مصرف سیگار الکترونیک، مرگ را افزایش می‌دهد
ریـــه‌های پاپ‌کورنی
راضیه خوئینی
خبرنگار
پشت لبش تازه سبز شده بود که با تشویق دوستانش اولین نخ سیگار را کشید. از آن زمان به قول خودش برای اینکه خودی پیش دوستانش نشان بدهد مدام سیگار گوشه لبش بود. دائم سرزنش‌های مادرش توی گوشش می‌پیچید؛ اما چه اهمیتی داشت! دبیرستانی بود که دید چیزی بهتر از سیگار در میان دوستانش محبوبیت پیدا کرده. توی میهمانی‌ها می‌دید که هم‌سن‌و‌سالانش چطور از ویپ استفاده می‌کنند. بد جوری کنجکاو شده بود و بلاخره امتحانش کرد. آن پسر نوجوان حالا ۲۶ سال دارد و این داستان زندگی پسر جوانی است که ویپ کشیدن تقریباً به قیمت جانش تمام شد.
با خودش فکر می‌کرد که حداقل ویپ ضرر‌های دود سیگار را ندارد. خودش را قانع کرده بود که هر کس می‌خواهد سیگار را ترک کند، ویپ می‌کشد. تا آن زمان هم ندیده بود کسی با مصرف ویپ یا سیگار الکترونیک مشکل سلامتی پیدا کند. با اینکه سن و سالی نداشت اما به مصرف منظم بخارات حاصل از ویپ اعتیاد پیدا کرده بود. رایان که اصلاً نگرانی‌ای درباره مصرف منظم بخارات ویپ نداشت؛ سرگذشت‌اش را چنین تعریف کرد: رفتاری شیطانی داشتم، زیرا احساس می‌کردم خیلی قوی و شکست‌ناپذیرم. بدون آنکه بفهمم معتاد سیگار الکترونیک شده بودم و در طول روز بار‌ها ویپ می‌کشیدم. چون برخلاف سیگار، می‌توانستم هر لحظه که بخواهم مخفیانه آن را مصرف کنم. این رفتارم چند سال ادامه داشت اما در داخل ریه‌هایم تغییراتی وحشتناک داشت اتفاق می‌افتاد.
یاد حرف‌های مادرش که زن باسوادی است، می‌افتد: «بالاخره یک روز ریه‌هایت پاپ کورنی می‌شود.» او ادامه داد: خیلی سخت است که باور کنید با ویپ کشیدن چه آسیبی به ریه‌های خود می‌زنید، چون چیزی مثل بریدگی و زخم نیستند که روزانه با چشم خود ببینید. شاید هم به مرور زمان تغییراتی کوچک احساس کنید، اما راحت می‌توانید آنها را نادیده بگیرید و بگویید چیزی نیست، باز هم سرماخورده‌ام. ماجرا ادامه داشت تا اینکه یک روز خودم را در بخش آی‌سی‌یو بیمارستان دیدم.
یک روز، رایان احساس نفس تنگی کرد و به این نتیجه رسید که باید به پزشک مراجعه کند. دکتر برایش داروهای عفونت دستگاه تنفسی فوقانی تجویز کرد. با مصرف دارو‌ها هیچ تغییری در وضعیت او ایجاد نشد و نیمه‌شب دچار حس خفگی شد، تقریباً نفس‌اش بند آمده بود. پدر و مادرش وحشت‌زده در نهایت با اورژانس تماس گرفتند. زمانی به خودش آمد که صدای آژیر آمبولانس توی گوشش زوزه می‌کشید. حالش خیلی بد بود. رادیوگرافی قفسه سینه نشان می‌داد که ۸۵ درصد ریه‌هایش درگیر و ملتهب بودند. تعداد تنفس و ضربان قلبش وحشتناک بالا بود. مادرش به یاد می‌آورد: «تعداد تنفس او ۶۲ نفس در دقیقه و ضربان قلبش ۱۶۰ بود. در مقایسه با حالت طبیعی که حدود ۱۲ نفس در دقیقه است ما شوکه شده بودیم. پزشکان آن زمان او را با اینتوبه (لوله‌گذاری در نای) نجات دادند.»
متخصصان برای نجات او از مرگ حتمی به روش‌های دشواری متوسل شدند. ونتیلاتور را که برای بیماران اغلب روی ۵ تنظیم می‌کنند، برای رایان روی سطح فشار ۲۰ با اکسیژن ۱۰۰ درصد قرار دادند. پزشکان از دستگاه ECMO کمک گرفتند تا در صورت حمله قلبی به دادش برسند. دکتر‌ها توضیح دادند که از 16 دستگاه کمک گرفتند تا تنفس او را حفظ کنند و بدنش را کاملاً بدون حرکت و مانند فلج‌ها ثابت نگه داشتند. خلاصه مراحل حساسی برای نجات جان رایان طی شد، لحظاتی که حتی یادآوری آن نفس خانواده‌اش را بند می‌آورد.
پدرش توضیح داد: در آن لحظه آنها نمی‌دانستند مشکل از کجا آب می‌خورد؛ چون وقتی لوله‌ای در ریه او برای ایجاد راه نفس کشیدن قرار دادند، آنقدر حالش بد بود که نتوانستند از ریه‌هایش نمونه‌برداری کنند. طی چند روز اول درمان، انواع آنتی بیوتیک، استروئید و داروهای ضدالتهاب به او تزریق کردند. هنگامی که برای بیوپسی ریه، به اندازه کافی خوب شد، پزشکان تشخیص دادند او دچار پنومونی و استافیلوکوک شده است. این واقعیت که وضعیت او در مدتی کوتاه از حالت بحرانی مرگبار به خوب تغییر یافت نشان داد که این شرایط ناشی از بخار ویپ بوده است. به گفته متخصصان، استفاده از ویپ هنگام بیماری می‌تواند به رشد سریع باکتری منجر شود. زمانی که رایان سرما خورده بود ویپ می‌کشید و این باعث گسترش باکتری و تشکیل لخته‌های خون در پا‌های او شد. سپس لختهها به ریه‌هایش رفتند و باعث از کار افتادن کامل آنها شدند.
خانواده و دوستان رایان که دو هفته تمام در بیمارستان زندگی کردند، زنده ماندنش را معجزه می‌دانند. رایان هنوز از یادآوری آن حادثه مضطرب می‌شود و از هر چی دود سیگار و بخار ویپ متنفر است. او درباره آن شب گفت: «شما واقعاً نفس کشیدن را مثل کاری عادی انجام می‌دهید و قدر آن را تا زمانی که نتوانید انجامش دهید، نمی‌دانید!» حالا رایان به سبک زندگی سالم به دور از هر نوع استعمال دخانیات روی آورده است و دوست دارد با بازگویی تجربه‌اش چشم مردم جهان را نسبت به خطرات وحشتناک سیگارهای الکترونیک باز کند؛ محصولی که تبلیغات گسترده‌ای درباره آنها می‌شود.
ویپ‌های طعم‌دار
جذابیتی بدتر از بد
سیگار کشیدن در قرن بیست و یکم شاید به‌ظاهر کاهش یافته باشد، اما با گشت و گذاری ساده در پارک‌ها، اتوبوس‌ها و دیگر مکان‌های عمومی، متوجه می‌شویم که جایگزین‌های دیگری چون سیگارهای الکترونیک یا دستگاه‌های ویپ جای آن را گرفته‌اند؛ جایگزینی که درباره تأثیرات آن بر سلامتی مصرف‌کنندگان اطلاعات کمی وجود دارد. حالا چه باور کنید یا نه، استعمال یک ویپ معادل۲۰ نخ سیگار نیکوتین وارد بدن می‌کند. تحقیقاتUCSF، (دانشگاه کالیفرنیا سانفرانسیسکو) هم اخیراً نشان داده که استفاده منظم از سیگارهای الکترونیک منجر به مشکلاتی در عملکرد ریه می‌شود.
این تحقیقات همچنین به تأثیر تبلیغات گسترده‌ای که برای رواج دادن سیگارهای الکترونیک در میان جوانان صورت می‌گیرد، پرداخته است. در گذشته تبلیغات سیگار برای جذب مخاطبان هدف مانند زنان، رنگین‌پوستان و جوانان طراحی می‌شد. شرکت‌های دخانیات از کنسرت‌ها و رویداد‌های ورزشی حمایت مالی می‌کردند تا جوانان سیگار کشیدن را با زندگی اجتماعی مطلوب مرتبط بدانند. اما امروزه، به لطف مقررات، برند‌های سیگار دیگر نمی‌توانند از چنین رویداد‌هایی سوءاستفاده کنند. اما از آنجا که ویپ‌ها سیگار نیستند شاهد حمایت مالی، هدایا و انواع تبلیغات جذاب تولیدکنندگان سیگار الکترونیک هستیم. ویپ‌ها مانند نوعی فناوری به بازار عرضه می‌شوند تا از مفاهیم منفی آن نسبت به سیگارهای سنتی اجتناب کنند. حالا ویپ‌ها با هزاران طعم خوشمزه تولید می‌شوند؛ مانند آدامس بادکنکی، کرم کارامل، وافل مرغ و... با این روند حتی اگر نوجوانان به نیکوتین علاقه‌مند نباشند، فقط کنجکاوی درباره طعم‌ها می‌تواند برای آنها کافی باشد. از آنجا که ویپ‌ها نیکوتین را به شکل مؤثر وارد بدن می‌کنند، اعتیاد به آنها چندان طول نمی‌کشد.
