محدثه جعفری
خبرنگار

دکتر شهاب اولیایی، متخصص تغذیه ضمن بررسی دلایل مختلف چاقی در کودکان می‌گوید: در دوران کنونی والدین باید به وزن فرزندانشان توجه بیشتری داشته باشند چراکه چاقی می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات متعددی برای فرزندانشان در بزرگسالی از جمله ابتلا به دیابت باشد.
این متخصص تغذیه می‌گوید: میزان چاقی در کودکان با اندازه‌گیری قد، وزن و سنجش آن با جداول استاندارد مشخص می‌شود. به طور کلی چاقی بر اثر افزایش و مصرف بیش از حد کالری نسبت به مصرف انرژی بدن در افراد ایجاد می‌شود که به آن عدم تعادل انرژی می‌گویند که در نتیجه آن لایه‌های چربی در بدن شکل می‌گیرد.

هله‌هوله‌خوری ممنوع
وی می‌افزاید:عوامل متفاوتی سبب افزایش وزن در کودکان می‌شود که یکی از آنها عادات غلط غذایی است، یعنی افراد با نخوردن صبحانه و بی‌حالی در طول روز این کمبود انرژی را با مصرف بیشتر غذا در وعده غذایی ناهار جبران می‌کنند و بدین ترتیب حجم بیشتری از مواد غذایی وارد بدن می‌شود و این امر سبب بزرگ شدن معده شده و فرد را دچار پرخوری مستمر می‌کند. یکی دیگر از عادت‌های اشتباه، زیاده‌خوری در وعده‌های اصلی غذاست. عادت به خوردن هله‌هوله، پراکنده‌خوری و ناخونک زدن، علت سوم چاقی در کودکان و نوجوانان است به طوری که بسیاری از کودکان در وعده‌های اصلی غذای زیادی مصرف نمی‌کنند اما در میان‌وعده‌ها این کمبود را با مصرف موادی که ارزش غذایی نداشته و پرکالری است جبران می‌کنند؛ این مواد شامل چیپس، شکلات، کیک و بیسکوییت‌ها، شیرینی‌ها، انواع دسرها و... است.
دکتر اولیایی با اشاره به افزایش مواد غذایی چرب و فست‌فودی در زندگی‌های امروزی بیان می‌کند: در کودکان امروز یکی دیگر از عوامل چاقی میل به خوردن بیش از حد شکلات، شیرینی و تنقلات پرکالری و بی‌ارزش است که می‌تواند سبب چاقی مفرط شود.
وی با اشاره به زندگی ماشینی امروز و تأثیر منفی آن روی کودکان عنوان می‌کند: نکته بعدی که خانواده‌ها باید به آن توجه بیشتری داشته باشند کم‌تحرکی و دوری از ورزش و فعالیت بدنی در کودکان و نوجوانان است. از دیرباز تاکنون کودکان دوستدار خوراکی‌های شیرین و پرکالری بودند اما فعالیت بدنی بالایی داشتند و همین امر سبب سوخت‌وساز بالای بدنشان می‌شد و چربی در بدن شکل نمی‌گرفت اما اکنون با روی آوردن به بازی‌های رایانه‌ای، موبایلی و فعالیت در خانه‌های کوچک آپارتمانی سبب شده است سوخت‌وساز بدنشان کاهش یابد، در نتیجه خوراکی‌های مصرفی تبدیل به توده‌های چربی شوند. شاید ذکر این نکته جالب توجه باشد که در دوران کرونا و بسته شدن باشگاه‌های ورزشی، مدارس و... سبب شد طی چند سال گذشته میانگین وزن بدن کودکان و نوجوانان افزایش یابد و آنها به نسبت چاق‌تر شوند.

عوارض چاقی در کودکان
دکتر اولیایی در خصوص مشکلات هورمونی و مصرف برخی از داروها در کودکان که سبب چاقی می‌شود هم می‌گوید: «مشکل کم‌کاری یا پرکاری تیروئید نیز می‌تواند سبب چاقی یا لاغری بیش از حد در کودکان شود یا مصرف برخی داروها مثلاً داروهای ضد افسردگی باعث چاقی و اضافه وزن در افراد می‌شود. وجود وقایع استرس‌زا یکی دیگر از عوامل پرخوری و در نتیجه چاقی در کودکان است؛ به عنوان مثال نزاع خانوادگی، نقل‌مکان‌های مکرر، جدایی پدر و مادر و... همه این عوامل می‌تواند سبب افزایش وزن در برخی کودکان شود. در نهایت لطف بی‌نهایت والدین به کودکان نیز سبب چاقی در این دوران می‌شود به طوری که والدین فکر می‌کنند چون بچه در سن رشد قرار دارد هر چقدر بخورد سوخت می‌شود، در صورتی که این باور غلط بوده و بدن کودک هم به میزان مشخصی کالری نیاز دارد و بیش از آن تبدیل به چربی می‌شود.
این متخصص تغذیه با اشاره به عوارض چاقی در کودکان می‌گوید: چاقی در کودکان زمینه‌ساز ابتلا به انواع بیماری‌های کبدی، مشکلات قلبی و عروقی، فشارخون، دیابت و... در دوران بزرگسالی است، حتی سکته‌های زودهنگام در دوران میانسالی هم می‌تواند نتیجه اضافه وزن در کودکی باشد. چاقی در کودکی سبب اختلال در خواب می‌شود همچنین اعتماد‌به‌نفس آنها را هدف قرار می‌دهد.

۱۵۰ تا ۳۰۰ دقیقه فعالیت بدنی در هفته
دکتر اولیایی درمان چاقی در کودکان را آسان‌تر توصیف می‌کند و می‌گوید: با تغییرات کوچک در سبک زندگی کودکان، وزنشان کنترل شده و به سمت کاهش وزن حرکت می‌کنند. والدین باید زمینه تحرک و فعالیت بدنی را برای کودکان و نوجوانان فراهم سازند، یعنی اگر در منزل شرایط فعالیت بدنی برای بچه وجود ندارد حتماً از باشگاه‌ها و کلاس‌های ورزشی برای تحرک کودکان بهره‌مند شوند.
دکتر اولیایی توصیه می‌کند: کودکان به طور متوسط باید در هفته بین 150 تا 300 دقیقه فعالیت بدنی داشته باشند. نوع فعالیت‌های ورزشی هیچ فرقی نمی‌کند و کافی است کودک به آن علاقه داشته باشد.
به گفته این متخصص تغذیه، میوه‌ها، سبزیجات، غلات، دانه‌ها، لبنیات و پروتئین کم‌چرب خوراکی‌های مفیدی برای کودکان هستند و در مقابل مصرف برنج، ماکارونی، نان و... باید کنترل شود و کاهش یابد. خوردن غذاهای چرب را کاهش داده و حتی‌المقدوراز غذاهایی که مواد افزودنی و نگهدارنده دارند استفاده نشود. نوشیدنی‌های شیرین همچون نوشابه را محدود کرده و شربت و آبمیوه‌های صنعتی را که ارزش غذایی ندارند استفاده نکنند و از خوردن شیرینی‌ها، قند، شکر و تنقلات پرکالری تا جایی که امکان دارد پرهیز شود.
به گفته دکتر اولیایی، خوردن هر سه وعده غذایی برای کودکان ضروری است. در کنار وعده‌های اصلی میان‌وعده‌های مقوی می‌تواند مصرف غذا در وعده اصلی را کاهش دهد. به عنوان مثال وقتی ساعت 5 عصر یک میان‌وعده مقوی مصرف شود کودکان با خوردن چند قاشق غذا در وعده شام احساس سیری می‌کنند و غذای اضافی وارد بدنشان نخواهد شد. خوردن یک لیوان شیر قبل از خواب یا آجیل، بسیار می‌تواند در افزایش سطح سلامتی در بدن کودکان مؤثر باشد، اما لازم به توجه است در خوردن هیچ‌یک از وعده‌های اصلی افراط نشود.