مریم سالاری
روزنامه‌نگار

مواضع اعلامی وزرای خارجه ایران و ترکیه در نشست خبری روز گذشته در آنکارا پرده از اختلاف نظر دو کشور پیرامون علل و زمینه‌های ظهور دوباره تکفیری‌ها در سوریه برداشت و خط قرمز و رویکردهای حل و فصل دیپلماتیک این بحران را از منظر طرفین علنی کرد. ساعاتی پس از تأکید مقام‌های ایران و ترکیه برای فعال کردن کانال‌های دیپلماتیک حل بحران سوریه بود که در گفت‌و‌گوهای تلفنی مسعود پزشکیان با «ولادیمیر پوتین» و «بشاراسد»، رؤسای جمهورایران، روسیه و سوریه، ضرورت هدایت راهکار حل بحران سوریه به فرآیند مذاکرات «آستانه» مورد تأکید و توجه قرار گرفت. تأکید بر بازگشت به کانال «آستانه» و تمرکز تهران، مسکو و آنکارا بر رویدادهای جاری میدانی و دیپلماتیک پیرامون بحران اخیر سوریه در بطن خود یک یادآوری تاریخی نسبت به تلاش‌های مشترک دیپلماتیکی بود که 8 سال پیش در بطن سیاست همگرایانه تهران و مسکو برای برون رفت سیاسی از بحران سوریه جریان داشت؛ زمانی که یکی از مطالبات استراتژیک و حداقلی ترکیه در میدان نبرد این کشور، ایجاد شکاف سرزمینی در مناطق تحت تسلط نیروهای کردی از طریق تداوم عملیات «سپر فرات» بود اما این خواسته با آنچه در روزهای پایانی مبارزه با تروریسم در سال 2018 و گذاشتن نقطه پایان بر بحران تروریسم ذیل همکاری نظامی ایران و روسیه جریان داشت، تناقضی معنادار پیدا کرده بود. چنانکه مقام‌های آنکارا در روزهای پایانی بحران تروریسم در سوریه در فرآیند مذاکرات سه جانبه «آستانه»از تهران خواستند با میانداری مانع از تداوم حملات روسیه و دولت دمشق علیه «ادلب» شود و آخرین وعده ترکیه مبنی بر کمک به استقرار میانه روها را در این شهر پذیرا باشد.

سرریز ناگزیر پیامدهای بحران سوریه به همسایگان
با این همه به نظر می‌رسید روند این مذاکرات که در مواضع روز گذشته وزیر خارجه ترکیه مورد نقد قرار گرفت، در موضع ادعایی این کشور بستری برای تقویت ترجیحات سیاسی تهران و مسکو در حمایت از دولت دمشق و امکانی برای تضعیف بیش از پیش معارضانی بود که دولت آنکارا بر افزوده شدن مشارکت‌شان در حیات سیاسی سوریه اصرار داشت. اما ظهور دوباره تکفیری‌ها در سوریه باوجود بده بستان بازیگران ذینفع نشان از این واقعیت داشت که مسامحه با جریان‌های معارض نه در راستای ایجاد ثبات که باقی گذاشتن ظرفیت بالقوه برای بازیگرانی بود که با هدف تحقق خواست‌های امنیتی خود در سوریه در فعال کردن دوباره آنها لحظه‌ای تردید به خرج ندادند. حضور پررنگ اسرائیل در معادلات سوری که در پیشروی بدون مانع تروریست‌ها با جدیدترین تسلیحات نظامی در شهرهای مهم سوریه بازتاب یافت نیز فارغ از این بازی پنهان ناامنی‌سازی دوباره در سوریه نبود. هرچند مقام‌های ترکیه کوشیدند در مواضع روز گذشته خود با پررنگ کردن نقش دولت سوریه در آنچه نادیده انگاری معارضان خوانده شد، بر مداخله بازیگران بیرون از سوریه خط بطلان بکشند با این حال درپی گفت‌و‌گوی صریح و شفاف ایران با مقامات این کشورها که بی‌تردید با تبادل اطلاعاتی درباره جزئیات اقدامات نظامی جاری جریان‌های تروریستی همراه بود، ردی از عقب‌نشینی نسبت به رویکرد جاری در بحران سوریه پدیدار شد. بویژه روشن کردن این مهم از سوی ایران که درگیر کردن سوریه‌ای که به تازگی از بند جنگ داخلی خلاص شده با یک لشکرکشی مشکوک داخلی و ناآرام ‌کردن دوباره منطقه، چیزی جز شعله‌ور کردن دوباره آتش جنگ در سوریه و سرریز کردن پیامدهای ناگزیر آن به همسایگانش نیست. این چنین بود که همزمان با کند شدن حملات نظامی نیروهای مسلح تروریست در شهرهای سوریه، دولت ترکیه از احیای مذاکرات آستانه و همنشینی دوباره با مقام‌های ایران و روسیه
استقبال کرد.