برای اولین بار از نقشه راه مدیریت بحران کشور رونمایی شد
آمادگی برای بحرانهای نوظهور
سمیه افشین فر
خبرنگار
مداخلات انسان در طبیعت روز به روز پیچیدگی بیشتری پیدا میکند و به دنبال آن جوامع دچار چالشهایی بیش از پیش میشوند. این چالشها میتوانند به شکل رخدادها و سوانح متفاوتی از جمله حوادث طبیعی، بحرانهای بهداشتی و چالشهای اجتماعی بروز کنند. بررسیها نشان میدهد که میزان آسیبها و خسارات ناشی از سوانح در جهان طی دو دهه اخیر سه تا چهار برابر افزایش یافته است و همین ضرورت مدیریتی کارآمد و جامع را در ارتباط مؤثر با حوادث و سوانح مختلف میطلبد. براساس آمارهای منتشرشده، کشور ما به لحاظ حوادث غیرمترقبه جزو ۱۰ کشور بلاخیز جهان است به طوری که از ۴۰ حادثه طبیعی غیرمترقبه حدود ۳۰ موردش در ایران رخ میدهد. امروزه در دنیا با مدیریت بحرانهای طبیعی از خسارتهای ناشی از آن کم میکنند. نظر به اهمیت موضوع مدیریت بحران همایش معاونان، رؤسای مراکز و مدیران کل مدیریت بحران استانهای کشور با حضور اسکندر مؤمنی وزیر کشور، حسین ساجدینیا رئیس سازمان مدیریت بحران کشور و مدیران کل بحران استانها برگزار و برای اولین بار نقشه راه سازمان مدیریت بحران کشور رونمایی شد.
اولویت اول، حفظ جان مردم
اسکندر مؤمنی در همایش مدیران ستادهای بحران کشور با تأکید بر اینکه بیشترین کار ما در بحرانهاست گفت: «اگر امروز برنامههای ما درستتر، علمیتر و دقیقتر باشد، در روز حادثه کار کمتری داریم و جان تعداد کمتری از هموطنان در خطر میافتد.»
وی افزود: «متأسفانه فعالیتهای مختلف انسانها در طبیعت باعث شده، میزان بحرانهای طبیعی افزایش یافته و با فواصل کمتری این اتفاقات رخ دهند و تنها راه مقابله با آنها و کاهش خسارات و تلفات، برنامهریزی برای پیشگیری و آماده کردن بسترهای مختلف است.»
وزیر کشور گفت: «اولین کاری که باید در مواجهه با بحرانها کرد، پیشگیری است و در هر بحرانی، نجات جان شهروندان اولین قدم است.ما شاهد هستیم که دستگاهها اقداماتی مثل اعلام هشدار را انجام میدهند اما مردم نمیدانند در مواجهه با این هشدارها باید چه اقداماتی انجام دهند. به عنوان مثال سازمان هواشناسی هشدار بارشهای شدید را میدهد اما باز هم عدهای از مردم در مسیر رودخانهها تردد میکنند و ممکن است سیل آنها را ببرد به همین دلیل در آموزش باید آحاد مردم باشند.»
سیل و زلزله در صدر بحرانها
حسین ظفری معاون هماهنگی و پیشگیری و کاهش خطرپذیری و سخنگوی سازمان مدیریت بحران در گفتوگو با «ایران» با بیان اینکه سیل و زلزله در صدر بحرانهای آسیبزای کشور است، گفت: «در سازمان سامانه جامع مخاطرات وجود دارد و هر اتفاقی که در کشور میافتد در آن سامانه ثبت میشود. بر اساس دادههای این سامانه و تجربه تاریخی که مورد مطالعه قرار دادهایم چند اولویت کشورمان در مخاطرات مشخص است. یکی از مهمترین مخاطراتی که با آن مواجه هستیم، سیل است. در سالهای مختلف سیل هم خسارت بیشتری را به کشورمان زده و هم تکرار بیشتری داشته است. بعد از سیل مهمترین مخاطرات احصا شده به ترتیب زلزله، خشکسالی یا تنش آبی، موج سرما، موج گرما و فرونشست زمین را شامل میشود البته لغزش زمین و در سالهای اخیر صاعقه هم کمی بحرانساز شدهاند. همچنین طی سالهای گذشته آتشسوزیهای مختلف چه در منابع طبیعی و چه در شهرکهای صنعتی تبدیل به مخاطرات اولویتدار کشورمان شدهاند.» ظفری با بیان اینکه برای همه این موارد دستورالعمل و آییننامههایی تدوین شده و وظایف و تکالیف دستگاهها مشخص شده است. افزود: «دستگاههای متولی گزارشهایی را به سازمان ارجاع میدهند البته در مقاطع مختلف هم آمادگی آنها را میسنجیم. مانورهایی را در نظر گرفتهایم تا متناسب با آن تمرینهای مشترکی را انجام دهند.»
پر بحرانترین استانها
معاون هماهنگی و پیشگیری و کاهش خطرپذیری درخصوص اینکه بیشترین بحرانها در کدام استانها اتفاق میافتد، گفت: «کشور ما جغرافیای خاصی دارد و شاید به راحتی نتوانیم بگوییم پر بحرانترین استان و کم بحرانترین استان در کشور کدام است اما میتوانیم بگوییم کدام یک از استانها با چه مخاطرههایی مواجه هستند. مثلاً در استانهای غربی در پاییز و زمستان با سیلابها و در تابستان با آتشسوزیها مواجهایم و در استانهای شمالی با توجه به تغییر اقلیمی که در حال اتفاق افتادن است، بارشهای سیلآسا را داریم. این در حالی است که استانهای مرکزی با توجه به تنش آبی که وجود داشته و برداشت بیش از حد آبهای زیر زمینی که در این مناطق اتفاق افتاده با تهدید فرونشست روبهرو هستیم که این استانها را تهدید میکند.» ظفری در مورد اقدامات انجام شده برای هر کدام از این بحرانها افزود: «استانهای مختلف را متناسب با جغرافیایی که وجود داشته و بر اساس مخاطره اول و اصلی که در استان وجود داشته است دستهبندی کردهایم سپس تجهیزات و نوع آموزشها و نوع امکاناتی که برای استان مورد نیاز است را لیست کردهایم که این استان این مباحث را نیاز دارد هم خودشان در تهیه ملزومات دخیل هستند و ما نیز حمایت میکنیم.»
آمادگی برای مخاطرات نوظهور
شرایط بحرانی و تعریف بحران در هر کشور و سازمانی متفاوت است اگر در گذشته فقط بلایای طبیعی مثل سیل و زلزله بحران تلقی میشدند، امروز با توجه به تغییرات اقلیمی در استانها با بحرانهای جدیدی مثل آلودگی هوا مواجهایم. اینکه سازمان مدیریت بحران در زمینه بحرانهای نوظهور چه پیشبینیهایی انجام داده است، سؤالی بود که سخنگوی سازمان در مورد آن گفت: «چند سالی است در شهرهایی مثل خوزستان و کلانشهرها با آلودگی هوا مواجهایم یا در برخی از شهرکهای صنعتی با آتشسوزیها که در بسیاری از موارد بحرانی تلقی میشود. البته در بحث آلودگی هوا متناسب با آنچه که قانونگذار تکلیف کرده وظایف برعهده سازمان حفاظت محیط زیست است اما در مورد مخاطرات نوظهور یا تغییراتی که متناسب با شرایط اقلیمی اتفاق میافتد در این سند در مورد آنها مسائلی مطرح و اولویتها معین شده است.» اما مسأله انسجام در بحرانها یکی دیگر از سؤالهایی بود که از این مسئول پرسیدیم، ظفری گفت: «مسأله انسجام در بحرانها همواره ازاهمیت برخوردار بوده است در این همایش همه مدیران استانهای کشور هم حضور دارند اگر بخواهیم نظام مدیریت بحران کشور را ببینیم هم شهرداریها و دهیاریها هم دستگاههای موضوع ماده دو قانون مدیریت بحران، در کنار دستگاههای نظامی که زیر نظر مقام معظم رهبری هستند، به اذن ایشان در فضای مدیریت بحران کمک میکنند. هر چند در گذشته قوانینی تصویب و برنامهها و آییننامههایی مصوب شده و همه به صورت یکپارچه در اختیار سازمان بود اما با این نقشه راه زمان و تکالیف قانونی متناسب با هر مقطع، مأموریتها و تعاملات سازمان مطرح شده و مرکز فرماندهی و کنترل در سازمان شکل گرفته است.» اما در این همایش از ۶ استانی نام برده شد که برنامه کاهش خطرپذیری خود را ارائه نکردهاند که یکی از این استانها تهران بود، سخنگوی سازمان مدیریت بحران گفت: «این برنامه در شهر تهران در حال انجام است قانونگذار وظیفه مدیریت بحران شهر تهران را برعهده وزیر کشور گذاشته است که وزیر کشور از ظرفیت شهرداری تهران در این زمینه استفاده میکند. البته سازمان مدیریت بحران و پیشگیری شهر تهران درحال آمادهسازی این سند است و بر اساس آن به وضعیت زلزله و سیل در تهران نگاه جامعی شده است اما بر اساس گزارشهای دریافتی در شهرستانهای تهران تنها اقدامات مطالعاتی انجام شده است.»
برش
مانور سراسری گروههای مردمی دوام
رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران از برگزاری تمرین عملیاتی رستههای تخصصی گروههای داوطلب مردمی واکنش اضطراری محله (دوام) خبر داد.
علی نصیری، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران از برگزاری تمرین عملیاتی رستههای تخصصی گروههای داوطلب مردمی واکنش اضطراری محله (دوام) خبر داد و گفت: به تهرانیها تخلیه امن، کمکهای اولیه و حمایت روانی در شرایط اضطراری آموزش داده شد.
نصیری درخصوص این تمرین سراسری در مناطق ۲۲ گانه شهر تهران گفت: موفق شدیم در هر ۲۲ منطقه شهر تهران در ۳۰ مکان از جمله مدارس، مساجد و سراهای محلات منتخب، تمرین سراسری رستههای تخصصی گروههای دوام را برگزار کنیم.