رئیس‌جمهوری در وزارت صمت از برنامه کلان دولت خبر داد
جایگزینی انرژی خورشیدی با سوخت‌های فسیلی
رئیس‌جمهوری دیروز با حضور در وزارت صنعت، معدن و تجارت، با گفت‌و‌گو با وزیر و مدیران این وزارتخانه و بررسی چالش‌ها و برنامه‌های حوزه صنعت و تجارت کشور، از یک برنامه کلان دولت چهاردهم خبر داد؛ جایگزینی انرژی خورشیدی با سوخت‌های فسیلی.
این برنامه درحالی از سوی مسعود پزشکیان دنبال شد که در سال‌های اخیر، همه برنامه‌های تولید و تأمین برق در کشور از طریق سوختن نفت و گاز دنبال می‌شد. بخش عمده ناترازی‌های امروز ناشی از این غفلت تاریخی است. از این رو یک سؤال مهم امروز کشور می‌تواند این باشد که چرا در ایران به تولید برق از انرژی خورشید یا انرژی باد بی‌توجهی شد؟ پزشکیان به این سؤالات پاسخی نداد، درحالی که این پاسخ‌ها می‌تواند روشن‌کننده شکست‌های نظام حکمرانی و تدبیر در کشور باشد.
اما اهمیت مسأله غفلت شده در سال‌های دراز، یعنی تولید برق از انرژی خورشید و تأمین انرژی مورد نیاز صنایع کشور از این طریق، و نه با سوخت‌های فسیلی، به گونه‌ای است که شخص رئیس‌جمهوری این مسئولیت را عهده‌دار شده و دنبال می‌کند.
پزشکیان دیروز در وزارت صمت گفت: «با توجه به ناترازی انرژی، شخصاً روی موضوع توسعه زیرساخت‌های تولید برق از محل منابع تجدیدپذیر و پاک تمرکز کرده‌ام.»
وی دلیل تمرکز دولت چهاردهم بر تولید برق از انرژی خورشید را این‌گونه تشریح کرد و گفت: «برنامه ما این است که با توجه به سطح بالای برخورداری از تابش خورشید در کشور، با توسعه نیروگاه‌های خورشیدی، در صورت امکان و وجود صرفه اقتصادی، به طور کلی انرژی خورشیدی را جایگزین سوخت‌های فسیلی کنیم و نفت و گاز را در عرصه‌های دیگری که ارزش افزوده بالاتری دارند، استفاده کنیم.»
رئیس‌جمهوری با دعوت از مدیران و کارشناسان وزارت صمت برای ارائه «بهترین راهکارهای کارشناسی برای اجرای این طرح» اضافه کرد: «اکنون مصرف گاز برای بسیاری از عرصه‌ها از حمل‌و‌نقل گرفته تا خانگی و صنعتی صرفه دارد، اما این صرفه ناشی از فروش گاز ارزان است و معلوم نیست اگر بخواهیم گاز را به قیمت واقعی و جهانی عرضه کنیم، باز هم این صرفه پابرجا باشد.»
وی با اشاره به اینکه «خورشید یک انرژی پاک، با هزینه انتقال بسیار ارزان‌تر از نفت و گاز و بازدهی بسیار بالاتر است که توزیع و استفاده آن نیز بسیار ایمن‌تر از نفت و گاز است» دلیل دیگر تأکید بر این طرح جدید را پایان دادن به وابستگی به نفت و گاز عنوان کرد: «این وابستگی ما به نفت و گاز است که بستری برای اعمال و اثرگذاری تحریم‌ها روی اقتصاد کشورمان شده است.»
اهمیت این مسأله برای رئیس‌جمهوری، که خود ناشی از ضرورت‌های تحمیلی ناشی از ناترازی‌هاست، به گونه‌ای بوده که شخص پزشکیان برای جلوگیری از معطل شدن سرمایه‌گذارانی که می‌توانند به تغییر ریل اقتصادی کشور کمک کنند، در روند اداری کند و ناکارآمد کشور، شخصاً با تعداد زیادی از آنان دیدار و گفت‌و‌گو کرده و «کارشان را تا رسیدن به نتیجه» دنبال خواهد کرد.
رئیس‌جمهوری چشم‌انداز توسعه برق خورشیدی و جایگزینی آن با برق ناشی از سوخت نفت و گاز، بویژه در صنایع و معادن را این‌طور بیان کرد: «اگر مسیر را برای فعالیت این سرمایه‌گذاران تسهیل کنیم، می‌توانیم علاوه بر نجات اقتصاد کشور از وابستگی به نفت و گاز، رونق و رشد اقتصادی چشمگیری نیز ایجاد کنیم.»
پزشکیان در ادامه، خواستار توجه جدی وزارت صمت به «نوسازی صنایع» برای کاهش آلودگی هوا و جایگزینی «سیستم‌های گرمایشی خانه‌ها با وسایل کم‌مصرف و پربازده جدید» شد.
رئیس‌جمهوری در بخش دیگری از سخنانش، به یک مسأله کهنه‌شده و حل‌نشده در کشور اشاره کرد؛ مسأله احیای وزارت بازرگانی.
وی این سؤال را مطرح کرد که «آیا تاکنون ایجاد، انحلال، ادغام یا تفکیک ساختارها و دستگاه‌ها توانسته مشکلی از ما حل کند؟»
راه‌حل پزشکیان برای این وضعیت نه ایجاد ساختار جدید، بلکه بازتعریف نقش و وظایف ساختارها و عمل بر اساس همین تعریف بود. رئیس‌جمهوری گفت: «اگر انتظارات و وظایف مدنظر از وزارت بازرگانی را به شکل دقیق تدوین و اختیارات لازم را نیز اعطا کنیم، سازمان و ساختار موجود نیز می‌تواند آنها را اجرا کند.»
رئیس‌جمهوری در ادامه به برخی واحدهای تولیدی و صنعتی کشور اشاره کرد که در صورت حمایت صحیح و دقیق، قابلیت تبدیل شدن به قطب‌های صنعتی و تولیدی منطقه‌ای و جهانی را دارند. وی خواستار آن شد که «بستر تسهیل و رونق فعالیت این شرکت‌ها در استان‌های مختلف را فراهم کنیم تا بتوانند به عنوان پیشران، حرکت اقتصاد کشور را تسریع کنند.»
وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در این نشست، در گزارشی از فعال‌سازی 381 معدن راکد در دولت چهاردهم خبر داد. تعیین‌تکلیف 1500 پرونده راکد در شورای‌عالی معدن، تمرکز بر تکمیل و ارتقای زنجیره ارزش معادن و صنایع، رسیدن به مراحل پایانی تدوین سند استراتژی صنعت کشور با برش‌های استانی با هماهنگی بخش خصوصی و عبور ظرفیت تولید خودرو از یک میلیون دستگاه در سال، محورهای گزارش محمد اتابک بود.
تمرکز بر انرژی الکتریکی به‌عنوان منبع اصلی
سعید مهذب‌ترابی
کارشناس برق
در جهان امروز بر استفاده از یک منبع انرژی به‌جای چندین منبع تأکید می‌شود. این رویکرد بر اساس مزایای انرژی الکتریکی به‌عنوان یک منبع پاک و با دسترسی بهتر دنبال می‌شود. انرژی الکتریکی نه تنها به محیط زیست آسیب نمی‌زند، بلکه در صرفه‌جویی انرژی نیز بسیار مؤثر است. کشورهای توسعه‌یافته بر استفاده از انرژی الکتریکی تأکید دارند و آن را به‌عنوان یک گزینه مطلوب برای تأمین نیازهای انرژی خود انتخاب کرده‌اند. در کشور ما مشکل اصلی این است که هم شبکه انتقال گاز و هم شبکه انتقال برق وجود دارد، که این به معنای هزینه مضاعف است.
در حالی که استفاده از یک منبع انرژی کافی است. این دوگانگی نه تنها به افزایش هزینه‌های عمومی می‌انجامد، بلکه در بلندمدت نیز به‌عنوان یک چالش اساسی در مدیریت منابع انرژی شناخته می‌شود. برخی ممکن است این کار را نیازمند هزینه‌های زیاد بدانند، اما در واقع این یک سرمایه‌گذاری است. به جای هزینه کردن برای انتقال لوله گاز در کنار سایر انرژی‌ها، می‌توانیم تلاش کنیم که تنها یک منبع انرژی را استفاده کنیم. این یعنی اختصاص دادن سرمایه به یک انرژی که کم هزینه‌تر و به صرفه‌تر است. این موضوع قبلاً نیز مورد بحث قرار گرفته، اما به مرحله عملیاتی نرسیده است. با این حال ناترازی‌های اخیر در بخش انرژی باعث شد که به این موضوع با جدیت بیشتری پرداخته شود.
این ناترازی‌ها نشان می‌دهد چقدر به یک سیاست‌گذاری کارآمد در بخش انرژی نیاز داریم. اخیراً رئیس جمهوری بر تمرکز بر انرژی الکتریکی تأکید کرده است. این حرکت می‌تواند به‌عنوان گام مهمی در جهت بهینه‌سازی مصرف انرژی و کاهش هزینه‌ها تلقی شود. با این رویکرد نه تنها می‌توانیم به یک نظام انرژی کارآمدتری در کشور برسیم، بلکه در بلندمدت نیز به توسعه پایدار و کاهش وابستگی به منابع انرژی سنتی کمک کنیم. با توجه به مزایای انرژی الکتریکی و ضرورت کاهش هزینه‌ها، امید است که این سیاست به‌زودی به مرحله اجرا برسد و کشور را در مسیر توسعه پایدار قرار دهد.
ضرورت برنامه‌ریزی و دقت در اجرا
مهدی مسائلی
دبیر سندیکای صنعت برق ایران
تلاش برای جایگزینی انرژی‌های تجدیدپذیر با سوخت‌های فسیلی، به شرطی که با مطالعات دقیق و بدون شتابزدگی انجام شود، گام مثبتی برای کشور محسوب می‌شود. این حرکت نه تنها از نظر محیط زیستی ضروری است، بلکه می‌تواند بخشی از نیازهای انرژی کشور را پوشش دهد و به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی کمک کند. با این حال نباید انتظار داشت این انرژی‌ها همه چالش‌های موجود را حل کنند. انرژی خورشیدی به عنوان یکی از منابع اصلی انرژی‌های تجدیدپذیر، می‌تواند بخشی از نیازها را تأمین کند، اما جایگزینی کامل سوخت‌های فسیلی نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت و توجه به جنبه‌های فنی و مهندسی است. تجربه پروژه‌های شتابزده مانند مسکن مهر نشان می‌دهد بی توجهی به مطالعات فنی و اجرای بدون برنامه، نه تنها به اهداف مورد نظر نمی‌رسد، بلکه هزینه‌های غیرقابل توجیهی را به همراه دارد. ساخت و سازهای بی کیفیت در مسکن مهر، نمونه‌ای از این چالش‌هاست. در حوزه انرژی نیز اگر به جنبه‌های مهندسی توجه نشود، ممکن است سرمایه‌گذاری‌ها در آینده به هدر رود. بنابراین دولت باید از شتابزدگی اجتناب کرده و با مطالعات دقیق، زیرساخت‌های لازم را برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر فراهم کند.
برنامه‌های کوتاه مدت دولت برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، در صورت تأمین نشدن منابع مالی و حمایت نکردن از سازندگان داخلی دور از دسترس به نظر می‌رسد. همچنین واردات تجهیزات صنعت برق در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. کمبود ارز و مطلوب نبودن عملکرد گمرک هم از جمله موانعی است که باید با برنامه‌ریزی دقیق و اصلاح ساختارها برطرف شود. ما در استفاده از انرژی خورشیدی نسبت به دنیا عقب هستیم. با تصمیم دولت مسلم است که می‌توانیم نیازهای‌مان در سوخت‌های فسیلی را کاهش داده و راه جبرانی برای وضعیت ناترازی‌ها بیابیم. اما این گونه هم نیست که با انرژی‌های تجدیدپذیر همه مسائل ما حل شود. تنها می‌توان گفت که با انرژی خورشیدی می‌توانیم مقداری از آلام موجود را کاهش دهیم. دولت باید با اولویت‌بندی نیازها، زیرساخت‌های فنی و اقتصادی را تقویت کند و از تکرار اشتباهات گذشته جلوگیری کند. تنها با این رویکرد است که می‌توان به توسعه پایدار و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی دست یافت.
