حسین آجرلو
کارشناس مسائل غرب آسیا

امضای توافق آتش‌بس میان حماس و اسرائیل، رقم زننده دوره جدید پساهفتم اکتبر است که نتایج آن تغییرات جدی در وضعیت منطقه خاورمیانه پدیدار خواهد کرد. همزمان با آغاز جنگ خونین پس از عملیات «طوفان الاقصی» گروه حماس از همان ماه‌های ابتدایی جنگ به مذاکراتی دشوار و پیچیده پیوند خورد که هدف پایان بحران و جنایات نظامی تل‌آویو در آن جست‌و‌جو می‌شد. با وجود این دشواری، حماس هیچگاه از خواست‌های اصولی و شفاف خود در فرآیند مذاکرات آتش‌بس عقب‌نشینی نکرد؛ خواسته‌هایی که مبتنی بر توقف کامل جنگ، عقب‌نشینی کامل و همه جانبه نیروهای اسرائیلی از غزه، بازگشت آوارگان فلسطینی به مناطق خودشان، امدادرسانی فوری و بازسازی نوار غزه و رسیدن به یک توافق دقیق و جامع برای تبادل اسرا قرار داشت.
هرچند اسرائیل با تشدید حملات نظامی خود بویژه در ماه‌های اخیر سعی بر از میان بردن بنیان‌های محور مقاومت و در نتیجه متزلزل کردن حماس در تحقق خواست‌های خود در مذاکرات آتش‌بس داشت اما با این حال این توافق در حالی حاصل شد که ارکان مقاومت همچنان حضور دارند و حزب‌الله و سازمان‌های فلسطینی توانسته‌اند با فراز و فرودهایی قدرت خود را حفظ کنند. حماس همچنین حتی با وجود تقبل فشارها و ضربات وارده در ماه‌های اخیر که با شهادت «یحیی سنوار»، فرمانده بزرگ میدانی‌اش همراه شد، این امکان را یافت تا با حفظ اسرای اسرائیلی، امتیاز مهمی در بده بستان‌های مرحله آخر مذاکرات پایان جنگ داشته باشد. بر اساس متن توافق آتش‌بس، گذرگاه رفح بازگشایی خواهد شد و نظامیان اسرائیلی به صورت کامل از آنجا عقب‌نشینی خواهند کرد. همچنین مقرر شده است که همه آوارگان به محل زندگی‌شان بازگردند و تردد در همه مناطق نوار غزه آزاد خواهد بود.
بر اساس روند اتفاقاتی که در هفته‌های اخیر ذیل فشار دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری جدید امریکا مبنی بر ضرورت پایان جنگ تا برگزاری مراسم تحلیف او صورت گرفته است، اینطور به نظر می‌رسد متنی که مبنای آتش‌بس قرار گرفته است، طرحی است که «جو بایدن» چند ماه پیش روی میز قرار داد و رسیدن به توافق صلح را موکول به خروج اسرائیل از نواز غزه کرد.
آنچه به شکل‌گیری توافق پایان جنگ غزه انجامید، ناگزیری بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی برای پذیرش خواسته ترامپ بود که تأکید کرده بود همه جنگ‌های منطقه باید در همان آغاز به کار مسئولیت ریاست جمهوری‌اش به پایان برسد. اما تردیدی وجود ندارد نتانیاهو با پذیرش این توافق در عین حال که به بسیاری از خواسته‌های خود در جنگ پرهزینه‌اش در غزه نرسید حالا باید با بحران داخلی دست و پنجه نرم کند که به سرعت گریبان او را خواهد گرفت.
ضربه‌های سنگین اقتصادی حاصل از حملات علیه نوار غزه، حجم تلفات انسانی در میان نظامیان اسرائیلی و شهرک‌نشین، اختلافات داخلی کابینه تل‌آویو و بسیاری از چالش‌های قضایی و اقتصادی از جمله چالش‌های داخلی است که نتانیاهو باید در فردای توافق آتش‌بس با آنها روبه‌رو شود. پافشاری او برای پیروزی مطلق بر حماس به بروز پیامدها و هزینه‌هایی منجر شد که وضعیت او را در بدترین شرایط تاریخی قرار داده است که نتیجه سیاست خودسرانه‌اش در جنگ خونین غزه بوده است.