مصلای تهران پذیرای مراجعانی بود که از قبل می‌دانستند چه می‌خواهند
میزبانی از کتابخوانهای هدفمند
مرجان قندی
خبرنگار
واپسین روزهای سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است. جایی که هیجان آخرین فرصت‌های خرید کتاب‌های جدید در میان بازدیدکنندگان موج می‌زند و در هر قدم بوی عطر کتاب تازه چاپ‌شده به مشام می‌رسد. هرچند امسال نمایشگاه شاید آن ازدحام سال های دور را نداشته باشد، اما عاشقان کتاب به روال گذشته فضای نمایشگاه را گرما بخشیده اند.؛ اما نباید فراموش کرد در سایه شعار «بخوانیم برای ایران»، نمایشگاه امسال همچون همه نمایشگاه هایی که در این حوزه برپا شده اند و می شوند، کارکرد موثر خود را دارد. نمایشگاه سی و ششم نیز نه تنها پنجره‌ای به سوی جهان‌های ناشناخته، بلکه پلی به سوی آینده‌ای روشن‌تر برای کشورمان است. هر کتاب که زیر انگشتان خوانندگان ورق می‌خورد، نوای تعهدی است به دانستن، فهمیدن و ساختن. اینجا، خواندن دیگر تنها یک لذت فردی نیست، بلکه رسالتی است برای توسعه فرهنگی و اجتماعی، برای ایران، برای فردایی که نمی توان منکر نقش کلمات در آن بود. نمایشگاه امسال با مشارکت نسبتا خوب ناشران داخلی و خارجی همراه شده و علاوه بر کتاب‌های چاپی، بسترهای دیجیتال نیز نقش مهمی در این دوره ایفا کرده‌اند. انتشارات «سوره مهر» با ۹۵۰ عنوان کتاب، نشر «آموت» با ۴۰۰ عنوان و «طاقچه» با ارائه خدمات کتاب دیجیتال و صوتی، از جمله فعال‌ترین و شلوغ‌ترین غرفه‌های حاضر در این نمایشگاه هستند.
پیشتازان نشر در دنیای دیجیتال
در چند سال اخیر، صنعت نشر دیجیتال رشد قابل‌توجهی داشته است. نمایشگاه امسال فرصتی برای معرفی این شکل جدید مطالعه بود. «طاقچه»، یکی از بزرگ‌ترین پلتفرم‌های کتاب دیجیتال، امسال حضور متفاوتی داشت و با برنامه‌های جذابی همچون دیوار نویسندگان و یادداشت‌های مخاطبان، تلاش کرد ارتباط نزدیکی با کاربران برقرار کند.
محمدرضا صمیمی، سرپرست توسعه کسب‌وکار طاقچه، می‌گوید:« روند نمایشگاه نشان می‌دهد که آینده نشر دیجیتال روشن‌تر از همیشه است. پلتفرم‌های آنلاین با ارائه پیشنهادهای متناسب با سلیقه کاربران، ارائه تخفیف‌های ویژه و توسعه تکنولوژی‌های هوش مصنوعی، تلاش دارند تجربه مطالعه را شخصی‌تر و مؤثرتر کنند. با افزایش قیمت کتاب‌های چاپی و تغییر سبک زندگی، بسیاری از مخاطبان به سمت مطالعه دیجیتال و استفاده از پلتفرم‌هایی مانند «طاقچه» و «فیدیبو» و... سوق پیدا کرده‌اند که این تغییر در رفتار مطالعه، نشان‌دهنده تحول بزرگی در صنعت نشر است.»
او با بیان اینکه کتاب صوتی تجربه نوینی است از شنیدن کتاب‌ها، جایی که چشم‌ها استراحت می‌کنند و گوش‌ها کتاب می‌خوانند، می‌افزاید: «ناشران دیجیتال امسال حضور پررنگ‌تری دارند و تلاش می‌کنند تجربه مطالعه در فضای مجازی را برای مخاطبان راحت‌تر کنند. ما به عنوان یکی از پیشگامان این حوزه، با ارائه دیواری از تصاویر نویسندگان مطرح و امکان تعامل نزدیک با کاربران، تلاش کردیم ارتباط عمیق‌تری با مخاطبان برقرار کنیم. بدین صورت که سرویس‌های پایه و جدید را به آنها معرفی کنیم و انتقادها و پیشنهادهای آنها را بشنویم.»
هر چند هنوز کتابخوان های بسیاری هستند که دوست دارند با سرانگشتان خود برگ های کتابی را که می خوانند، لمس کنند؛ اما صمیمی به مزایای مطالعه دیجیتال از دید ناشران و مخاطبان اشاره می‌کند و می‌گوید:«طاقچه در حال حاضر به صورت ماهانه نزدیک به 2 میلیون کاربر فعال دارد. دسترسی سریع و آسان کاربران یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های مطالعه دیجیتالی کتاب‌هاست که افراد می‌توانند در هر لحظه و هر مکانی کتاب مورد نظر خود را مطالعه کنند. کاهش هزینه‌ها از دیگر مزیت‌های آن است چون با حذف هزینه‌های چاپ و توزیع، قیمت کتاب‌های دیجیتال به‌صرفه‌تر است. همچنین با کاهش مصرف کاغذ، صنعت نشر دیجیتال نقش مهمی در کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی دارد. در پایان می‌توانم بگویم برخلاف نسخه‌های چاپی، کاربران می‌توانند هزاران عنوان کتاب را در تلفن همراه خود داشته باشند که این مزیت برای بسیاری از اهالی مطالعه ویژگی برجسته‌ای به شمار می‌آید.»
از «پاییز آمد» تا «هارداسان»
کتاب در ایران همیشه بیشتر از یک محصول فرهنگی بوده و به‌عنوان یک جریان اجتماعی و اقتصادی نقش‌آفرینی کرده است. نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با توجه به حضور بیش از 2 هزار و 300 ناشر و میلیون‌ها بازدیدکننده، تأثیر مستقیم بر اقتصاد نشر دارد. محمد صمیمی، معاون بازرگانی انتشارات «سوره مهر» با بیان این نکته می‌گوید:« افزایش قیمت کتاب، رفتار خرید مخاطبان را تغییر داده است؛ امری که ناشران را به ارائه تخفیف‌های ویژه سوق داده تا فروش را بهبود بخشند. قبلاً خیلی‌ها با لیست بلند بالایی از کتاب‌هایی که نیاز داشتند به نمایشگاه می‌آمدند اما الان قیمت کتاب‌ها بالا رفته و چون خیلی از مردم مثل قبل قدرت خرید همه کتاب‌ها را با هم ندارند، ترجیح می‌دهند یکی یکی آنها را از کتابفروشی‌ها بگیرند. اما «سوره مهر» تلاش کرده با توجه به شناختی که از کتاب‌ها و محتوای آنها و سلیقه مخاطبان پیدا کرده با مشاوره درست، آنها را ترغیب کند تا با تخفیفاتی که برای نمایشگاه درنظر گرفته‌ایم بتوانند خریدهایشان را به صورت یکجا انجام دهند.»
صمیمی خاطرنشان می‌کند: «کتاب «نیست» اثر فاضل نظری، «پاییز آمد» اثر گلستان جعفریان، «هارداسان» به قلم محمدمهدی رحیمی که ۲۲۲ روایت از هزار و ۵۰ روز همراهی با شهید جمهور، سیدابراهیم رئیسی است و «راز پرواز» به قلم محمدمهدی اسلامی که روایت مهدی مجاهد، معاون پیگیری‌های ویژه دفتر رئیس‌جمهوری از ۴۰ روز آخر زندگی شهید رئیسی از عملیات وعده صادق یک تا آخرین پرواز را گردآوری کرده، جزو پرفروش‌ترین کتاب‌های ما در نمایشگاه بوده است.» او معتقد است، سال‌های قبل نمایشگاه رونق بیشتری داشت و این موضوع دلایل مختلفی دارد. صمیمی می‌گوید:« گرانی کتاب، تبلیغات کمتر و نحوه جانمایی غرفه ناشران، از عوامل تأثیرگذار بر میزان استقبال است. بسیاری از ناشران تأکید دارند که تبلیغات نمایشگاه نسبت به سال‌های گذشته کمرنگ‌تر بوده و همین امر باعث شده مخاطبان کمتری به نمایشگاه مراجعه کنند. همچنین، برخی از ناشران شناخته‌شده در بخش‌های فرعی نمایشگاه مستقر شده‌اند، در حالی که غرفه‌های اصلی در اختیار ناشران تازه‌کار قرار گرفتهاند. به حاشیه بردن ناشران بنام از دید برخی از آنها، بر میزان بازدید تأثیر گذاشته است.»
مسئول غرفه نشر «آموت» که ناشر رمان‌های خارجی است با اشاره به اینکه بازار رمان‌های خارجی همچنان پررونق است و مخاطبان وفادار این حوزه، حتی با افزایش قیمت کتاب‌ها و... همچنان مشتاق خرید هستند، می‌گوید:« طبق تجربه سال‌های گذشته در نمایشگاه می‌گویم مخاطبان نمایشگاه اغلب علاقه‌مند به کتاب‌های چاپی هستند و همچنان دوست دارند برای مطالعه کتاب‌هایی بگیرند که بتوانند آن را لمس کنند. هر چند کتاب‌های صوتی نیز طرفداران خاص خود را دارند. جمعیت بازدیدکننده‌های غرفه ما ترکیبی از جوانان و افراد بالای ۶۰ سال هستند. خیلی از آنها جزو رمان‌خوان‌های حرفه‌ای‌اند که به‌دنبال تکمیل آرشیو کتاب‌های خود هستند.»
دنیایی از خلاقیت و آموزش
یکی از جذاب‌ترین بخش‌های نمایشگاه، غرفه‌های مربوط به کودکان و نوجوانان است که امسال با برنامه‌های تعاملی و آموزشی زیادی برپا شده‌اند. امسال کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان حضور پررنگی در نمایشگاه دارد. در این غرفه فعالیت‌های متنوعی مثل قصه‌گویی، کارگاه‌های نقاشی، نمایش‌های عروسکی و جشن امضای نویسندگان کودک برای جذب مخاطبان کوچک‌تر برگزار می‌شود. چند ناشر این حوزه بر این موضوع متفق‌القول هستند که کتاب‌های داستانی و آموزشی همچنان محبوب‌ترین دسته‌بندی‌ها در این حوزه هستند و مخاطبان وفادار این حوزه هر سال با شور و اشتیاق به نمایشگاه می‌آیند.
حاشیه پررنگ‌تر از متن
نمایشگاه کتاب تهران فقط جایی برای یک بازار خرید و فروش کتاب نیست، بلکه محلی برای نشست‌های تخصصی، جلسات نقد و بررسی، رونمایی کتاب و گفت‌وگوهای فرهنگی هم هست. یکی از مهم‌ترین برنامه‌های امسال، اولین فلوشیپ ادبی تهران بود که با حضور ناشران خارجی و داخلی، فرصت‌های همکاری بین‌المللی را تقویت کرد. به گفته نویسندگان و ناشران این حوزه، این رویداد می‌تواند بستر مناسبی برای توسعه ترجمه کتاب‌های ایرانی به زبان‌های دیگر و معرفی آثار نویسندگان ایرانی به بازارهای جهانی باشد. علاوه بر این، نشست‌های علمی و فرهنگی با موضوعاتی همچون اقتباس ادبی برای کودکان و نوجوانان، وضعیت نقد ادبی در ایران و آینده نشر دیجیتال نیز از جمله برنامه‌های مهم بودند که مورد استقبال هم قرار گرفتند.
دورهمی فرهنگی
این نمایشگاه بزرگ‌ترین رویداد کتاب در ایران محسوب می‌شود و فرصتی منحصر‌به‌فرد برای علاقه‌مندان به مطالعه تا با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و کتاب‌های موردعلاقه‌شان را بیابند. کیان، یکی از بازدیدکنندگان نمایشگاه که مشغول جست‌و‌جو در تابلوی دیجیتال راهنمای نمایشگاه برای پیدا کردن کتاب مورد نظرش است، می‌گوید:« مطالعه نقش مهمی در کشف ارزش‌های انسانی دارد. من روزانه ساعاتی را به مطالعه اختصاص می‌دهم. از میان کتاب‌هایی که تا الان خوانده‌ام، خواندن کتاب «یازده دقیقه» اثر پائولو کوئیلو، را به همه توصیه می‌کنم. به باور من هزینه واقعی کتاب نه در قیمت آن، بلکه در نخواندن کتاب است.»
سارا، بازدیدکننده‌ای از یزد است که در راهروهای غرفه‌های ناشران عمومی می‌چرخد. او امسال تجربه‌ای هیجان‌انگیز از حضور خود در نمایشگاه دارد، می‌گوید:« با لیستی از کتاب‌های موردنظرم غرفه‌ها را می‌گردم و از فرصت خرید رمان‌های موردعلاقه‌ام به جای کتاب‌های کنکوری، شادی می‌کنم.»
در مجموع، نمایشگاه کتاب امسال با تنوع بی‌سابقه ناشران که نسبت به سال‌های گذشته رشد چشمگیری داشت و استقبال گسترده بازدیدکنندگان، بار دیگر ثابت کرد که کتاب در ایران نه‌تنها یک کالای فرهنگی، بلکه یک جریان زنده اجتماعی و محور هم‌گرایی ملی است.
گروه فرهنگی/ شور برپایی سی‌وششمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، از لحظه ورود بازدیدکنندگان به شبستان مصلی قابل لمس است؛ فضایی که نه‌تنها پر از کتاب، بلکه مملو از تعامل، گفت‌وگو و هیجان انتخاب است. بازدیدکنندگان، اغلب با فهرست‌هایی از پیش آماده شده و هدفی مشخص، از دریچه این رویداد بزرگ، به کشف اندیشه‌ها و آثار می‌پردازند. ازغرفه‌های قدیمی و پرطرفدار گرفته تا چهره‌های سرشناس فرهنگی و ناشران مستقل، همه تلاش می‌کنند این نمایشگاه را به فضایی دلنشین برای کتابخوانی و تعامل پیشرفته‌تر فرهنگی تبدیل کنند. امسال تصویر متفاوتی از جامعه‌ای کتاب‌خوان‌تر و آگاه‌تر به چشم می‌خورد؛ مردمی که برخلاف گذشته، با لیست در دست و هدفی مشخص وارد نمایشگاه می‌شوند.
کتابخوانی هدفمند، چهره تازه جامعه فرهنگی
همان بدو ورود به نمایشگاه کتاب تهران، بلندگوهای مستقر در نقاط مختلف مصلی خبرهایی تازه از کتاب و اهالی‌اش را با بازدیدکنندگان به اشتراک می‌گذارند؛ از حضور حسن بنی‌عامری نویسنده و تئاتری شیرازی در نمایشگاه بعد از سال‌ها تا جشن امضای آثار نویسندگان و مترجمان سرشناس. با وجود افزایش بی‌رویه قیمت‌ها و سنگینی‌اش بر جلد کتاب‌های عرضه شده، کتاب‌دوستان همچنان با شور و اشتیاق با کتاب و اهالی‌اش دیدار می‌کنند؛ با این حال به نظر می‌رسد که قیمت‌های آنچنانی، آنان را در انتخاب آثار محتاط کرده است، اتفاقی که شاید بتوان نگاهی مثبت به آن داشت؛ اینکه جامعه کتابخوان، با نگاهی جدی‌تر قدم به نمایشگاه کتاب تهران می‌گذارند؛ از سالن‌های آثار آموزشی و دانشگاهی که خرید از آنها بنا به ضرورت‌های علمی- تحصیلی است که بگذریم، کافی است سری به سالن شبستان بزنید تا با مراجعه‌کنندگانی روبه‌رو شوید که اغلب فهرست به دست میان راه‌روها، به دنبال غرفه‌ها و کتاب‌های مورد نظرشان می‌روند. البته نه اینکه سردرگم شده باشند، چراکه هم مانیتورهای بزرگ جست‌و‌جوی کتاب و غرفه‌های ناشران در سالن‌ها قرار گرفتهاند و هم اینکه در جای جای مصلی، افرادی برای اطلاع‌رسانی و پاسخ به سؤالات بازدیدکنندگان مستقر شده‌اند.
بهاره مریوانی، یکی از دختران جوانی است که پاسخگوی مراجعه‌کنندگان در غرفه‌های اطلاع‌رسانی نمایشگاه کتاب امسال است؛ او تأکید می‌کند که هر روزه افراد بسیاری برای اطلاع از محل استقرار انتشاراتی مورد علاقه‌شان به او و همکارانش مراجعه می‌کنند؛ او می‌گوید: «اغلب مراجعه‌کنندگان ما به دنبال غرفه‌های مشخص آمده‌اند؛ بیشتر آنان فهرست به دست دارند و می‌دانند قرار است چه کتاب‌هایی بخرند.» البته برخی نیز همچنان به نمایشگاه کتاب تهران به عنوان محلی برای اطلاع از تازه‌های نشر و فرصتی برای گردش فرهنگی می‌نگرند؛ با این حال شواهد گویای خریدهای هدفمند مراجعه‌کنندگان است؛ مسأله‌ای که شاید آن را بتوان دلیلی بر جدی‌تر شدن جامعه کتابخوان دانست.
انتشارات «یساولی» برای اغلب آنهایی که هرازچندی به قصد مراجعه به کتاب‌فروشی‌های خیابان انقلاب، سری به آن محدوده و گشت‌وگذار میان آثار عرضه‌شده‌شان می‌زنند، مؤسسه شناخته شده‌ای است؛ کتاب‌فروشی دو طبقه‌ای با کتاب‌هایی نفیس. این مؤسسه هم از ناشران حاضر در سی‌وششمین دوره نمایشگاه کتاب تهران است؛ طبیعی است که کتاب‌های نفیس، به سبب برخورداری از جلد سخت و صفحات مرغوب‌تر، قیمتی به مراتب بیشتر از کتاب‌هایی با جلد مقوایی و صفحات کاغذی بالکی داشته باشند؛ با وجود این حسین ظفری، فروشنده غرفه این انتشاراتی از استقبال خوب مردم می‌گوید، البته تأکید می‌کند که آثار یساولی تنها به کتاب‌های نفیس محدود نمی‌شود و طیف گسترده‌ای از آثار را شامل می‌شود. او می‌گوید: «اغلب افرادی که تا به امروز به غرفه ما آمده‌اند، آنهایی هستند که یساولی را از قبل می‌شناختند، البته خریداران گذری که جذب طرح جلد یا راهنمایی همکارانم شده‌اند هم کم نبوده‌اند.»
حضور پررنگ ناشران کتاب‌های صوتی
برخلاف گذشته، مدتی است که ناشران کتاب‌های صوتی هم بالاخره به سالن کتاب‌های عمومی راه پیدا کرده و رسمیت بیشتری میان ناشران پیدا کرده‌اند؛ حضوری که از اصلاح نگاه مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به آنان نشأت گرفته است. آوانامه، یکی از ناشران تخصصی تولید کتاب‌های صوتی در کشورمان است که در سالن شبستان میزبانی علاقه‌مندان را به عهده دارد. زهیر حنیفه، مدیر تولید نشر صوتی آوانامه درباره استقبال بازدیدکنندگان می‌گوید: «حضور ما در نمایشگاه کتاب صرفاً نمایشگاهی و برای معرفی است، با این حال هر روز تعداد زیادی از شنوندگان کتاب‌های صوتی آوانامه به غرفه مراجعه کرده و پای گفت‌وگو با میهمانان و گویندگان حاضر در غرفه می‌نشینند و حتی از آنان امضا و دست‌خطی را به یادگاری می‌گیرند.» به گفته حنیفه، اغلب این مراجعه‌کنندگان خبرهای حضور چهره‌های فرهنگی را در این غرفه، از طریق شبکه‌های اجتماعی دنبال می‌کنند.
رادیو گوشه، یکی دیگر از ناشران تولیدکننده کتاب‌های صوتی است؛ غرفه این مؤسسه فرهنگی با تصاویر بزرگی از گویندگان مشهور کتاب‌های صوتی و صاحبان آن آثار پوشیده شده است؛ تصاویر بزرگی از عادل فردوسی‌پور، هوتن شکیبا که گویندگی‌اش برای رمان مشهور «مغازه خودکشی» نوشته «ژان‌تولی» با استقبال زیادی همراه شد و همچنین سروش صحت و محیا ساعدی.
نگار عباس‌پور، ناظر ضبط رادیو گوشه درباره استقبال مردم از حضور چهره‌ها در نمایشگاه کتاب امسال می‌گوید: «ما حضور چهره‌ها را از طریق شبکه‌های اجتماعی اطلاع‌رسانی می‌کنیم، استقبال مردم هم خیلی خوب است. خبرها را دنبال می‌کنند و برای دیدار با چهره‌ها مراجعه می‌کنند. برای مردم جالب است که گوینده‌های مطرح و صاحبان آثار را از نزدیک ببینند و حتی از آنها امضا بگیرند.» نکته قابل توجه آن که برخی از روزها مردم برای گفت‌وگو با این چهره‌ها صف می‌بندند و مشتاقانه می‌ایستند تا از آنان امضا بگیرند یا حتی سؤال بپرسند.
چهره‌های فرهنگی و ادبی هم حضور پررنگی در نمایشگاه کتاب امسال دارند، برخی برای صحبت درباره کتابی خاص یا رونمایی تازه‌ترین اثر خود آمده‌اند و عده‌ای هم بنابه مسئولیتی که در حوزه کتاب و در رابطه با مؤسسه‌های انتشاراتی به عهده دارند در نمایشگاه شرکت کرده‌اند.
استقبال بازدیدکنندگان
از غرفه‌های مشهور
غرفه مؤسساتی که پیش‌تر در جلب اعتماد مخاطبان موفق عمل کرده‌اند، حتی به‌رغم گرانی‌ها با استقبال خوبی روبه‌رو هستند؛ از جمله این مؤسسات می‌توان به انتشارات کرگدن اشاره کرد. مسئولان غرفه این انتشاراتی هم تأکید دارند که بخش قابل توجهی از مراجعه‌کنندگان آنان، افرادی هستند که با شناخت قبلی و به نیت خرید کتاب‌هایی مشخص مراجعه می‌کنند، به خصوص که کتاب‌های کرگدن اغلب آثاری تخصصی هستند.
غرفه انتشارات خوارزمی هم از مؤسسات به نسبت شلوغ است؛ آیت معروفی، مدیر انتشارات خوارزمی می‌گوید: «از آنجایی که میان کتاب‌های انتشارات خوارزمی، عناوین بسیار خوبی در دسترس مخاطبان قرار دارد طبیعی است که از آنها استقبال شود. من هم معتقدم تعداد مخاطبانی که با کسب اطلاعات قبلی مراجعه می‌کنند، بیشتر از سال‌های قبل شده است. خوشبختانه استقبال مردم در مقایسه با سال قبل خیلی بهتر شده، حداقل درباره خوارزمی که این‌گونه است. البته ما به دو روز پایانی نمایشگاه در پنجشنبه و جمعه هم امید زیادی داریم.»
هرمس، از جمله مؤسساتی است که هم در زمینه موسیقی و هم در ارتباط با کتاب‌های حوزه عمومی فعالیتی جدی دارد؛ غرفه این انتشاراتی هم با حضور تعداد زیادی از مراجعه‌کنندگان همراه شده است. سیدسپهر حسینی یکی از غرفه‌داران نشر هرمس درباره میزان استقبال مردم از غرفه مؤسسات شناخته شده می‌گوید: «مؤسساتی مثل هرمس که شناخته شده هستند با استقبال خوبی روبه‌رو می‌شوند، استقبالی که اغلب از سوی افرادی است که برای دیدار از غرفه‌های مورد نظر خود و خرید فهرستی که از قبل تهیه کرده‌اند مراجعه می‌کنند.» او هم معتقد است که تعداد قابل توجهی از خریداران غرفه هرمس، افرادی هستند که با فهرست کتاب‌های مورد نظرشان مراجعه می‌کنند؛ افرادی که به دلایلی از جمله افزایش قیمت کتاب‌ها، ترجیح‌شان به خرید کتاب‌هایی است که فهرست آن را از قبل تهیه کرده‌اند.»
برخی مؤسسات انتشاراتی همچون «برج» با آنکه زمان چندانی از آغاز فعالیت‌شان نمی‌گذرد اما در جلب توجه مخاطبان موفق عمل کرده‌اند؛ مؤسساتی که اغلب در شمار غرفه‌های پربازدید نمایشگاه کتاب امسال هستند. بهشاد فرجی، مسئول بخش مارکتینگ و روابط عمومی برج درباره مخاطبانی که تا به امروز از غرفه «برج» خرید کرده‌اند، می‌گوید: «تقریباً اغلب مخاطبان‌مان، افرادی هستند که آثار برج را دنبال کرده و پیگیر آثار تازه مؤسسه‌مان بوده‌اند. کتاب‌هایی را از برج خوانده و دنبال کتاب‌های جدیدی آمده بودند. با اینکه منکر اثرگذاری قیمت کتاب‌ها بر خریدهای سنجیده‌تر نیستم اما به گمانم بتوان امیدوار شد که جامعه کتابخوان جدی‌تر شده‌اند. هرچند که چند سالی است کتاب‌های مرتبط با روانشناسی- فلسفه و آنهایی که مبتنی بر توسعه فردی هستند با طرفداران بیشتری روبه‌رو هستند.» او امیدوار است که برای دوره‌های بعد به جانمایی غرفه‌ها براساس تشابه حوزه کاری و موضوعاتی که منتشر می‌کنند توجه شود.
صف علاقه‌مندان
برای نویسندگان ایرانی
چشمه هم یکی غرفه‌های پربازدید نمایشگاه کتاب امسال را به خود اختصاص داده است؛ با آنکه محل استقرار آن چندان در دسترس نیست اما اغلب مملو از بازدیدکنندگانی است که به دنبال خرید کتاب‌های مورد نظر خود آمده‌اند؛ رضا بهرامی، مدیر بخش ادبیات انتشارات چشمه درباره مخاطبانی که غالب بازدیدکنندگان نمایشگاه امسال را تشکیل می‌دهند، می‌گوید: «با آن که کتاب‌های خارجی با استقبال بیشتری روبه‌رو می‌شوند، اما خود من تا به امروز با علاقه‌مندان زیادی روبه‌رو شده‌ام که درباره آثار تازه نویسندگان مطرح ایرانی پرس‌وجو می‌کنند، حتی برای برخی از آنها صف می‌بندند؛ از جمله برای کتاب تازه نسیم مرعشی، رمان «آذرباد». هرچند توجه مخاطبان به ادبیات داستانی ایرانی دیر جلب شده اما همین هم برای شروع خوب است. برخی دیگر از مراجعه‌کنندگان با این اینکه برای خرید کتاب‌های ترجمه آمده‌اند، اما آنها هم درباره این می‌پرسند که کتاب کدام نویسنده ایرانی خوب است که آن را بخرند.» بهرامی تأکید داشت که برخی از صف‌های نمایشگاه کتاب امسال فقط به سلبریتی‌ها و چهره‌های سرشناس تعلق ندارد و کتابخوانهای جدی برای دیدار و گفت‌وگو با نویسنده‌های ایرانی هم به غرفه‌ها مراجعه می‌کنند. از نکات قابل توجه نمایشگاه امسال می‌توان به کاری اشاره کرد که غرفه‌های مؤسساتی نظیر «نگاه» انجام داده‌اند؛ دعوت از نویسندگان و مترجمان سرشناس و اعلام عمومی به علاقه‌مندانی که خواستار دیدار با آنان هستند. شمس لنگرودی، شاعر و بازیگر سینما یکی از میهمانان ویژه غرفه نگاه بود که جوانان و علاقه‌مندان زیادی برای انداختن عکس یادگاری با او صف بسته بودند.
نکته قابل توجه اینکه نمایشگاه کتاب امسال، باوجود چالش‌هایی مثل افزایش قیمت، موفق شده تصویری از یک جامعه کتاب‌خوان‌تر و هدفمندتر را به نمایش بگذارد؛ انتخاب‌های آگاهانه‌تری که نشان از بلوغ فرهنگی بالاتر مخاطبان دارد. از شبستان مصلی تا گوشه و کنار غرفه‌ها، امید به شکوفایی بیشتر کتاب و کتابخوانی همچنان زنده است؛ هرچند که همچنان کاستی‌هایی وجود دارد که برای بهبود‌شان در سال‌های آینده از همین حالا باید دست‌به کار شد.
مزیت حضور هدفمند در نمایشگاه
محمود اکرامی‌فر، سراینده شعر مشهور «یاعلی گفتیم و عشق آغاز شد» مدیریت انتشارات جام‌جم را به عهده دارد. او هم معتقد به حضور هدفمند بازدیدگان در نمایشگاه کتاب تهران این دوره است که می‌گوید: «با آنکه کتاب‌های مؤسسه جام جم تخصصی هستند و مخاطبان خاص‌تری دارند، اما استقبال مراجعه‌کنندگان خوب بوده است. اغلب آنان نیز افرادی هستند که انتشارات و آثارمان را از قبل می‌شناختند.» او هم معتقد است که حضور بازدیدکنندگان در نمایشگاه کتاب تهران هدفمندتر شده و اغلب افراد از قبل می‌دانند که چه کتاب‌هایی می‌خواهند؛ اکرامی‌فر اطلاع‌رسانی نمایشگاه امسال را هم موفق ارزیابی می‌کند.
