فاطمه رستمی
کارشناس رسانه

بازنمایی جایگاه پدر در فیلم‌ها و سریال‌ها به‌عنوان ستون خیمه‌گاه خانواده، اهمیت ویژه‌ای در شکل‌دهی به نگرش جامعه نسبت به پدران دارد. با اینکه طی سال‌ها تولیدات نمایشی متعددی با محوریت پدر از صداوسیما پخش شده، اما به نظر می‌رسد تلویزیون هنوز نتوانسته دین خود را به جایگاه والای پدران ادا کند. آنچنان که در مرور مجموعه‌های نمایشی پدرانه، اغلب می‌بینیم که بازنمایی پدر در نقش قهرمانی پاک‌باخته و فداکار و یا پدر مقتدر و سلطه‌جو خلاصه می‌شود.
در آستانه روز پدر آلبوم خاطرات تلویزیون را ورق زدیم تا به بررسی جایگاه پدر در سریال‌ها بپردازیم. یکی از جدی‌ترین و البته خاطره‌انگیزترین سریال‌های پدرمحور، مجموعه «پدرسالار» بود. شخصیت اصلی این سریال، «اسدالله خان» پدری پرصلابت و سختگیر و به‌شدت سنتی بود که مرحوم «محمدعلی کشاورز» به باورپذیرترین شکل ممکن این نقش را ایفا کرد. قرار دادن این پدر در مقابل زنده‌یاد «حمیده خیرآبادی» در نقش مادری خانواده‌دوست، تبدیل به یکی از ماندگارترین تولیدات سیما طی دهه‌های اخیر شد تا جایی که هنوز هم مخاطبان مرحوم کشاورز را با نقش وی در پدرسالار به یاد می‌آورند. مرحوم کشاورز با بازی در سریال «کهنه‌سوار» یک بار دیگر در قالب نقش پدری پرجذبه و مقتدر به تلویزیون آمده بود. او در این سریال نقش کشتی‌گیر قدیمی و صاحب‌نامی را بازی می‌کرد که به‌شدت مخالف ورود پسرش به این حرفه بود و اعمال نظر این پدر بر تصمیمات فرزندش چالش‌هایی به همراه داشت.
با گذر زمان نقش پدر در سریال‌های ایرانی نیز دستخوش تغییراتی شد. در برخی سریال‌ها، پدران به‌عنوان شخصیت‌های پیچیده‌ و خاکستری‌تر به تصویر کشیده شدند. ظاهراً حکایت پدرهایی خودمحور و مسلط بر خانواده برای مخاطبان ایرانی جذابیت خاصی دارد. از این رو تجلی دوباره آن در سریال «ستایش» با بازی داریوش ارجمند در نقش حشمت فردوس به دل تماشاگران نشست و تا سه فصل هم تولید شد و تا مدت‌ها تکیه‌کلام‌های حشمت خان فردوس به‌عنوان پدری که حرف هیچ‌کس جز خودش را قبول ندارد در بین عوام رواج داشت. البته در این سال‌ها سیما، سیمای دیگری از پدر را هم عرضه کرده است و در سریال‌هایی مانند «نون. خ» یا «پایتخت» پدر به‌عنوان فردی مهربان و دوست‌داشتنی به نمایش درآمده که با وجود مشکلات اقتصادی و اجتماعی، همواره تلاش می‌کند تا از خانواده خود حمایت کند. بنابراین نیاز است تا رسانه ملی با تولید برنامه‌های آموزشی و آگاهی‌بخش به پدران به ارائه تصویری متنوع و واقع‌بینانه از آنها پرداخته و به ایجاد جامعه‌ای سالم‌تر و خانواده‌هایی شادتر کمک کند.