نیلوفر منصوری
خبرنگار

محله باغچه در محدوده بازار سیداسماعیل در خیابان مولوی تهران ا‌ست، محله‌ای که هیچ شباهتی به باغچه و سرسبزی ندارد، اما تا دل‌تان بخواهد، پر از کیسه‌های لباس به‌هم فشرده است. از متروی مولوی که خارج می‌شوی تا ورودی این بازارچه راه زیادی نیست. از هر که بپرسید راه را نشان می‌دهد. پیرمردی که با چرخ‌دستی کنار ورودی مترو ایستاده تا باری را جابه‌جا کند، می‌گوید: «اینجا آخر دنیا ست، مستقیم که بروی بعد از دو راهی به آن می‌رسی.» محله باغچه یا چهل تن چند سالی است به محل اصلی خرید و فروش پوشاک استوک و دست دوم تبدیل شده است. در میان اجناس تاناکورا، عدل فروشی هم بسیار رایج است. بسته‌های بزرگی که تعداد زیادی از پوشاک در آن قرار دارد.

 باغچه بدون گل
ورودی باغچه در فلزی یک گاراژ قدیمی است.  پسر جوانی با لباس و کاپشن ورزشی نشسته و اطرافش پر از لباس‌های ورزشی زمستانی است. لباس‌هایی که بسیار چروک هستند و انگار همین چند ساعت قبل از کیسه بیرون آمده‌اند. راهرویی دالان مانند تو را به داخل مغازه‌های آن می‌برد. مغازه‌هایی که به گفته فروشنده‌ها، همه نوع لباس در آنها پیدا می‌شود، از دست دوم تا اورجینال و استوک. از دالان آجری که رد می‌شوی به میدان‌گاهی می‌رسی که همه آن را به نام باغچه می‌شناسند. میدان‌گاهی شبیه به دخمه با چند مغازه‌ کوچک در اطراف که در وسط آن حجم زیادی از لباس تلنبار شده است. اینجا چیزی به‌عنوان پاساژ وجود ندارد، جایی شبیه دخمه و انباری که فروشندگان، لباس‌ها را روی هم بدون نظم و ترتیب تلنبار کرده‌اند. بیشتر فروشنده‌ها جوان هستند و ادعا می‌کنند لباس‌های آنها استوک و خارجی است و حتی لیبل و مارک‌شان هم سالم است. اطراف میدان مردان و زنان زیادی مشغول چنگ زدن به لباس‌ها و انتخاب لباس مورد علاقه‌شان هستند. هر کدام نایلونی در دست، لباس‌ها را داخل آن می‌اندازند. یکی از فروشنده‌ها چند پیراهن را در دست می‌گیرد و به مشتری‌ها نشان می‌دهد، می‌گوید: «این لباس‌ها همه مارک‌دار هستند و همین امروز به‌دستم رسید. تا تمام نشده بردارید.»
سینا، یکی از فروشنده‌های لباس‌های تاناکورا می‌گوید: «مشتری‌های ما، برخلاف تصور خیلی‌ها از طبقه بالای جامعه هستند که می‌خواهند پوشاک اورجینال و خارجی بپوشند. البته مردم عادی هم برای خرید می‌آیند. چون می‌دانند اینجا در بین این همه لباس شاید لباس مارک‌دار مناسبی هم پیدا شود.»
آن‌طور که فروشنده‌ها می‌گویند لباس‌ها ترکیبی از برندهای کشورهای مختلف است. برندهای آلمانی، پرتغالی، امریکایی، فرانسوی، ایتالیایی و حتی چینی. لباس‌های دست دوم را کیلویی وارد می‌کنند و می‌فروشند. به گفته این فروشنده‌ها، لباس‌های دست دوم ممکن است استوک یا ضایعات تولیدی‌های خارجی باشد یا اینکه لباس‌های از مد افتاده و فروش نرفته بوتیک‌های خارجی باشد اما هرچه باشد این لباس‌ها برند هستند! به همین جهت مشتری خودش را دارد. زهرا از مشتری‌های ثابت این نوع پوشاک است، می‌گوید: «با همان مقدار پولی که می‌خواهم لباس نو بخرم که آن هم چینی است اینجا مارک‌های خوب می‌خرم تا چند سال برایم کار کند. هیچ وقت از خرید این نوع پوشاک پشیمان نشدم و ترجیح می‌دهم برای خرید لباس‌های مورد نیاز خودم اینجا بیایم.»

تاناکورا قاچاقی می‌آید
لباس‌های تاناکورا قاچاقی به ایران می‌آید. اینها یا از مرز دریایی یا از مرزهای غربی کشور توسط کولبرها وارد ایران می‌شود. این را یکی از فروشندگان می‌گوید و یکی از کیسه‌های بزرگ پر از لباس را نشان می‌دهد: «اینها را قاچاقی وارد می‌کنیم و کار خیلی سختی نیست! در واقع راه دیگری نداریم! اجناس کارکرده از مرزهای دوبی، پاکستان، ترکیه و عراق وارد می‌شود. فروش اجناس دست دوم در برخی از شهرها از جمله چابهار، مهاباد و کردستان با قیمت بسیار پایین‌تر از تهران انجام می‌شود. همین باعث می‌شود واسطه‌هایی نیز به چرخه خرید و فروش اجناس تاناکورا وارد شوند. برخی از این اجناس نیز به صورت چمدانی وارد کشور می‌شود و مستقیم به اینجا می‌آیند.» یکی از فروشندگان محدوده بازار سیداسماعیل، کفش‌فروشی دارد. حامد پسر جوانی است که صرفاً کفش دست دوم می‌فروشد، می‌گوید: «همه نوع کفش کتانی اورجینال اینجا پیدا می‌شود و اگر هم مشتری بخواهد به صورت کیسه‌ای یا کارتنی هم می‌فروشم. فروش با گونی ارزان‌تر است زیرا مشتری حق انتخاب ندارد و ممکن است داخل آنها کفش پاره یا دست دوم هم وجود داشته باشد.»
حامد درخصوص نحوه ورود کفش‌ها می‌گوید: «خودم وارد‌کننده هستم و از پاکستان وارد می‌کنم. آنجا حق انتخاب داریم. می‌توانیم کفش‌ها را به شکل گونی وارد کنیم که هزینه آن بسیار پایین است و حتی برخی ازکفش‌ها مجانی می‌شود.»

اتوکشیدن کهنه‌ها
لباس‌هایی که از کشورهای اروپایی، ترکیه، دوبی، چین، بنگلادش و پاکستان به تهران می‌رسند، آنقدر متراکم و فشرده شده‌اند که مشتری‌پسند نیستند. بنابراین بهترین راه برای مشتری‌پسند شدن، اتوکشی و بخار است. محدوده اتوکشی این لباس‌ها هم خیابان مولوی است. در خیابان باغچه نزدیک کارگاه‌های تنگ و تاریک، کارگرانی پای دستگاه‌های اتوی بخار ایستاده‌اند تا تاناکوراهای از مرز گذشته را نونوار کنند. مرد جوانی که در کنار یکی از اتوهای بخار ایستاده است، می‌گوید: «استوک فروش‌ها یا تاناکورا فروش‌ها لباس‌های متراکم را به ما می‌سپارند تا اتو بزنیم. هر مغازه‌دار حدود 10 عدد لباس می‌دهد که قیمت اتوی هر لباس از هزار و 500 به بالا است. کارگرها لباس‌ها را یکی یکی برمی‌دارند و محکم تکان می‌دهند تا کمی از مچالگی دربیاید. وقتی که از سالم بودن لباس مطمئن شدند روی بالشتک اتو پهن می‌کنند تا حرارت اتو چین و چروک‌ها را باز کند. بیشتر اتوکشی‌های لباس‌های تاناکورا، در کوچه پس کوچه‌های امین‌الدوله تا مال‌فروشان هستند. خانه‌های کلنگی و سوله‌های قدیمی‌که کارگران پای دستگاه‌های اتوبخار ایستاده‌اند. تابستان و زمستان مشغول به این کار هستیم. معمولاً هم روزی بیش از 3 هزار لباس را اتو و بخار می‌زنیم.»

تاناکورا، بخریم یا نخریم؟
در حالی‌که کارشناسان حوزه بهداشت و درمان معتقد هستند که البسه، کفش‌ها و کتانی‌های دست دوم و تاناکورا استفاده نکنیم، اما برخی دیگر معتقدند نباید مردم را از خرید لباس تاناکورا ترساند. به اعتقاد کارشناسان حوزه بهداشت این البسه از مبادی غیررسمی و قاچاق وارد کشور می‌شوند و به‌هیچ‌عنوان شاخصه‌های بهداشتی در مورد آنها رعایت نمی‌شود. کاملاً غیربهداشتی بوده و حامل بیماری‌های پوستی، انگلی و عفونی مخصوصاً سل هستند. عامل سل و بسیاری از بیماری‌هایی از این دست، میکروب‌هایی هستند که وقتی شرایط زندگی آنها فراهم می‌شود شروع به فعالیت و تکثیر می‌کنند. لباس‌های دسته دوم، شرایط موجود برای تکثیر این میکروب‌ها را فراهم کرده و بسیار خطرناک‌ هستند.
اما برخی دیگر معتقدند این‌گونه نیست و این نوع پوشاک حاوی هیچ نوع میکروب و ویروسی نیست. یکی از عرضه کنندگان پوشاک خارجی با بیان این‌که گاهی اوقات ممکن است یکسری مواد تحریک‌کننده در هر لباسی وجود داشته باشد، می‌گوید: چطور ممکن است که لباس‌های تاناکورا موجب بیماری پوستی شوند؟ هیچ منبع علمی این را ثابت نکرده است مگر باکتری‌ها و ویروس‌ها، تا چه مدت می‌توانند در یک لباس زنده بمانند؟»
یکی دیگر از فروشندگان در ادامه حرف‌های دوستش می‌گوید: باید زمینه رقابت در تولیدکنندگان ایرانی بالا برود و کیفیت کارها افزایش پیدا کند تا نیازی به این نوع البسه نداشته باشیم. اگر کیفیت لباس‌های تولید داخل بالا باشد دیگر کسی به دنبال لباس مارک و اورجینال خارجی نمی‌رود. البته ممکن است برخی افراد نه به خاطر مارک پوشی، بلکه به دلیل شرایط اقتصادی نتوانند لباس نو بخرند و برای همین سراغ لباس‌های تاناکورا می‌روند.