سهیلا یادگاری
خبرنگار

ساخت شهرهای جدید بویژه در سواحل جنوبی از برنامه‌های راهبردی در توسعه دریا‌محور است. بر این اساس احداث ۲۷ شهر ساحلی به وسعت ۳۶۲ هزار هکتار و با هدف توسعه اقتصاد دریامحور و ایجاد مناطق مولد و سکونتی و معیشتی دریا‌ پایه در چهار استان سیستان بلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان در حال انجام است.
سیاست تأسیس یا ایجاد شهرهای جدید،  سکونتگاه‌هایی با کارکرد متنوع و مستقل را در خارج از حوزه تأثیرگذاری شهرهای اصلی تجویز می کند. در کشورمان  به خصوص از دهه ۶۰ و تشدید بحران های جمعیتی، توسعه شهرهای جدید از اصلی‌ترین سیاست‌های مدیریت شهری کشور شد و چگونگی اجرای آن موضوع بحث بسیاری از کارشناسان اقتصادی، اجتماعی، معماری و شهرسازی شد. با وجود این و پس از گذشت چند دهه از شروع این سیاست، همچنان چند پرسش مطرح است  مبنی براینکه  آیا این اقدامات می‌توانند به خوبی به اهداف مدنظر پاسخ دهند یا خیر؟ آیا این شهرها ممکن است کارایی خود را از دست داده و مشکلات جدیدی را به وجود آورند؟

 بی‌توجهی به معماری بومی
به گفته کارشناسان حوزه شهرسازی ایجاد شهرهای جدید در مناطق دورافتاده و فقدان فرصت‌های شغلی در نواحی مجاور، عدم تمایل مردم به نقل مکان را در پی داشت. دسترسی به مراکز شغلی کلان‌شهرها برای اقشار ضعیف اهمیت حیاتی دارد؛ لذا هزینه‌های حمل‌ونقل برای دسترسی به مرکز اشتغال بار سنگینی بر دوش ایشان می‌گذاشت. بی‌توجهی به معماری بومی و تلاش برای تقلید کورکورانه از سبک‌های غربی، بدون توجه به نظرات ذی‌نفعان، پروژه‌ها را فاقد اصالت فرهنگی می‌کند.

چالش مکانی بدون سابقه سکونت
در گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس از الزامات ساخت شهرهای جدید ارائه کرده است، پیش‌بینی جمعیت در مکانی بدون سابقه سکونت، چالش بزرگی برای ایجاد شهرهای جدید است؛ لذا پروژه‌ها باید سناریوهای مختلفی برای جمعیت هدف داشته باشند‌. بر اساس این گزارش در  پروژه‌های ساخت شهرهایی جدید با ماهیت اوقات فراغت، تطابق سبک زندگی و امکانات ارائه شده با ترجیحات خریداران بین‌المللی اصلی اساسی است.

فقدان امکانات و خدمات
جداسازی اقشار ضعیف و افراد کم‌درآمد به تشدید چرخه فقر و ترویج ناهنجاری‌ها و مشکلات ثانویه اجتماعی می‌انجامد که افزایش حس انزوا و طردشدگی ساکنان و رواج افسردگی، وندالیسم و بحران‌های اجتماعی نتیجه آن است. در بسیاری از پروژه‌ها هزینه‌های کلان زیرساخت‌ها جدی گرفته نشده و بسیاری از شهرهای جدید با کمبود امکانات اولیه و زیرساخت‌های ناقص مواجه شدند. فقدان امکانات و خدمات رفاهی، کیفیت زندگی و جذابیت شهرها برای ساکنان بالقوه را کاهش داده و آنها را به یک تله فقر مبدل می‌کند.

 اولویت مشوق‌های سرمایه‌گذاری  
برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های کلان معمولاً بیش از یک دهه زمان می‌برد، درحالی‌که عمر دولت‌ها معمولاً کمتر است. تغییر ناگهانی سیاست‌ها و مداخلات دولت جدید، روند توسعه را مختل کرده و در برخی موارد، دولت‌ها را وادار به ورود برای اصلاح وضعیت می‌کند. در این شرایط انصراف سرمایه‌گذاران و ایجاد فضای عدم اطمینان محتمل است‌ .کارشناسان حوزه اقتصاد مسکن اعتقاد دارند توسعه شهرها در جنوب کشور می‌تواند زمینه شکوفایی ظرفیت‌های دریا و نواحی ساحلی کشور را‌ فراهم کند اما پیش از آن، باید برنامه‌ریزی دقیقی برای جذب جمعیت در این شهرها صورت بگیرد.
 
اولین اَبَر پروژه
توسعه سکونتگاه‌های جدید ساحلی
شهرام ملکی، سرپرست شرکت عمران شهرهای جدید در خصوص آخرین وضعیت احداث شهرهای ساحلی به «ایران» گفت:‌ در قالب انجام مطالعات امکان‌سنجی و مکان‌یابی 27 سکونتگاه ساحلی و تصویب آن، اجماع‌سازی عمومی در کشور در بین جوامع دانشگاهی، استانی، محلی، ملی و بخش خصوصی، آغاز مطالعات ساختاری سکونتگاه‌های ساحلی، تهیه و طراحی مد‌های حکمرانی، مدیریت و تأمین مالی، انجام مطالعات طرح جامع 7 سکونتگاه در قالب 6 شهر جدید و یک شهرک انجام شده است.
ملکی ادامه داد: در ایجاد شهرها و شهرک‌های جدید ساحلی در جنوب کشور سه رویکرد اقتصاد دریامحور، گردشگری و جمعیت‌پذیری ملاک عمل است که با این رویکرد مطالعات انجام و شهرها و شهرک‌ها طبق ضوابط و طرح‌های جامع و تفصیلی مصوب، احداث خواهند شد.
سرپرست شرکت عمران شهرهای جدید  خاطر‌نشان کرد: شهر جدید مکران مرکزی به عنوان اولین شهر جدید خصوصی در سواحل جنوبی کشور، در قالب اولین اَبَر پروژه توسعه سکونتگاه‌های جدید ساحلی برنامه‌ریزی شده و قرار است به یکی از پروژه‌های مهم در راستای افزایش سکونت‌پذیری و توسعه منطقه ساحلی مکران تبدیل شود.