نه سیاسی کاری و نه سیاسی بازی؛ فقط بیان واقعیت‌های موجود روی زمین با این هدف که دقیقاً دلایل واقعی ناترازی‌های موجود توضیح داده شود. مبنای اظهارات فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت در نشست خبری روز گذشته این بود. دیروز سؤالات بسیاری از خبرنگاران همچون «ایران» از سخنگو درباره دلایل خاموشی‌ها بود. پرسش‌ها اینها بود: ریشه ناترازی‌ها چیست؟ آیا در دولت ترک فعل صورت گرفته؟ درست است که در دولت قبل خاموشی نداشتیم؟ دلیل طرح این پرسش‌ها یکی اهمیت مسأله ناترازی‌ها برای مردم بود و دیگر اینکه رئیس جمهوری هم خواستار تبیین دلایل بروز این وضعیت شده بود.

مسأله سیاستگذاری است
 نه سیاسی کاری
اما حالا که مردم و رئیس جمهوری می‌خواهند مسأله روشن شود، چطور باید آن را توضیح داد؟ دو شیوه وجود دارد؛ یکی اینکه مسئولیت همه شکست‌ها روی دولت قبل انداخته شود. این شیوه جنجال آفرین و پر بازتاب هم است. اما این نوع اظهارنظر، سیاسی کاری است و با سیاسی کاری نمی‌توان مسأله مردم را حل کرد، فقط می‌توان حال رقیب را گرفت. شیوه دوم توضیح دلایل ناترازی، این است که به صورت عینی و براساس واقعیت‌ها و شواهد ملموس، چرایی آن بیان شود. اسم این شیوه دوم، کنش مبتنی بر سیاستگذاری است که هم از دل آن حل مسأله بیرون می‌آید و هم از بگومگوهای بی‌حاصل سیاسی که چیزی برای مردم ندارد، اجتناب می‌شود. دعوای سیاسی بی‌حاصل، مثل اظهارنظرهای سیاست زده و فاقد مبنایی که می‌خواهد دولت چهاردهم را به ترک فعل متهم کند. دیروز سخنگوی دولت شیوه تبیین با تکیه بر سیاستگذاری مبتنی بر شواهد را انتخاب کرد. فاطمه مهاجرانی به جای حمله به دولت قبل یا «بانیان وضع موجود» گفت مجموعه‌ای از سیاستگذاری‌های سال‌های گذشته باعث بروز این وضعیت شده است. این سخن یعنی ناترازی‌ها تک علتی نیست، فقط هم یک دولت مقصر نیست، فقط هم مربوط به یکی و دو ماه نیست، بلکه حاصل مجموعه‌ای از سیاستگذاری‌ها در سال‌های دور است، سیاست‌های بخش ساختمان و گازرسانی و نیروگاه‌سازی و لوازم خانگی که اساساً باهم همپوشانی هم نداشتند. البته اینها نافی کم کاری برخی مدیران قبل نیست که هشدار دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی در تابستان را نادیده گرفتند و سوخت مایع نیروگاه‌ها را به اندازه کافی ذخیره نکردند.

علت‌های چندگانه ناترازی ها
سخنگوی دولت توضیح دلایل ناترازی‌ها را این طور آغاز کرد که «دولت تلاش می‌کند خاموشی‌ها متوقف شود، این وضعیت شایسته ما نیست، اما باید واقعیت‌ها را گفت، زیرا گفتن واقعیت‌ها کمک می‌کند مشکلات حل شود، هرچند در همین شرایط هم تلاش می‌شود مسأله با افزایش سوخت‌رسانی و واردات گاز حل شود.» فاطمه مهاجرانی در پاسخ به اینکه گفته می‌شود برخی ترک فعل‌ها باعث کمبود سوخت نیروگاه‌ها می شود، اظهارکرد: ترک فعل واژه‌ای است که در دستگاه ذی ربط باید رسیدگی شود، اما آنچه می‌توان گفت این است که ابتدای شهریور امسال ذخیره سوخت نیروگاه‌ها نسبت به سال قبل 45درصد کاهش داشت و این درحالی بود که شورای عالی امنیت ملی در همان زمان تذکر داده بود که باید ذخایر را پر کنند.
پس از اشاره به مشکل کمبود ذخیره سوخت به عنوان «یک علت» ناترازی‌های فعلی، مهاجرانی به دلایل درازمدت ناترازی‌ها اشاره کرد و گفت: ما با این واقعیت مواجه شدیم که 900 هزار واحد به تعداد انشعاب‌های جدید خانگی گاز در کشور اضافه شد. سخنگوی دولت، گازرسانی‌های بدون قاعده و گازرسانی به همه روستاها را یکی از سیاستگذاری‌های تأمل برانگیز دانست و افزود: این انشعاب‌ها نه تنها باعث افزایش مصرف گاز می‌شود، بلکه سبک زندگی این محیط‌ها را نیز تغییر می‌دهد، زیرا انشعاب‌های جدید عموماً مربوط به روستاها است که شاید باید سوخت دیگری برای آنان تأمین می‌شد.
مهاجرانی ادامه داد: در کنار افزایش مشترکان که به معنی افزایش مصرف گاز است، با سرمای زودرسی مانند سال 1401 روبه‌رو شدیم که به نوبه خود باعث افزایش مصرف شد و این امر باعث شد تا 7درصد گاز مورد نیاز نیروگاه‌ها کاسته شود، زیرا گاز در خانه‌ها مصرف شد.
وی با بیان اینکه افزایش مصرف گاز، به علاوه کمبود سوخت‌های مایع سبب شد نیروگاه‌های کشور دچار مشکل شوند، گفت: 90درصد نیروگاه‌های کشور گازسوز هستند.
مهاجرانی بی‌توجهی به مبحث 19 مقررات ساختمان‌سازی که به استانداردهای حرارتی اشاره دارد، پرمصرف بودن لوازم مختلف و افراط در گازرسانی به روستاها را از دیگر عوامل بروز ناترازی‌ها، آن هم در درازمدت برشمرد.
با توجه به این عوامل چندگانه بروز ناترازی‌ها، در کوتاه مدت و بلندمدت، سخنگوی دولت گفت: ناترازی باید از منظر سیاستگذاری بررسی شود. سیاستگذاری علمی است که می‌گوید براساس آنچه امروز می‌کاریم، فردا چه چیزی را برداشت می‌کنیم. اما ما به جای این سیاستگذاری، سیاست‌هایی را اجرا می‌کنیم که کمتر به نتایج آنها توجه می‌کنیم.
وی تصریح کرد: ناترازی در طول زمان طولانی حاصل می‌شود و رفع آنها نیز منوط به برنامه‌ریزی‌های درازمدت است.
مهاجرانی با اشاره به اینکه در همین شرایط پویش 2درجه کمتر سبب صرفه‌جویی 5درصدی مصرف گاز و صرفه‌جویی 3درصدی مصرف برق شد، ادامه داد: اگر میزان صرفه‌جویی به 10درصد برسد، یعنی دمای محیط‌ها به 20درجه کاهش یابد، می‌توانیم از این مرحله عبور کنیم.

طراحی 14 مگا پروژه برای حل ناترازی ها
سخنگوی دولت پس از تشریح دلایل ناترازی‌ها، برنامه‌های دولت برای حل آنها را تشریح کرد. مهاجرانی از طراحی 14 ابرپروژه خبرداد که در کارگروهی با حضور وزارتخانه‌های مختلف، تولید 30هزار مگاوات برق خورشیدی را هدفگذاری کرده است. با اینکه بخش صنعت نیز درحال راه‌اندازی نیروگاه‌های خورشیدی کوچک است تا آلودگی کاهش یابد و برق آنها تأمین شود. سخنگوی دولت در پاسخ به اینکه گفته می‌شود در دولت قبل خاموشی نبود و صرفاً در این دولت خاموشی اعمال می‌شود، گفت: قطعی برق قبلاً هم بوده، شاید الان فقط بیشتر به آن توجه می‌شود. وی در پاسخ به اینکه تذکر شورای عالی امنیت ملی به مسئولان دولت قبل در چه زمانی بود، اظهارکرد: تذکر این شورا در تابستان بود که به این مسأله اشاره شده بود که ذخایر خالی است.

بازگشایی سفارت ایران در سوریه
نشست خبری دیروز سخنگوی دولت بخش‌های دیگری هم داشت. مهاجرانی در پاسخ به سؤالی درباره بازگشایی سفارت ایران در سوریه، اعلام کرد: آنچه برای ایران اهمیت دارد برقراری حکومتی برپایه آرای مردم، حفظ یکپارچگی سرزمینی در سوریه و جلوگیری از گسترش تروریسم است.
وی اضافه کرد: در زمینه بازگشایی سفارتخانه‌ها، رویکرد ما دیپلماسی است. ما برای بازگشایی سفارت آمادگی داریم، آنان هم این آمادگی را دارند و درحال گفت‌و‌گوهای دیپلماتیک برای بازگشایی سفارتخانه‌ها هستیم.
مهاجرانی در پاسخ به سؤالی درباره آلوده بودن بخشی از برنج وارداتی، تأکید کرد که بنا به اعلام سازمان استاندارد و سازمان غذا و دارو، این برنج‌ها آلوده نیستند، بلکه بخشی از آنها با برنج دارای مرغوبیت کمتری مخلوط شده است که برای جلوگیری از اجحاف به خریداران، احتمالاً با قیمت متعادلی به بازار عرضه شود.
وی در پاسخ به اینکه با حذف ارز نیمایی کالاها گران می‌شود، این گرانی را طبیعی قلمداد کرد و گفت: هدف دولت از سیاست جدید ارزی حذف رانت و فساد است که به منزله حمایت از تولید نیز قلمداد می‌شود.