راضیه خوئینی
خبرنگار

  آیا کودکان تپل محکوم‌اند که بزرگسالانی چاق شوند؟
خیر، بیشتر کودکان چاق بزرگسالانی چاق نخواهند شد. با این حال، مطالعات اپیدمیولوژیک نشان می‌دهد که بعد از 8 سالگی بین وزن کودک و وزن بزرگسالی او رابطه‌ای وجود دارد. هدف اولیه برای یک کودک چاق این است که بدون افزایش وزن رشد مناسبی کند. کودک باید همیشه اصول رژیم غذایی خاصی را همراه انجام سطح مشخصی از فعالیت بدنی رعایت کند. برخی بچه‌ها این کار را خوب انجام می‌دهند، ولی بعضی دیگر نمی‌توانند با اشتهای زیاد خود مقابله کنند!
 
نکاتی برای جلوگیری از اضافه وزن کودکان
پیشنهادها همیشه ترکیبی از توصیه‌های غذایی و مبارزه با سبک زندگی کم‌تحرک است. در کودکانی که والدین چاق دارند شرایط پیچیده است؛ چراکه اغلب کودکان از آنها الگو می‌گیرند. باید از دوره نوزادی و شیرخوارگی شروع کنیم؛ اول شیر مادر، سپس شیر خشک به همه توصیه می‌شود و تا یک‌سالگی شیر گاو ممنوع است. غذاهای متنوع برای کودک نباید زود شروع شود. به‌تدریج غذاهای دیگر را در تغذیه او قرار دهید.
کودکی که زیاد گریه می‌کند، نشانه گرسنگی او نیست پس از دادن شیشه شیر یا بیسکویت به او خودداری کنید. برای تحریک مهارت‌های حرکتی، کودک را روی تشک بازی بگذارید تا سر و پاهایش را حرکت دهد!
 
او را زیاد خسته نکنید
کودک به‌تدریج می‌تواند غذاهای مشابه بزرگسالان را بخورد، اما روی حجم غذایش توجه کنید تا بر حسب نیاز افزایش یابد. به او بیاموزید که روزش را بر‌اساس 3 وعده‌ غذایی تنظیم کند و اجازه ندهید در طول روز غذای بیشتر بخورد. از اوایل کودکی او را عادت دهید که میان‌وعده کوچکی مصرف کند. آموزش خوب جویدن و آهسته غذا خوردن هم از واجبات است. از سِرو وعده‌های غذایی او جلوی تلویزیون جداً بپرهیزید، زیرا نمی‌توان میزان غذایش را اندازه‌گیری کرد. از پاداش دادن با خوراکی‌ها و تنقلات بی‌ارزش بپرهیزید. باید او را به تحرکاتی مانند (دوچرخه و اسکوترسواری و شنا) در کنار ورزش‌های روزانه تشویق کرد. ساعات نشستن او مقابل تلویزیون و انجام بازی‌های ویدیویی او روزانه باید کمتر از 2 ساعت باشد.
 
تغذیه کودکان در آستانه بلوغ
تغذیه و تحرک در کودکان بزرگ‌تر و نزدیک به سن بلوغ اهمیتی صدچندان دارد، زیرا بیشترین رشد در این سن اتفاق می‌افتد، بنابراین باید مقدار مصرف غذا را با نیازهای او تنظیم و خلأها و خطاها را اصلاح کنیم. مسأله مهم در این سن، تفاوت میان افراد است. مثلاً تفاوت پسر و دختر. باید بدانیم که چطور دختر 9 ساله خود را قانع کنیم که نمی‌تواند به اندازه برادر 15 ساله‌اش غذا بخورد. هرچند که کیفیت غذا برای بدن هر دو مهم است. در این سن، پسران رشد عضلانی بیشتر؛ ولی برعکس دختران احتمال ایجاد توده چربی بیشتر دارند!
حتی اگر نوجوانان مستقل‌تر شده‌اند، شما پا پس نکشید و ایفای نقش را از دست ندهید. باید توصیه‌های غذایی را که از کوچکی آموزش داده‌اید، ادامه دهید! آموزش و یادگرفتن فقط با تکرار شدنی است! باید روند تغذیه صحیح، ملکه ذهن و عادت نوجوان شود. علاقه ورزشی او را کشف کنید؛ زیرا تمرین منظم یک یا چند ورزش ایده‌آل است. به حضور او جلوی تلویزیون و کامپیوتر توجه کنید، زیرا روزانه نباید بیش از 3 ساعت باشد.
نوجوانی دورانی سخت است، زیرا تغییرات فراوان و رفتارهای غذایی عجیب مختص این سن است. درواقع ذائقه و رفتار غذایی نوجوان شبیه گروهی است که به آن تعلق دارند. تنقلات، وعده‌های غذایی بی‌نظم و بی‌خاصیت، ذائقه‌های خاص، همه این رفتارها در این سن رایج است و در یک فرآیند جهانی تغذیه بی‌نظم و قاعده (عادی) تلقی می‌شود، اما والدین نباید تسلیم شوند و استعفا بدهند. باز باید به اصول ذکرشده پایبند باشید، حتی اگر فرزندتان به شما گوش ندهد.
 
محدودیت‌های زیاد ممنوع
زیاد ممنوعیت تعیین نکنید. عادت‌های غذایی خوب باید به‌تدریج ایجاد شود، وگرنه با خطر ناامیدی فرزندتان مواجه خواهید شد. شاید هم با سختگیری او را وادار به مصرف مخفیانه میان‌وعده کنید. پس دستیابی به اهداف موردنظر باید امکان‌پذیر باشد و به مرور زمان ایجاد شود. کاهش وزن سریع معمولاً به همان سرعت بازمی‌گردد!
در نهایت، اگر کودک شما تمایل به خوردن میان‌وعده دارد، با او صحبت کنید تا دلایلی که او را به این کار سوق می‌دهد و زمان‌هایی را که احساس نیاز می‌کند درک کند. او در حال گذراندن دورانی است که پراسترس و بی‌حوصله است. با واژه‌هایی مناسب با او صحبت و ثابت کنید که درکش می‌کنید.
 
خطراتی که کودک چاق را تهدید می‌کند
منحنی شاخص توده بدنی ابزار اندازه‌گیری میزان تناسب قد با وزن شما برای بررسی میزان چاقی یا لاغری شماست. برای محاسبه فاکتورهای سن، وزن، قد و جنسیت اهمیت دارند. تناسب اندام فرزندان با منحنی شاخص توده بدنی در طول زمان رشد و افزایش سن در سه مرحله تکامل می‌یابد: قبل از 2 سالگی که کودک چاق و گرد به نظر می‌رسد. بعد از 2 سال تا سن 7-6 سالگی که نسبتاً لاغر به چشم می‌آید. بعد از 8 سالگی که شاهد افزایش بیشتر منحنی و دوره بلوغ او هستیم.
خطر مهمی که در کوتاه‌مدت کودک چاق را تهدید می‌کند، طرد و مسخره شدن از سوی همسالان خود است. مسأله‌ای که باعث از دست رفتن اعتماد به نفس فرزندتان می‌شود. کودک چاق خود را از جمع دوستان و فعالیت‌های گروهی بخصوص ورزش کنار می‌کشد. «سوماتیک» یک مشکل روان‌تنی هم از دیگر احتمالات است. ابتلا به بیماری‌های فشار خون، افزایش تری‌گلیسیرید، بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت نوع 2، مشکلات مفصلی (بویژه زانو) افزایش می‌یابد. در کودکان خیلی چاق، احتمال ابتلا به سندرم آپنه خواب بالا می‌رود. سندرمی که باعث تنفس بد و اختلال در خواب شب می‌شود. خواب‌آلودگی در طول روز هم تمرکز دانش‌آموز را از بین می‌برد. تنها راهکار از نظر دکتر ترپپوز، متخصص چاقی اطفال در لیون، وارد کردن (غذا) سوخت کمتر و سوزاندن یا مصرف بیشتر (ورزش) است.