مهدی عباسی
پژوهشگر امریکا

سوریه در روزهای اخیر شاهد درگیری‌هایی است که در نتیجه ظهور دوباره تکفیری‌ها رقم خورده است. گروه‌های مسلح به رهبری «هیأت تحریرالشام» مناطق استراتژیکی در شمال غرب این کشور از جمله حلب و ادلب را به کنترل خود درآورده و سعی کرده‌اند دامنه حملات خود را تا شهر حماه ادامه دهند. این درحالی است که با بروز این تحولات، ایران و روسیه، همکاری نظامی دوباره‌ای را برای رفع این بحران و بازپس‌گیری مناطق از دست رفته آغاز کرده‌اند.
نکته مهم در این روند، نقش پنهان بازیگران خارج از منطقه از جمله ایالات متحده در حمایت تجهیزاتی از جریان‌های مسلح درون میدان است که با انکار مقام‌های این کشور روبه‌رو شده است. چنان که «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی دولت بایدن مدعی شده است که ایالات متحده دخالتی در این ماجرا ندارد و حتی مدت‌هاست که گروه تحریرالشام را در لیست گروه‌های تروریستی هم قرار داده است. این ظاهر ماجراست. اما در کلان ماجرا و طرح کلی موضوع، اتفاقات اخیر سوریه فارغ از نقش‌آفرینی پنهان امریکا و نقشی که در پازل سیاست خارجی منطقه‌ای خود دنبال می‌کند، نیست. این پازل چیست؟ از مدت‌ها پیش شماری از مقام‌های امریکایی از جمله افرادی که قرار است در دولت دوم ترامپ نیز مسئولیت‌هایی را عهده‌دار شوند، به این مهم اشاره کرده‌اند که امریکا به دنبال بی‌ثبات‌سازی در سوریه است؛ به عنوان نمونه «رابرت کندی» که ترامپ او را برای وزارت بهداشت پیشنهاد داده، در گفت‌وگوهای متعدد با «العربیه» اذعان کرد که ایالات متحده با تشکیل گروه‌هایی مثل داعش، سوریه را بی‌ثبات کرد. یا «تولسی گابارد» که قرار است ریاست اداره اطلاعات ملی امریکا در دولت ترامپ را برعهده بگیرد، در جریان انتخابات ریاست جمهوری 2020 که نامزد شده بود به صراحت اذعان کرد که امریکا سوریه را بی ثبات کرده و دائماً مخالفان اسد را تجهیز کرده است. حتی اسم می‌برد که امریکا القاعده را تجهیز کرده که باید بگویم تحریرالشام زیرمجموعه همین القاعده محسوب می‌شود. این رویکرد در مسیر سیاست کلان و ثابت ایالات متحده برای تجهیز مخالفان اسد و در بعد بزرگ‌تر ایجاد گروه‌های تروریستی مثل داعش برای ایجاد بی ثباتی در منطقه غرب آسیا دنبال شده است. به طور کلی می‌توانیم با روایات قدیمی‌تر از خود امریکایی‌ها و سیاست همیشگی‌اش مبنی بر اینکه اساساً به دنبال کاهش نفوذ ایران در منطقه است، به این تحلیل برسیم که امریکا به طور کلی مانع‌تراشی برای ایجاد ترتیبات امنیتی جدید با نقش‌آفرینی ایران را در دستور کار قرار داده است.