رضا دبیری‌نژاد
مشاور موزه‌ها و میراث هنر معاونت هنری

حالا یک هفته از حادثه اسکله شهید رجایی بندرعباس گذشته است و در این یک هفته با روایت‌ها و بازتاب‌های مختلفی از این موضوع روبه‌رو بودیم، برخی از این بازتاب‌ها مربوط به حادثه‌دیدگان ماجرا و همدردی با آنان بود، اما حالا که به بازتاب‌های این یک هفته و تلاش‌ها برای همدردی نگاه می‌کنیم با یک چالش در جامعه ایران روبه‌رو هستیم.
این حادثه نشان داد که به تأثیر از شبکه‌های اجتماعی نوعی رفتار هیجانی و تکرارشونده وجود دارد که همه حادثه‌ها را با یک نگاه می‌نگرد و در نتیجه تمایز و ویژگی‌های هر کدام از این رخدادها و شرایط پیرامون جغرافیای فرهنگی آنها در نظر گرفته نمی‌شود.
 در حادثه بندرعباس ما با یک رخداد محدود به یک شهر روبه‌رو نبودیم که تصور شود تنها اهالی بومی آن شهر دچار آسیب و مصیبت شده‌اند، چنانکه وقتی به اخبار و تصاویر پس از حادثه نگاه می‌کنیم شاهد سوگواری تبریزی‌ها، ایلامی‌ها، لرها و اهالی مناطق دیگر از کشور برای همشهریان‌شان که در این حادثه بوده‌اند، هستیم چرا که به دلیل نوع کارکرد اسکله شهید رجایی و معیشت و مشاغل متعدد و متنوع مرتبط با آن، حجم بالایی از هموطنانمان که از جای‌جای کشور در این موقعیت قرار داشتند دچار آسیب شده‌اند، از این رو این ضایعه را نمی‌توان معطوف به شهر بندرعباس دانست در حالی که بسیاری به روایت و همدردی در این ماجرا پرداختند.
مشابه حوادثی که در گذشته در قالب سیل، زلزله و حوادث شهری دیگر رخ داده است به تکرار همانگونه همدردی‌ها و همراهی‌ها اکتفا کردند در حالی که این حادثه دچار تمایزهای قابل توجهی بود.
این روایت‌ها و واکنش‌های تکراری نشان از یک چالش در فضای اجتماعی فرهنگی جامعه ما دارد، اینکه ما از رخدادها به قالب‌سازی می‌پردازیم و این قالب‌سازی‌ها نمی‌تواند ما را به درک درست رخدادها و همچنین همذات‌پنداری و همراهی با مصیبت‌دیدگان و حادثه‌دیدگان برساند و در نتیجه به التیام دردها و تسکین جامعه نمی‌انجامد و حتی می‌تواند سبب ایجاد بار و درد بیشتر شود.
اینجاست که با یک سؤال جدید روبه‌رو هستیم؛ در شرایط تغییر یافته امروز و در روزگاری که با بمباران اخبار و اطلاعات لحظه‌ای از رخدادها روبه‌رو هستیم شیوه مواجهه جمعی ما با حوادث و دچارشدگان به حادثه‌ها چگونه باید باشد و نقش اهالی فرهنگ و هنر در این مواقع چگونه است، می‌تواند نقش درمانی و احیا‌کننده برای جامعه ایفا کند.