محمدمحسن فایضی
کارشناس مسائل فلسطین

پس از گزارش اولیه مرکز اطلاعات ارتش اسرائیل (امان) از 7 اکتبر، سازمان امنیت داخلی اسرائیل که شاباک نامیده می‌شود هم گزارشی اولیه از 7 اکتبر منتشر کرد. گفتنی است موساد (اطلاعات خارجی)، شاباک (اطلاعات داخلی) و امان (اطلاعات ارتش) 3 نهاد اصلی اطلاعاتی در سیستم رژیم صهیونیستی‌اند. در ادامه به بررسی مهم نکات گزارش منتشر شده شاباک می‌پردازیم:
 
سیف القدس، اختلاف میان شاباک و امان:
یکی از نکات مورد اشاره در گزارش شاباک، تحلیل و برآورد از جنگ سیف القدس در سال 2021 است. نبردی که حماس در واکنش به اتفاقات مسجدالاقصی و تلاش برای مصادره محل‌های اطراف مسجد نبردی را آغاز کرد و 12 روز جبهه‌های مختلف از غزه، کرانه و حتی فلسطینی‌های  1948 در اتفاقی نادر فعال شدند. در گزارش اطلاعات ارتش که چند روز پیش منتشر شد، درخصوص سیف‌القدس آمده بود که به دلیل تحلیل اشتباه از این رویداد، تصویر غلطی از حماس در نهادهای اطلاعاتی ساخته شد. در گزارش ارتش آمده بود: «در حالی‌ که حماس این عملیات را موفقیت‌آمیز می‌دید، اسرائیل این عملیات را یک پیروزی نظامی قلمداد کرد که منجر به بهبود بازدارندگی علیه حماس شده است.»
اما در گزارش شاباک تحلیل متفاوتی ارائه شده است و مستقیماً خود را از اشتباه ارتش مبرا کرده است: «ما در دستگاه‌مان (برخلاف تصور ارتش)، جنگ 2021 (‌سیف‌القدس) را پیروزی آشکار حماس می‌دانستیم!»
 
چرا شاباک حماس را تهدید ندید؟
اگر در گزارش ارتش دلایل مختلفی حول چرایی تهدید ندیدن حماس و جدی نگرفتن برخی اقداماتش مورد بحث قرار گرفته است، گزارش شاباک تا حدودی سعی کرده توپ را به زمین دیگر تصمیم‌گیران بیندازد و دو دلیل مطرح کرده و گفته است: «یکی از دلایلی که ما در مورد حمله حماس هشدار ندادیم، اعتقاد ما به این بود که حماس مشغول آتش زدن کرانه باختری است» و دلیل دوم: «سیاست‌های خرید آرامش اسرائیل در قبال غزه منجر به تسلیح گسترده حماس شد.»
 
چرا سازمان اطلاعاتی در غزه کور بود؟
شاباک در گزارشش سعی کرده روی یک چالش و اختلاف دیگری هم دست بگذارد و به طور تلویحی از بسته بودن دستش برای اقدام در غزه از برخی تصمیمات سیاسی و سران ستاد کل گله کرده است. در گزارش آمده است: «جمع‌آوری اطلاعات ما از غزه در سال‌های اخیر در نتیجه محدودیت‌های حرکت ما در نوار غزه آسیب دیده است. محدود کردن حرکت ما در میدان منجر به شکاف‌هایی در جذب و عملیاتی شدن عواملی شد که می‌توانستند شاهد تحرکات استثنایی باشند.»
 
عدم تفکیک مسئولیت‌ها با ارتش
بخش دیگری از گزارش که باز هم روی اختلافات تمرکز دارد، نشانه گرفتن اتهام اتفاقات به سوی ارتش است. در گزارش آمده است: «تصور می‌شد که ارتش در مرز آمادگی کامل دارد و سناریوی فروپاشی سیستم دفاعی پیش‌بینی نشده بود!» به کار بردن فروپاشی برای ارتش، بار معنایی مشخصی دارد و همچنین در بخش اقدامات انجام شده برای رفع مشکلات آورده است: «شفاف‌سازی تقسیم مسئولیت با ارتش به‌گونه‌ای که مسئولیت هشدار درباره جنگ بر عهده ارتش باشد!»
 
دیگران حماس را تحریک کردند
در ادامه کنایه‌های شاباک به دیگران، در یک بخش جداگانه با عنوان «عوامل تشدید‌کننده تصمیم حماس برای 7 اکتبر» سعی کرده توپ را به زمین دولت نتانیاهو بیندازند. گزارشی که البته واکنش نتانیاهو را دربر داشت و نزدیکانش از درخواست نتانیاهو برای کنار رفتن رونن بار رئیس شاباک خبر دادند. رونن بار صراحتاً اعلام کرد تا پایان بازگشت همه اسرا کنار نخواهد رفت. اما عواملی که در گزارش آمده عبارتند از:
«ناآرامی‌های مسجدالاقصی و سیاست‌های مربوط به اسیران فلسطینی (با اشاره به سیاست‌های ایتامار بن‌گویر).» «تضعیف انسجام اجتماعی اسرائیل، به‌ویژه به دلیل درگیری‌های داخلی درباره اصلاحات قضایی و سیاست» و سوم هم  سیاست «آرامش در برابر پول» که باعث شد سرمایه‌های قطر به حماس برسد و به تقویت نظامی این گروه کمک کند (گمان می‌شد تزریق پول به غزه و توسعه اقتصادی، آرامش خواهد آورد).
 
فریب اطلاعاتی سنوار، بخش مشترک شاباک و امان
بخش زیادی از گزارش امان یا همان سازمان اطلاعات ارتش اسرائیل به مسأله فریب سنوار و طرحی دقیق که از سال 2017 آغاز شده بود پرداخته است. در گزارش شاباک هم این مسأله پررنگ است. در گزارش آمده است:
«عدم شناسایی فریب اطلاعاتی از سوی حماس که باعث شد اطلاعات موجود به درستی تفسیر نشوند. تحقیقات داخلی که انجام دادیم ثابت می‌کند که ما سال‌ها از طرح حمله حماس مطلع نبودیم.»
 
اعتراف رونن بار
و آخرین نکته، رئیس شاباک پس از گزارش می‌گوید: «شاباک نتوانست از ۷ اکتبر جلوگیری کند. به‌عنوان کسی که در رأس این سازمان قرار داشت، این مسئولیت سنگین را تا پایان عمر بر دوش خود خواهم داشت. من شکست خوردم.»