه ببرم.» خود این کارگردان تئاتر در زمینه تئاتر استانیسلاوسکی با مصطفی و مهین اسکویی همکاری داشته و حالا حاصل تعلیماتش در زمینه آموزش تئاتر در قالب همین تولید نمایش از دل تمرین‌های کارگاهی است. به نظر می‌رسد این مدل و شیوه تولید تئاتر که از گره زدن آموزش و نمایش برساخته شده، شیوه‌ای کارآمد برای تربیت بازیگر و رشد و اعتلای تئاتر در کشور است. این شیوه، انگیزه علاقه‌مندان تئاتر و بازیگری را برای آموختن و تداوم این مسیر بیشتر کرده و مانع از یأس و سرخوردگی‌هایی می‌شود که جوانان تازه کار از ندیده شدن یا بی‌ثمری این حوزه احساس می‌کنند. اهمیت تئاتر کودک و نوجوان و تأثیر زیربنایی آن بر رشد این گروه سنی آینده ساز و بر رشد فرهنگی جامعه تا آنجاست که مارک تواین، نویسنده آمریکایی کودک و نوجوان، این «زاییده نبوغ آدمی» را از بزرگ‌ترین ابداعات قرن بیستم، قوی‌ترین معلم اخلاق و بهترین انگیزه به سوی بهزیستی می‌داند. داوود کیانیان در کتاب «تئاتر کودک و نوجوان» مواردی چون آشنایی با یک فعالیت جمعی و اجتماعی، آشنایی با یک رسانه گروهی، آموزش پیام‌گیری و پیام‌رسانی، آشنایی با هنرهای تجسمی در رابطه با گریم و دکور، آشنایی با ادبیات و انواع قصه، تقویت قدرت تفکر و ایجاد خلّاقیت، درک لذت از زیبایی و هنر، ظهور توانایی‌ها و ناتوانی‌ها و رشد استعدادهای ویژه و آشنایی با نظم و ترتیب را از کاربردهای تئاتر کودک و نوجوان معرفی می‌کند. دیویی چمبرز نیز در کتاب «قصه گویی و نمایش خلاق» بر تأثیر تئاتر کودک و نوجوان بر ایجاد و تقویت مهارت‌هایی چون تحلیل ادبی، گوش کردن، زبان محاوره، اندیشیدن خلاق، برنامه‌ریزی و ارزیابی مؤثر در کودکان تأکید کرده است. ساخت تئاترهایی از این جنس با رویکرد آموزشی- نمایشی در شرایط کنونی که اقتصاد فرهنگ و هنر در وضعیتی بحرانی قرار دارد، می‌تواند راهکاری مؤثر برای رشد تئاتر باشد و نیازمند حمایت است.