محمدرضا عزیزی
دبیر گروه ایران زمین

 احمد فلاح 70 ساله، هفته‌ای دو الی سه بار با خودرویش از کنار سد امیرکبیر می‌گذرد و وضع کنونی سد او را نگران کرده است. او می‌گوید: «پارسال همین موقع هم وضع سد خوب نبود. ما فکر می‌کردیم حال پارسال سد بدترین وضعیت است اما الان خیلی بدتر از سال گذشته است و به جرأت می‌توانم بگویم تا الان و در طول 50-40 سالی که یادم هست، سد کرج را با این حال و روز ندیده بودم.» او خط آب سابق سد را که با رسوبات نمکی و آهکی از پیکره بالایی کوه جدا شده است نشان می‌دهد و می‌گوید: «آنجا را ببینید، آب در سال‌های قبل تا نزدیک تاج سد هم رسیده بود ولی الان کفگیر به ته دیگ خورده و از آب خبری نیست.»
آرش، پسر جوانی که به همراه دوستش به نرده‌های فلزی سد تکیه داده، می‌گوید: «وضع کنونی واقعاً هراس‌آوره. آدم گریه‌اش می‌گیرد. با خودم می‌گویم سال دیگه قراره چی بشه. آب را چطور باید تأمین کنیم؟»
بستر خشک رودخانه کرج حالا بیشتر از گذشته به دیواره سد نزدیک شده است. بخشی از کف بستر رودخانه که تا الان برای همه ناپیدا بود، اکنون آشکار شده است. ماسه‌های نم‌دار و لاستیک‌هایی که جا‌به‌جا بر کف رودخانه نشسته‌اند و تکه‌های چوب و... این سطح پر از خالی همه آنهایی که سد را کیلومترها قبل از رسیدن به دیواره سد پر دیده بودند، نگران می‌کند. آن سوی دیواره‌های بتنی که جاده چالوس را از رودخانه کرج جدا کرده، صدای سکوت هراس‌آوری را که بر تمام وسعت خالی کف رودخانه خیمه زده است می‌توان در هیاهوی رفت و آمد خودروها شنید. رسیدن بیابان به جاده چالوس نزدیک‌تر از آن چیزی است که تصور می‌کنید!
هادی حسین‌پور معلم دبیرستان می‌گوید: «مشت نمونه خروار یعنی همین. نه تنها در سد کرج؛ اوضاع در جاهای دیگر هم خوب نیست. سال آینده وضع خیلی بدی داریم. این حرفی است که من همیشه به دانش‌آموزانم می‌گویم؛ باید وضعیت کم آبی را بپذیریم و خود را با آن تطبیق دهیم.»
داوود نجفیان، مدیرعامل آب منطقه‌ای البرز می‌گوید: «ظرفیت سد کرج 180 میلیون مترمکعب است که الان در بدترین وضعیت خودش قرار دارد. در حال حاضر میزان پر شدگی سد فقط 7 درصد از ظرفیت کامل است.»
به گفته نجفیان، بارش‌ها در استان البرز و حوضه آبریز کرج، طالقان و ساوجبلاغ نسبت به میانگین درازمدت 42 درصد کاهش پیدا کرده است. سال گذشته هر چند وضعیت سد کرج و بارندگی‌ها خوب نبود اما میزان پرشدگی سد در این موقع سال 16 درصد بود که بیش از دو برابر وضعیت کنونی بود.»
کارشناسان امور آب همیشه می‌گویند اواخر اسفند بدترین وضعیت برای ذخایر سدهاست. چراکه ذخایر مصرف شده اما برف‌ها هنوز آب نشده تا جبران ذخایر مصرف شده شود. اکنون امیدها به فصل بهار است تا سد کرج جانی تازه بگیرد اما آیا اوضاع سد بهتر می‌شود؟
 بر قله کوه‌هایی که کاسه سد کرج را دربر گرفته‌اند، برف همچنان نشسته است. در کرانه شمال غربی سد، کوه‌های برف گرفته در‌ هاله‌ای از غبار فرو رفته‌اند. این برف‌های آب نشده در بالادست ما را امیدوار می‌کند که سد کرج را در بهار با حال بهتری ببینیم. امیدرضا تونی، رئیس حفاظت محیط زیست شهرستان کرج از مردم می‌خواهد که صرفه‌جویی در مصرف آب را در اولویت خود قرار دهند. او می‌گوید: «این موقع از سال آب سد کرج باید در پایین ترین سطح باشد چراکه در بهار با آب شدن برف و یخ کوه‌ها دبی رودخانه کرج افزایش پیدا می‌کند و قطعاً حجم آب پشت سد افزایش می‌یابد.» او می‌افزاید: «هرچند در این موقع سال حجم آب پشت سدها به پایین‌ترین سطح رسیده اما در آستانه عید نوروز بیشترین تقاضای مصرف آب در بخش خانگی در همین موقع سال است چون مردم می‌خواهند خانه‌تکانی کنند. خواهشم از مردم این است که در مصرف آب هنگام خانه‌تکانی صرفه‌جویی کنند تا مقطع حساس و دشوار کنونی را سپری کنیم.»
مدیرکل آب و فاضلاب استان البرز هم به نکته دیگری اشاره می‌کند که امیدها را به افزایش حجم آب سد کرج در بهار کمی بیشتر می‌کند: «ماندگاری هوای سرد در این موقع از سال در بالادست سد کرج از مقاطع قبلی بیشتر شده است به همین دلیل برف و یخ بالادست همچنان آب نشده است. ما امیدوار هستیم که در بهار سطح آب سد بالا برود. هرچند از نظر ذخایر برفی هم وضعیت خوبی نداریم و نسبت به پارسال ۲۵ درصد منفی هستیم.»
نجفیان می‌افزاید: «واقعیت این است که سرانه مصرف آب در پایین دست سدها و در دشت‌ها در ایران نسبت به میانگین جهانی بسیار بالاست و این باعث می‌شود بخش مهمی از منابع آب ما در بخش شرب مصرف شود.»
در حالی روز به روز بر تقاضای مصرف آب در پایین دست سد کرج افزوده می‌شود که وضعیت بارش‌ها بدتر از سال‌های پیش است. به گفته نجفیان، مقایسه بارندگی امسال با سال‌های گذشته، وضعیت نگران‌کننده‌ای را نشان می‌دهد. طی ۵۷ سال اخیر فقط یک‌سال وضعیت بارندگی از امسال کمتر بوده و وضعیت کنونی در این مدت بی‌سابقه است.