درنگی بر نمایش «بک تو بلک»
سارا ملاعباسی
فعال رسانهای
اثر بازتابدهنده، بخشی از روح صاحب آن است و تکرار یک اثر نمایشی در سطح وسیعی از جامعه، میتواند همدلی با هنرمند را به ارمغان بیاورد. از پس تکرار نمایشی پرمخاطب به نویسندگی، کارگردانی و حتی بازیگری «سجاد افشاریان» آن هم در شهرهای مختلف و دور از پایتخت، به نظر میرسد هنرمند میکوشد اثر خود را برای همه مردمی که بخشی از حافظه و ناخودآگاه جمعی مشترک با آنها دارد، به حد وسع و توان به نمایش بگذارد و خود را در گوشهای از این ناخودآگاه ثبت کند. «بک تو بلک» یک نمایش «ابزوردیستی» است که تصویری از زندگی رئالیستی یک زندانی را ارائه میدهد. «بک تو بلک» نمایشی با صحنهپردازی مینیمال و سه بازیگر است که از میان آنها فقط «سجاد افشاریان» روی صحنه دیده میشود. افشاریان در نقش شخصیتی به نام «علی»، افکار و زندگی زندانی سیاسی را به تصویر میکشد که معتقد است اشتباهی دستگیر شده و در حال گذراندن دوران محکومیت است. در همان ابتدا، بیننده نمایش درمییابد که این اتفاق تأثیر پررنگی بر زندگی شخصی و اوضاع ذهنی او گذاشته است، به طوری که مخاطب، همسر و رفیق شخصیت اصلی را نمیبیند و فقط صدای آنها را میشنود. در واقع مخاطب نمایش «بک تو بلک»، ذهنیات و افکار فردی را میبیند که حضور خودش را در اتاقی تنگ و تاریک، بیشتر از هر چیز دیگری حس کرده و تلاش میکند به زندگی عادی برگردد و با آدمهای دیگر ارتباط برقرار کند. شاید به همین دلیل، صحنه نمایش «بک تو بلک» با چهار چسب کاغذی محصور شده و «علی» با یک چهارپایه در تمام مدت نمایش، در آن فضای چهارضلعی قرار گرفته است. او حتی وقتی برای مرخصی از زندان بیرون میرود، در همان چهارگوشه گیر افتاده و افکارش تحتتأثیر انفرادی قرار گرفته است؛ انفرادیای که علاوه بر جسم، روح و ذهنش را هم درگیر کرده است. بازی «سجاد افشاریان» در ترسیم شخصیت زندانی و احساس تنهایی او قابل توجه است. داستان نمایش با دیالوگهای پراکنده و کمدی جذابیت خاصی دارد. طراحی صحنه و نشانهشناسیهای موجود در اثر، از جمله کنایهها و استعارهها، جذابیتهای بیشتری به آن افزوده است؛ برای همین میتوان گفت علت دیده شدن و پرمخاطب بودن این نمایش، صرفاً به تعداد دفعات اجرا محدود نمیشود و این همذاتپنداری مخاطب با شخصیت اصلی و گیر افتادن در چهاردیواری تاریک ذهن است که او را به سالن نمایش میکشاند. این نمایش ۷۰ دقیقهای به واسطه دیالوگها و نمایش افشاریان روی صحنه، غمها و شادیهای لحظهای را فضاسازی میکند و تناسب فرم و محتوای آن، آنقدر نفسگیر است که مخاطب بدون لحظهای پلک زدن با «علی» همراه میشود و در نهایت خودش را در سلول تاریک انفرادی ذهنش پیدا میکند. نمایش «بک تو بلک» به نویسندگی و کارگردانی سجاد افشاریان، جزو معدود نمایشهایی است که اکثر مردم در شهرهای مختلف آن را میشناسند. سجاد افشاریان، نیکو بستانی و مهدی زندیه در این نمایش به عنوان بازیگر حضور دارند. به تازگی و در روزهای گذشته، این نمایش در شهر تبریز روی صحنه رفت و با استقبال هنردوستان تبریزی روبهرو شد. پیش از این «بک تو بلک» که از دیماه 1400 و بیشتر از 6 ماه در پایتخت اجرا شده بود، در شهرهای شیراز، مشهد، رشت، یزد، همدان، اصفهان و کرمان روی صحنه رفته و توانسته است عنوان «پرمخاطبترین تئاتر تاریخ ایران» را به نام خود ثبت کند. این عامل در کنار اجرای «بک تو بلک» برای هنردوستان و علاقهمندان سایر شهرهای کشور، این نمایش را مردمیتر و توجه بسیاری از مخاطبان را به خود جلب کرده است.علاوه بر این، ارتباط مؤثر و دغدغهمند بودن سجاد افشاریان به عنوان یک هنرمند، علاوه بر دیده شدن هنر تئاتر، رسالت اصلی هنر را برجسته میکند. به طور مثال اختصاص بخشی از فروش اجرا در تور اجرای رشت با همکاری ستاد دیه استان گیلان که منجر به آزادی ۱۷ زندانی جرایم غیرعمد شد یا برگزاری کارگاههای رایگان انتقال تجربه توسط افشاریان و ارتباط با علاقهمندان این حوزه در شهرهای مختلف، بر ماندگاری مادی و معنوی این نمایش تأثیر بسیاری دارد.