«ایران» واکنش‌ها به آزادی برخی محکومان را بررسی می‌کند

مسئولیت کنشگران سیاسی در قبال عفوها

عفوهای اخیر محکومان مسئولیت‌آور است. زیرا این عفوها هرچند براساس ضوابط قانونی روی داده است، اما معانی و پیامدهای سیاسی هم با خود دارد. معنای سیاسی آن، گشایش در سپهر اجتماع سیاسی ایران است. این گشایش به منزله برداشتن گام‌هایی برای عبور از بحران‌هایی است که در گذشته جامعه ایران درگیر آن بوده است. نکته اینجاست که این عفوها از موضع اقتدار صورت گرفته است، اقتداری که نه براساس توصیه یا خواست و فشار هیچ طرفی، بلکه با نظرداشت مصالح کلان‌تر جامعه صورت گرفته است. وقتی از این زاویه به این عفوها نگاه می‌شود، مسئولیت دیگر کنشگران و تأثیرگذاران بر فرآیندهای سیاسی و اجتماعی ایران مشخص می‌شود. زیرا هر گام به سوی بهبود روابط یا هر قدمی برای حل مسائل جامعه، باید با گام‌ها، کنش‌ها و راهبردهای متقابل تقویت شود. درغیر این صورت چگونه می‌توان دریافت که کنشگران سیاسی و اجتماعی دل در گرو حل مسأله‌ها دارند؟
اخبار غیرمنتظره
وقتی خبر موافقت رهبر معظم انقلاب با درخواست رئیس قوه قضائیه مبنی بر عفو یا تخفیف مجازات سه هزار نفر محکوم اعلام شد، کمتر کسی فکر می‌کرد که برخی از پرونده‌های مطرح در سطح ملی یا نام‌های خاص هم در میان آنها باشد.
عفوهای اخیر، به‌مناسبت میلاد پیامبر اکرم(ص) و امام جعفرصادق(ع) انجام شد. در این فرآیند قانونی، حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای در نامه‌ای به رهبر انقلاب اسلامی خواستار عفو، تخفیف یا تبدیل مجازات 2 هزار و 887 نفر از محکومان محاکم عمومی و انقلاب، سازمان قضایی نیروهای مسلح و سازمان تعزیرات حکومتی شده بود. دو روز بعد بود که مشخص شد در این فرآیند چند پرونده که بیشتر از سایر پرونده‌ها مورد توجه مردم بوده است، بسته شده‌اند. نخست شروین حاجی‌پور بود که از بسته شدن پرونده‌اش با عفو رهبر معظم انقلاب خبر داد. پس از آن، اعلام شد که محسن برهانی که به جرم نشر اکاذیب در حال گذران دوران حبس خود بود نیز عفو شده است.
 
وفاق جاده‌ای دوطرفه است
واکنش به این عفو‌ها متفاوت بوده است. برخی قدردانی کرده‌اند و برخی صرفاً با عبارت‌هایی چون «استقبال می‌کنیم» نسبت به این رویداد مهم واکنش نشان دادند.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت در نشست خبری دیروز از مقام معظم رهبری و قوه قضائیه برای عفو برخی محکومان تشکر کرد. اما دیگر کنشگران سیاسی و اجتماعی، کمتر به معناهای ضمنی این عفوها پرداخته و عمدتاً با عبارت‌های فاقد وزنی چون «استقبال می‌کنیم» واکنش نشان دادند. اما در هر دو صورت، همه طرف‌ها از این عفوها استقبال کرده و آن را در راستای وفاق تعریف کردند. همه صاحبنظران هم بر این عقیده‌اند که این عفوها در راستای گسترش وفاق در جامعه بوده است. اما آیا وفاق، صرفاً مسیری است که «دیگری سیاسی» یا تنها «اضلاع حاکمیت» در ایران باید در آن حرکت کنند؟ اگر این طور نیست و وفاق جاده‌ای دوطرفه است، مسئولیت دیگر مؤثران سیاسی و اجتماعی ایران در قبال وفاق چیست؟ اگر بخواهیم همین عفوهای اخیر را مبنایی برای تبیین دوطرفه بودن جاده وفاق بدانیم، مسئولیت نخست طرف مقابل، قدردانی است، کاری که سخنگوی دولت به درستی آن را انجام داد. قدردانی و نه صرفاً گفتن اینکه «استقبال می‌کنیم» بیانگر وسعت نگاه کنشگران سیاسی و موقعیت‌شناسی تاریخی آنها است. قدردانی، عوامل وقوع این عفوها، همچون قوه قضائیه را تقویت و حرکت مستمر در این مسیر را تضمین می‌کند. به عبارت دقیق‌تر، باید قدم‌هایی را که در مسیر وفاق رفته است همراهی کرد. مسئولیت دیگر، پاسداشت این وفاق از طریق پاسداشت رویکردهای جدید قضایی است. کاستن از ستیزها، برجسته کردن نقاط قوت طرف مقابل و کمک به شناسایی نقاط ضعف اما با زبان و بیانی که دغدغه حل مسأله داشته باشد، از دیگر ملزومات پاسداشت حرکت دیگران در مسیر وفاق است.
صفحات
آرشیو تاریخی
شماره هشت هزار و پانصد و شصت و دو
 - شماره هشت هزار و پانصد و شصت و دو - ۰۴ مهر ۱۴۰۳