قفل باغ مجسمه موزه هنرهای معاصر تهران باز می‌شود
سعیده احسانی‌راد
خبرنگار
قفل دروازه باغ مجسمه موزه هنرهای معاصر تهران بزودی برای بازدید عموم باز می‌شود. محمد خراسانی زاده مدیرکل هنرهای تجسمی و سرپرست موزه هنرهای معاصر از ایجاد گذرگاهی خبر می‌دهد که قرار است امکان بازدید از باغ مجسمه موزه هنرهای معاصر تهران را برای علاقه‌مندان فراهم کند. البته همچنان امکان بازدید از نزدیک مجسمه‌ها وجود ندارد چون دورتادور این فضا با نرده‌های سبزی محاصره شده است اما برای مخاطبانی که تشنه دیدن مجسمه‌های رنه ماگریت، آرلوندو پومودورو و داریوش صنیع هستند تماشای آنها از چند فرسخی هم غنیمت بزرگی است.
باغ مجسمه‌ها از کامل‌ترین نمونه‌های تعامل هنر و طبیعت در شهر است که پیشینه‌ای در غرب و فرهنگ اروپایی دارد و شکل کلاسیک آن به دوران باستان می‌رسد. پس از دوران مدرن، باغ مجسمه گونه‌ای جدید از هنر محیطی به شمار می‌رود که رابطه انسان، طبیعت و منظر را به تجربه می‌گذارد. مجسمه‌های رنه ماگریت، هنری مور، مکس ارنست، مکس بیل، الکساندر کالدر، آرلوندو پومودورو، تونی کرگ، کارل اشلامینگر، مارینو مارینی، ادوارد چیلیدا، تونی کرک، پرویز تناولی، داریوش صنیع، بیژن بصیری، ایرج کریم‌خان و... سال‌هاست در باغ مجسمه و حیاط مرکزی موزه به‌صورت دائمی در معرض دید قرار گرفته‌اند.
در دوران قاجار، تحت‌تأثیر هنرغرب، مجسمه به‌عنوان گونه‌ای از هنرعمومی وارد فضای شهری شد و بعضاً به‌عنوان نمادی از تجدد در باغ‌های خصوصی قرار گرفت. همچنین باغ‌سازی، در مواجهه با تغییرات الگوهای شهرسازی به شیوه غربی کم‌کم جای خود را به پارک اروپایی داد. در دوران پهلوی نیز با قوت گرفتن جریان تجددمآبانه بر رونق پارک‌سازی و از طرفی حضور مجسمه در فضاهای شهری افزوده شد؛ اما نمونه‌ای از باغ مجسمه به معنای اصلی خود در شهر تهران ساخته نشد.
پس از گذشت حدود یک دهه از پیروزی انقلاب اسلامی به‌مرور بر تعداد مجسمه‌های شهری افزوده شد. تفکر جایابی مجسمه‌ها در فضای عمومی اگرچه موجب شد در چند پارک و محوطه سبز از جمله محوطه موزه هنرهای معاصر تهران و بوستان خانه هنرمندان ایران این ایده عملی شود، اما به نظر می‌رسد نمونه‌های شهری تهران همچنان از ساختار و معنای اصلی باغ مجسمه دور هستند.
حسن نوفرستی مدیر روابط عمومی موزه هنرهای معاصر تهران درباره ایجاد گذرگاه برای باغ مجسمه موزه هنرهای معاصر تهران گفت: درخواست‌های زیادی از طرف دانشجویان معماری برای بازدید از باغ مجسمه موزه داشتیم تا پیرامون موزه هم بازدید داشته باشند و از بیرون و ازنزدیک فضای معماری موزه را ببینند و با توجه به درخواست‌هایی که از سوی دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های فرهنگی و هنری مطرح شده، به‌طور میانگین ماهی یک‌بار دانشجویان و گروه‌های هنری با حضور کارشناسان و راهنمایان از باغ مجسمه بازدید کردند.
وی ادامه داد: باغ مجسمه ۷ هزار و ۲۰۰ مترمربع وسعت دارد و یازده اثر از هنرمندان ایرانی، امریکایی و اروپایی در
آن جانمایی شده است . نوفرستی به عنوان مجسمه‌ها و سال ساخت آن در باغ مجسمه هم اشاره‌ای داشت و گفت: مرد در حال قدم زدن و زن ایستاده آلبرت جاکومتی 1960، نقش جدی مکس ارنست 1944، اسب و سوار مارینو مارینی 1953، ریتم در فضا ماکس بیل 1964، گلابی خاردار الکساندر کالدر 1964، بی‌نام آرنولد پومودورو 1967، پیکره لمیده هنری مور 1968، در ستایش ادواردو چیلیدا 1973 و درمانگر رنه مگریت 1976 از آثار خارجی باغ مجسمه به حساب می‌آیند. از کارهای ایرانی که در باغ مجسمه وجود دارد می‌توان به کارهای داریوش صنیع، بیژن بصیری و ایرج کریم‌خان اشاره کرد.
مدیر روابط‌عمومی موزه هنرهای معاصر درباره قسمت‌های دیگر باغ مجسمه هم توضیحاتی داد و افزود: در حیاط مرکزی موزه هنرهای معاصر تهران ۴ اثر به‌صورت ثابت داریم که جزو باغ مجسمه به‌حساب می‌آید و در دوره‌های مختلف توسط متخصصان مرمت‌گر مجسمه‌ساز پاک‌سازی و مرمت شدند. نوفرستی بحث حفاظت از آثار را باتوجه به اینکه در فضای باز و زیر درخت‌ها قرار دارند از موضوعات مورد توجه بیان کرد و گفت: از طرف بنیادهای هنری در دوره‌های مختلف برای سرکشی آثار می‌آیند و تا به حال بازدیدهایی از طرف مؤسسه هنری مور یا مؤسسه مرتبط کارهای جاکومتی و تناولی که در حیاط مرکزی اثر داشتند برای مرمت و بازسازی آثار انجام شده است.
برش
درباره بیژن بصیری و ایرج کریم‌خان زند
بیژن بصیری هنرمند ایرانی مقیم ایتالیا است که حدود چهار دهه در خارج از کشور به فعالیت‌های هنری در زمینه نقاشی و کارهای حجمی مشغول بوده و آثارش در بسیاری از رویدادهای مهم هنری جهان به‌صورت نمایشگاه‌های انفرادی یا گروهی به‌نمایش درآمده است.
ایرج کریم‌خان زند در سال ۱۳۲۹ در تهران متولد شد. او پس از فارغ‌التحصیل‌شدن از دانشکده هنرهای زیبا ازسال 54 تهران را به قصد تحصیل و کار هنری به مقصد پاریس ترک کرد و در همین سال و در همین شهر به دانشکده هنرهای زیبا «بوزار» راه یافت و تقریباً در 10 سالی که در اروپا اقامت داشت، علاوه بر مطالعات مستمر و گسترده در زمینه‌های مختلف هنری نمایشگاه‌های متعددی برپا کرد. زند در سال 63 به ایران بازگشت و طی 20 سال گذشته آثار مجسمه و نقاشی‌اش را در بیش از 150 نمایشگاه انفرادی و بیش از 35 نمایشگاه گروهی در ایران، فرانسه، آلمان، کویت و پرتغال به نمایش گذاشت. مجسمه‌های بزرگ شهری او در تهران و اصفهان و نیز دیوارنگاره‌هایش در متروی تهران، کلیسای سنت‌ماری - فرانسه - و نمازخانه سنت‌پل ماندگار شده‌اند. زند همچنین از سال ۱۳۶۳ به تدریس در دانشگاه‌های هنری ایران پرداخت. او عضو هیأت مدیره انجمن هنرمندان نقاش ایران نیز بوده است. از جمله آثار بارز وی می‌توان به مجموعه مجسمه‌های فلزی او اشاره کرد که حاصل برش و خمش صفحات و تبدیل آنان به احجام سه‌بعدی است. ایرج کریم‌خان در سال ۱۳۸۵ درگذشت.
