سطح علمی آکادمی کشور افت چشمگیری را نشان می دهد

انتقاد مهدی گلشنی از معیارهای علم سنجی در دانشگاه‌ها

گروه اجتماعی-  امروزه تمام بودجه دانشگاه‌ها صرف یکسری فعالیت‌های روزمره همانند حقوق، دستمزد، خوابگاه و غذا می‌شود که البته همه این موارد نیز ضروری است، بنابراین آنچه که از بودجه باقی می‌ماند صرف برنامه‌ها و پروژه‌های پژوهشی می‌شود که اتفاقاً یک بخش مهم و مغفول مانده است. به تازگی سرپرست دانشگاه تربیت مدرس اعلام کرد، اصولاً در رتبه‌بندی اخیر جهانی همه دانشگاه‌های ایران افتی را تجربه کردند. دلیل افت رتبه علمی دانشگاه‌ها در رتبه‌بندی اخیر جهانی میزان اعتبار کمی است که در اختیار دانشگاه‌ها قرار می‌گیرد. متأسفانه این میزان اعتبار به دلیل وضعیت اقتصادی کشور روز به روز قدرت خرید خود را از دست می‌دهد. اگرچه ممکن است ظاهر اعتبار بیشتر باشد، اما ما دیگر مانند سابق نمی‌توانیم تجهیزات آزمایشگاهی خوبی را برای دانشگاه بخریم. این در حالی است که حدود ۲۰ یا ۳۰ سال پیش می‌توانستیم تجهیزات خوبی را تهیه کنیم.
در کنار خبرهای ریز و درشت از پیشرفت علم و فناوری در کشور، چرا افت علمی در دانشگاه‌های کشور را شاهد هستیم، آن هم کشوری که طبق گفته رئیس‌جمهوری آن، میزان دانشگاه‌هایش بیشتر از چین است. آیا در خصوص کار دانشگاه‌ها کمیت مهم‌تر از کیفیت است؟ مهدی گلشنی عضو سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی و از استادان برجسته دانشگاه شریف در گفت‌و‌گو با «ایران» در بررسی افت کیفیت علمی دانشگاه‌ها می‌گوید: من چندین دهه در دانشگاه شریف شاهد وضعیت آموزش عالی کشور بودم، در سال‌های اخیر نیز شاهد بودیم که سطح علمی خیلی پایین آمده و علت آن از نظر من، معیارهای علم‌سنجی است.
وی در ادامه با اشاره به معیارهای علم‌سنجی توضیح می‌دهد: آن دسته از معیارهای علم‌سنجی که به سطح و کیفیت علمی ما در دانشگاه‌ها لطمه زده همین موضوع مقالات است. مثلاً اینکه مقالات را حتماً در مجلات خاص چاپ کنند. نکته دیگر که موجب تضعیف رشد علمی دانشگاه‌ها شده، تغییر در روحیه دانشجویان است. این روزها روحیه دانشجویان عوض شده و دیگر علم را به‌خاطر خود علم نمی‌خواهند بلکه علم را برای مقام و مدرک می‌خواهند.
این استاد بازنشسته می‌گوید: بنا به گفته مقام معظم رهبری، کار علمی باید نیاز کشور را برطرف کند. اما آیا اکنون این اتفاق می‌افتد؟ پس باید نگاه‌ها به این سمت که کار علمی نیاز کشور را تأمین کند، متمایل باشد.
گلشنی با انتقاد از وضعیت علمی دانشگاه‌ها گفت: زمانی که من عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بودم، بارها در شورا مطرح کردم که این معیارهای سنجش علم اشتباه است و باید مجدداً معیارها اصلاح شود. پس از آن باز هم در همین راستا برای دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نامه‌ای ارسال و مجدد تأکید کردم معیارهای علم‌سنجی در دانشگاه‌ها اشتباه است و این معیار به دانشجویان نخبه ما لطمه می‌زند. این معیارها موجب می‌شود دانشجویان نخبه آسیب‌پذیر شده و دانشجویان تنبل فارغ‌التحصیل شوند. به همین دلیل است که برخی نخبگان کشور دنبال مهاجرت هستند. ما معتقدیم که اتفاقاً امکانات خوبی در کشور داریم ولی از آنها استفاده نمی‌شود.
وی در پایان تأکید می‌کند: تا معیارهای علم‌سنجی تغییر نکند و اصلاح نشود، کیفیت علمی دانشگاه‌ها بالا نخواهد رفت.
 
سرعت رشد دانشگاه‌ها
در علم هوش مصنوعی پایین است
یکی از شاخه‌های علمی که توسعه آن به عهده دانشگاه‌هاست، موضوع علم هوش مصنوعی است. به گفته محققان، دانشگاه‌ها در این شاخه هم رشد خوبی نسبت به سایر کشورهای جهان نداشته‌اند. محمد خالویی محقق هوش مصنوعی درباره سطح علمی دانشگاه‌ها در زمینه هوش مصنوعی گفت: در هوش مصنوعی وضعیت هر دانشگاه با دانشگاه‌های دیگر متفاوت است. به هر حال دانشگاه برای ارتقا در حوزه هوش مصنوعی نیازمند امکانات است. اما می‌دانیم که امکانات آزمایشگاهی در دانشگاه‌ها لزوماً در سطح بالا نیست، به همین خاطر سرعت رشد ما در هوش مصنوعی نسبت به سایر کشورها پایین‌تر است و این به دلیل محدودیت در امکانات دانشگاهی است.
البته این محقق معتقد است که در حوزه مطالعات علمی در هوش مصنوعی از سوی دانشگاه‌ها اتفاق‌های خوبی افتاده است. خالویی دراین باره می‌گوید: در حال حاضر اساتید و دانشجویان ما در این مسیر خوب هستند اما باید بدانیم که هوش مصنوعی اکنون در دست شرکت‌های غولی مانند مایکروسافت، گوکل و… است. امروزه دانشگاه‌هایی مثل استنفورد و آکسفورد در قالب پروژه‌های بزرگ با شرکت‌های قوی دنیا همکاری می‌کنند و هیچ محدودیتی برایشان وجود ندارد زیرا همگام با هم فعالیت علمی و صنعتی را جلو می‌برند.
وی با اشاره به اینکه در توسعه علم، منابع تزریقی خیلی مهم است، بیان می‌کند: چالش اصلی ما در این زمینه منابع است که می‌تواند دو راهکار داشته باشد اول اینکه باید دولت از دانشگاه‌ها حمایت کند و گرنت‌ها بهتر شود و دوم اینکه یک مقدار عملیاتی‌تر فکر کنیم. همچنین شرکت‌های بزرگ در حوزه مالی مثل بانک‌ها یا شرکت‌های اپراتور می‌توانند در حوزه هوش مصنوعی با دانشگاه‌ها در ذیل پروژه‌هایی با هم همکاری داشته باشند که این هم به نفع دانشگاه و هم به نفع شرکت‌ها
و صنایع است. وی با بیان اینکه به جای استفاده و بهره بردن از هوش مصنوعی در برخی بخش‌ها هنوز از شیوه‌های سنتی استفاده می‌شود، می‌گوید: وقتی سیستم‌ها سنتی و دستی باشند، نواقص زیادی خواهند داشت که این مشکل با هوشمند کردن سیستم‌ها حل می‌شود.