یک قصه اقلیمی

«روز هزار ساعت دارد»، به نویسندگی فریدون حیدری ملک‌میان، از جمله کتاب‌هایی است که به واسطه استقبال مخاطبان در سال ۱۴۰۳ با ظاهری نو از سوی نشر افق دوباره به چاپ رسید. قالب این کتاب مانند شعری بلند است که نویسنده در آن با خلق فضایی انتزاعی، شخصیت‌هایی دیرآشنا و البته اقلیمی را در خلال روایت به تصویر کشیده و می‌کوشد با خلق فضایی ویژه و انتزاعی، شخصیت‌هایی دیرآشنا و البته اقلیمی که به خواب و خیال می‌ماند، پیچیدگی‌های روابط انسانی و تأثیر فرهنگ بومی بر زیست‌کنندگانش را در خلال روایت به تصویر بکشد. این کتاب با بهره‌گیری از زبان و لحن آهنگین و همچنین پرداختن به موضوعات عمیق انسانی در بستری اقلیمی، جایگاهی ویژه در ادبیات فارسی به‌ دست آورده است. هرچند استفاده گسترده از اصطلاحات محلی ممکن است چالشی برای برخی مخاطبان ایجاد کند، اما این ویژگی به‌عنوان بخشی از هویت اثر است. ادبیات اقلیمی از شاخه‌های مهم ادبیات داستانی است که با تمرکز بر ویژگی‌های جغرافیایی، فرهنگی و اجتماعی یک منطقه خاص، به بازنمایی دقیق و هنرمندانه زندگی و باورهای مردمان آن می‌پردازد. این سبک از ادبیات با بهره‌گیری از زبان و اصطلاحات محلی، شخصیت‌های بومی و جزئیات زیستی منطقه، نه‌تنها روایت‌هایی جذاب نقل می‌کند، بلکه میراث فرهنگی و هویتی آن منطقه را نیز حفظ و منتقل می‌کند. این آثار نه‌تنها پژواکی از تنوع فرهنگی و زبانی ایران‌اند، بلکه به حفظ هویت بومی ساکنانشان نیز منتج می‌شوند.‌

دوقطبی خلخالی و بهشتی

مستند «ضد قهرمان» اثری از عارف افشار پس از یک‌ سال توقیف در دولت قبلی، سرانجام با روی کار آمدن دولت چهاردهم، اجازه شرکت و اکران در بخش مسابقه هجدهمین جشنواره سینما حقیقت را دریافت کرد و به نمایش درآمد و کاندیدای بهترین فیلم شد. این مستند جنجالی چند وقتی است از سایت هاشور اکران آنلاین شده است. کاظم دانشی که کارگردانی فیلم تحسین شده «علفزار» را در کارنامه دارد به عنوان مشاور در این پروژه با افشار همکاری داشته است. «ضدقهرمان» به‌ طور خاص به تصمیمات جنجالی خلخالی در دوران تصدی خود می‌پردازد. او که اولین حاکم شرع است، به سرعت به نمادی از «عدالت انقلابی» یا از طرف دیگر «رفتارهای تندروانه» تبدیل می‌شود. مستند به مرور، تقابل این تفکر تندروانه با گفتمان تعادل را محور خود قرار می‌دهد و به طور ویژه با روایتی از خط مشی شهید بهشتی، سراغ این دو‌قطبی جذاب در دل تاریخ معاصر می‌رود؛ دوقطبی‌ای که به گفته یکی از چهره‌های مصاحبه‌ شونده، حکایت حریر و دشنه تعبیر می‌شود. عارف افشار که پس از سال‌ها سابقه روزنامه‌نگاری با اولین تجربه مستندش، «برزخی‌ها»، به بخشی از تاریخ از منظر حواشی توقیف یک فیلم سینمایی پرداخته بود، در «ضدقهرمان» به بازخوانی چگونگی شکل‌گیری این فضای دوقطبی و تأثیر آن بر افکارعمومی و گاهی جابه‌جایی جایگاه قهرمان و ضدقهرمان پرداخته است.

دردهای مشترک

معیشت، زندگی همه ما را تحت فشار قرار داده و حتی شکل و شیوه زندگی‌مان به واسطه آن عجیب و غریب شده است. شکل زیست کنونی ما در آپارتمان‌های کوچک ربطی به فرهنگ ایرانی ندارد و ما هنوز آن را بلد نیستیم. حالا در چنین شرایطی، در یک نمایش دو خانواده به دلیل مشکلات اقتصادی مجبور می‌شوند با هم در یک آپارتمان زندگی کنند. این نمایش با عنوان «اشتراکی» هر شب، ساعت 20:30 در سالن استاد سمندریان ایرانشهر روی صحنه است. البته «اشتراکی» خیلی به گرفتاری‌های این گونه زیست نمی‌پردازد و تماشاگر شاهد حضور فردی  در این خانه است که با حضورش همین فضا را هم خراب می‌کند. دو خانواده در یک آپارتمان به صورت اشتراکی زندگی می‌کنند. برای یکی از خانواده‌ها میهمان می‌آید. هر دوخانواده در تلاش هستند، حقیقیت زندگی خودشان را پنهان کنند. اجرای «اشتراکی» به نویسندگی و کارگردانی مرتضی شاه‌کرم و با بازی مسعود کرامتی، پروا آقاجانی، سهند جاهد، فاطمه‌ نیشابوری، مرتضی شاه‌کرم و آیسان‌ حداد از ۱۷ بهمن‌ آغاز شده است.