الناز برکاتی
روزنامه‌نگار و منتقد

مجموعه‌های پلیسی در  شبکه‌های تلویزیونی و پلتفرم‌ها در سطح جهان، دارای جایگاه ویژه‌ای هستند؛ به طوری که حدود نیمی از بهترین سریال‌های سکوی نتفلیکس به انتخاب منتقدان، در رده آثار جنایی و پلیسی طبقه بندی می‌شود. برای نمونه، پربیننده‌ترین سریال شبکه «اپل تی وی» در سال‌جاری میلادی، یک مجموعه جنایی است. در صدر بهترین سریال‌های سکوی «اچ بی‌او» نیز نام یک درام پلیسی دیده می‌شود. همچنان‌که در تولیدات تلویزیونی ایران نیز برخلاف سینما همواره توجه به این ژانر پررنگ بوده است و طی چهار دهه اخیر، سریال‌های متعدد و قابل توجهی در ژانر پلیسی، جنایی و امنیتی ساخته شده و به نمایش درآمده است.
پیش از این مهدی فخیم‌زاده پرچمدار این عرصه بود. «خواب و بیدار»، «حس سوم»، «بی‌صدا فریاد کن» و آثار دیگر شاه‌محمدی و برخی کارگردانان دیگر همچون «کلانتر»، «میکائیل»، «گاندو» و خیلی از آثار دیگر هنوز هم مخاطب را سر شوق می‌آورند.
مخاطب امروز همان‌طور که در تعداد بیننده‌های سایت‌های دانلود فیلم‌ها و سریال‌ها و شبکه نمایش‌خانگی می‌توان به وضوح مشاهده کرد استقبال کم‌نظیری نسبت به ژانر جنایی، معمایی و پلیسی وجود دارد. اکنون نیز آثار پلیسی تلویزیون، خط جدیدی در پیش گرفته‌اند که در سریال «هشت پا» هم آشکار است. وجه تمایز «هشت پا» با نمونه‌های مشابه قدیمی‌تر، در پیوند‌خوردن جرایم با مسائل اقتصادی است. در چند سریال پلیسی اخیر دیگر هم، سارقان اقتصادی و راهزنان معیشت و سلامت مردم زیر ذره‌بین قرار گرفتند. ازجمله این آثار که البته از نظر کیفی و ساختاری دچار اما و اگر‌هایی هستند، می‌توان به «هفت سراژدها» و «غریبه» اشاره کرد که اولی درباره جریان‌های غارت ثروت ملی و دومی به اخلال در نظام دارویی کشور می‌پرداخت و اینک «هشت پا» ماجرای شبکه‌های غول‌پیکر کسب سرمایه‌های نجومی با قاچاق مواد مخدر جدید را دستمایه قرار داده است.
بسیاری از سریال‌ها را در همان قسمت‌های ابتدایی می‌توان حدس زد و بقیه کار هم خیلی جذابیت ادامه تماشا ندارد. اما این اتفاق در «هشت پا» نیفتاده و مخاطبان آن را قسمت به قسمت دنبال می‌کنند. حتی پربیننده شدن این سریال در تلوبیون هم گواه بر این نکته است.
ساخت مجموعه‌هایی از دغدغه نسل امروزی و واسطه قرار دادن رسانه میان متولیان و مخاطبان بویژه نسل جوان به زبان روایتی می‌تواند ابعاد و زوایای بیشتری از مشکلات را آشکار سازد. در این راستا، سریال «هشت‌پا»، نشان‌دهنده یک معضل جدی مربوط به تولید و مصرف مواد مخدر در جامعه و پیامدهای جسمی، روانی و اجتماعی آن است که در ژانر پلیسی با موضوع مبارزه با مواد مخدر میهمان خانه‌ها شده است.
البته باید گفت این سریال در کنار جذابیت‌هایی که دارد نواقصی هم دارد. در سریال‌های جنایی، پیچیدگی و عمق شخصیت‌ها نقشی اساسی ایفا می‌کند، اما در «هشت پا» برخی از شخصیت‌ها به خصوص نقش‌های مکمل، سطحی و یک‌بعدی به نظر می‌رسند. شخصیت‌هایی مانند کارآگاه کیانفر با وجود عملکرد خوب سعید چنگیزیان، بیشتر به کلیشه‌های رایج سریال‌های پلیسی نزدیک است و فاقد پیچیدگی‌های روانشناختی مورد نیاز است. چنین ضعف‌هایی موجب شده تا تعامل مخاطب با شخصیت‌ها محدود شود.
فضاسازی و جلوه‌های بصری نیز برخلاف توقعات از یک اثر جنایی، در حد مطلوب نیست. کارگردان به جای خلق فضای پر رمز و راز و تاریک، به جلوه‌هایی ساده و تکراری اکتفا کرده است. این مسأله به خصوص در صحنه‌های مربوط به تعقیب و گریز‌ها یا بازجویی‌ها بیشتر نمایان می‌شود که در اثر نبود طراحی هنری قوی و کمبود استفاده از تکنیک‌های بصری پیشرفته، تجربه بیننده از این صحنه‌ها کاهش می‌یابد.
باید به این نقاط ضعف، تیپیک و کلیشه‌ای بودن خلافکار‌ها را نیز افزود، شخصیت‌های منفی و مجرم در این سریال، سطحی و گل‌درشت هستند.
با وجود برخی نقاط ضعف، اما در مجموع، ریتم خوب و ضرب‌آهنگ سرزنده، با فضاسازی و هیجان لازم و مؤثر، باعث شده‌اند «هشت پا» یک قدم از نمونه‌های مشابه سال‌های اخیر در تلویزیون و نمایش خانگی جلوتر قرار بگیرد و کاری تماشایی و سرگرم‌کننده و با ابعاد محتوایی راهبردی ارزیابی شود.