حدیث حدادی
گروه اقتصادی

با وجود بارش‌های خارج از نرمالی که طی هفته‌های گذشته اتفاق افتاده، گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران نشان می‌دهد که بارش‌ها همچنان نسبت به دوره بلندمدت ۵۰ درصد کمتر از حد نرمال بوده است. چنانکه در برخی مناطق همچون مناطق جنوب‌غرب کشور خشکسالی و کاهش بارش بشدت مشهود است. این گزارش در آماری هشداردهنده اضافه می‌کند که میزان پرشدگی سدها تا 13 بهمن‌ماه سال‌جاری تنها 43 درصد است.
به گزارش خبرنگار « ایران» بر اساس آمار اعلامی از سوی شرکت مدیریت منابع آب ایران، میزان کل بارش‌های جوی کشور از ابتدای مهرماه (ابتدای سال آبی) تا 12 بهمن‌ماه سال‌جاری حدوداً 60.1 میلیمتر بوده که این میزان در مدت مشابه سال گذشته 68.7 میلیمتر بوده است.
 بررسی‌ها نشان می‌دهد، میزان ریزش‌های جوی امسال در این مدت نسبت به سال گذشته 12 درصد کاهش داشته است. درصد اختلاف سال آبی جاری با متوسط درازمدت (55ساله) نیز منفی 47 میلیمتر است که علت آن کاهش بارش‌هاست. به طوری که مقدار بارش متوسط درازمدت (57 ساله) به 114 میلیمتر رسیده است.
با توجه به این گزارش، هرمزگان با 85 درصد کاهش بیشترین اختلاف بارندگی سال آبی جاری با متوسط درازمدت را داشته است. به‌طوری‌که میزان بارش متوسط درازمدت 57 ساله این استان 86.8 میلیمتر بوده و در سال آبی جاری تنها 12.9 میلیمتر بارش داشته است.
 بوشهر با 76 درصد کاهش نسبت به متوسط درازمدت 55 ساله در رتبه دوم این آمار جای گرفته است. میزان بارش متوسط درازمدت 57 ساله این شهر 177.3 میلیمتر بوده که این میزان در سال‌جاری 43 میلیمتر ثبت شده است.
با توجه به بارش‌های کمی که در سال آبی جاری و متوسط بارش‌های درازمدت 55 و 57 ساله داشته‌ایم، میزان پرشدگی مخازن سدهای کشور نیز در شرایط مطلوبی نیست که در این گزارش به بخشی از آنها اشاره می‌کنیم.
میزان حجم ورودی به سدها از ابتدای سال آبی(ابتدای مهرماه) تا 13 بهمن‌ماه 6.72 میلیارد مترمکعب بوده، درحالی‌که طی مدت مشابه سال گذشته حجم ورودی سدها 7.49 میلیارد مترمکعب بوده است. بنابراین میزان آب ورودی به سدها امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته 10 درصد کاهش داشته است.

ذخیره صفر در دو سد هرمزگان
در این میان سد شمیل و نیان در هرمزگان 100 درصد کاهش با سال قبل داشته و میزان پرشدگی و موجودی مخزن آن صفر است! این سد دو دیواره سد خاکی با هسته رسی است که مخزن مشترک سد شمیل و نیان را تشکیل می‌دهند و روی رودخانه شمیل و زندان ساخته شده و در فاصله ۱۰۰ کیلومتری شمال‌شرق بندرعباس در استان هرمزگان قرار دارد. این سد که دارای ظرفیت ذخیره آب ۹۸ میلیون مترمکعبی است در سال ۱۳۹۱ بهره‌برداری شد که هدف از احداث آن مهار سیل‌های فصلی برای تأمین بخشی از آب شرب بندرعباس، جزیره قشم، بندر خمیر و صنایع غرب بندرعباس و ۲۵۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی پایین‌دست بوده ‌است.
 براساس آمار اعلامی از شرکت مدیریت منابع آب ایران، سد استقلال هرمزگان با 72 درصد کاهش نسبت به سال گذشته در حال حاضر میزان پرشدگی آن 6 درصد و موجودی مخزن 14 میلیون مترمکعب است. این سد در شهرستان میناب در استان هرمزگان واقع شده که اغلب آب موجود در این سد به مصرف آشامیدن و صنایع شهر بندرعباس می‌رسد و مازاد آن از طریق شبکه‌های آبیاری به مصرف زمین‌های کشاورزی شهرستان میناب می‌رسد.

50 درصد کاهش در پرشدگی سدهای گلستان
 سه سد وشمگیر، گلستان و بوستان نیز با اختلاف 50 درصد کاهش نسبت به سال گذشته 18 درصد پرشدگی داشته‌اند که موجودی مخازن آنها به 20 میلیون متر‌مکعب رسیده است. سد وشمگیر در نزدیکی روستای عباس‌آباد در شهرستان آق‌قلای استان گلستان قرار دارد. سد گلستان نیز در ۱۲ کیلومتری شمال‌شرقی گنبدکاووس روی رودخانه گرگان‌رود قرار گرفته که از آن برای تأمین آب زراعی و پرورش ماهی استفاده می‌شود. سد بوستان هم یک سد خاکی همگن در ۱۰ کیلومتری شمال شهر کلاله در استان گلستان است که روی رودخانه گرگان‌رود قرار دارد. این سد پس از سیل تاریخی و فاجعه‌بار مرداد ۱۳۸۰ در استان گلستان ساخته شد که هدف از ساخت آن کنترل سیل‌های گرگان‌رود، تأمین امنیت مناطق مسکونی پایین‌دست، توسعه اراضی زراعی و ایجاد شبکه آبیاری و زهکشی است.
 
وضعیت بحرانی منابع آبی اصفهان
یکی دیگر از سد‌هایی که نسبت به سال گذشته با کاهش جدی مواجه بوده سد زاینده‌رود است. این سد روی رودخانه زاینده‌رود اصفهان ساخته شده‌ است که اهداف ساخت آن شامل تولید سالانه ۲۵۰ میلیون کیلووات ساعت انرژی برقابی، کنترل سیلاب‌های فصلی و تنظیم آب کشاورزی است. این سد با 45 درصد کاهش نسبت به سال گذشته 12 درصد پرشدگی داشته و موجودی مخزن آن به 149 میلیون مترمکعب می‌رسد.
سد پانزده خرداد نیز از جمله سدهایی است که با 42 درصد اختلاف با سال قبل و 10 درصد پرشدگی تا 13 بهمن‌ماه سال‌جاری، موجودی مخزن آن 19 میلیون مترمکعب بوده است. این سد روی رودخانه قم‌رود در شمال‌غرب شهرستان دلیجان بنا شده که مصارف آن شامل تأمین آب مورد نیاز شهرستان دلیجان، نیمور و توابع آنها و بخشی از آب شهر قم و اختصاص به کشاورزان است.
 
برخی سدها وضعیت بهتری دارند
علاوه بر این موارد، برخی از سدها در وضعیت مطلوبی قرار دارند که سد چاه‌نیمه‌های سیستان با 464 درصد اختلاف و افزایش نسبت به سال گذشته از جمله آنهاست. در واقع این سد چهار چاله طبیعی بزرگ در ناحیه سیستان است که آب مازاد رودخانه هیرمند توسط کانالی به آنها هدایت می‌شود و از آن در مواقع کم‌آبی، آب شرب و بخشی از کشاورزی استفاده می‌کنند. درصد پرشدگی این سد تا 13 بهمن‌ماه سال‌جاری 13 درصد بوده و موجودی مخزن آن به 192 میلیون مترمکعب رسیده است.
از دیگر سدهایی که در شرایط خوبی قرار دارند می‌توان به سد کهیر در شمال بخش کهیر شهرستان کنارک استان سیستان و بلوچستان اشاره کرد. از مخزن این سد به منظور تأمین آب آشامیدنی، کشاورزی سواحل مَکران و روستاهای محدوده سد کهیر بهره می‌برند. این سد 250 درصد افزایش نسبت به سال گذشته داشته که همین امر منجر به پرشدگی 33 درصدی و رسیدن مخازن به 126 میلیون مترمکعب شده است.
با وجود اینکه میزان پرشدگی برخی از سدها مطلوب بوده اما حجم آب موجود در مخازن در سال‌جاری 22.29 میلیارد مترمکعب است و طی مدت مشابه در سال گذشته 20.99 میلیارد مترمکعب بوده که 6 درصد اختلاف داشته است. از همین رو میزان پرشدگی مخازن این سدها 43 درصد بوده است. همچنین خروجی سدها از ابتدای سال آبی تا کنون(13 بهمن) 8.98 میلیارد مترمکعب بوده، در حالی که طی سال گذشته این میزان 8.98 میلیارد مترمکعب بوده است. این امر به آن معناست که میزان خروجی سدها در سال‌جاری 4 درصد افزایش داشته است.