بیتا میرعظیمی
خبر نگار

سال‌هاست که مرزنشینان غرب کشور با وجود نیروی انسانی جوان و تحصیلکرده و به دلایلی نظیر عدم توسعه صنایع و بنگاه‌های تولید متناسب با نیروی انسانی، به کسب‌و‌کارهای ناپایدار و غیررسمی مانند کولبری رو آورده‌اند؛ شغلی کاذب که افراد زیادی از گروه‌های مختلف سنی را از سرناچاری و برای گذران زندگی به خود جذب کرده و سختی و مشقت فراوانی را به آنها تحمیل کرده است. این در حالی است که باوجود وعده‌های مسئولان، تاکنون اقدام مؤثری برای سروسامان دادن به وضعیت معیشتی و تأمین زیرساخت‌های لازم برای زیست اولیه آنها صورت نگرفته است. طبق گفته معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری کردستان به «ایران»، مدیریت جامعه کولبری و مرزنشینان چاره‌ای جز ایجاد اشتغال پایدار در مرزها ندارد. بر این اساس در 4 شهرستان مرزی استان کردستان (بانه، سقز، مریوان و سروآباد) تلاش‌ها بر ایجاد اشتغال پایدار معطوف شده تا با افزایش رفاه و درآمد اقتصادی مرزنشینان و ماندگاری ساکنان مناطق مرزی و محروم در روستاها، توسعه پایدار در مناطق مرزنشین تقویت شود.
 
کاهش نرخ بیکاری در کردستان
«علی نوری» معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری کردستان با اشاره به جهش خوب استان در کاهش نرخ بیکاری به «ایران» می‌گوید: «سال 1402 که کاهش نرخ بیکاری در کل کشور 1.1 درصد بود، کاهش نرخ بیکاری در استان به 6 درصد رسید؛ یعنی چیزی حدود 5 برابر کاهش نرخ بیکاری در کل کشور. همچنین کاهش نرخ بیکاری در زمستان 1401 به 20.5 درصد و در زمستان سال 1402 به 14.6 درصد رسید، بنابراین طی یک سال، نرخ بیکاری در استان حدود 6 درصد کاهش پیدا کرد.»
وی می‌افزاید: «مطابق تجربیات سال‌های گذشته و پس از اتمام فصل کشت و برداشت و آغاز فصل زمستان، اغلب افراد به سمت کولبری گرایش پیدا می‌کنند. این درحالی است که اتفاقاً ما شاهد بیشترین کاهش نرخ بیکاری در زمستان بودیم. همین امر نیز مراجعه جامعه کولبری به سمت واحدهای تولیدی، صنعتی و واحدهای تولیدی در بخش‌های کشاورزی و کاهش نرخ بیکاری در استان را به اثبات می‌رساند. ضمن اینکه وزارت کار، نرخ بیکاری کل کشور را در سامانه رصد ساماندهی کرده تا صحت و سقم اشتغالزایی در استان‌ها راستی‌آزمایی شود. در این سامانه، تعهدات استان کردستان در سال 1402 مبتنی بر اشتغالزایی 21 هزار و 599 نفر تعیین شده است؛ این در حالی است که برابر اعلام همین سامانه، اشتغالزایی 26 درصدی دست‌کم 27 هزار و 278 نفر محقق شده و استان کردستان در رتبه‌های برتر گروه یک کشور قرار گرفته است.»
 
رتبه ششم کشوری در پرداخت تسهیلات
طبق گفته «علی نوری»، «مبحث مهم دیگری که به رونق اشتغالزایی در سطح استان کمک شایانی کرده، بحث تسهیلات تکلیفی است که دولت مطابق تبصره 16 و 18 قانون بودجه سال 1401 پرداخت می‌کند. استان کردستان در تبصره فوق‌الذکر، رتبه ششم کشوری از حیث پرداخت تسهیلات را به خود اختصاص داده است. درواقع از مجموع 1075 میلیارد تومان مشخص شده، حدود 854 میلیارد تومان پرداخت شده و برای 1085 نفر اشتغالزایی ایجاد شده است. همچنین 109 میلیارد تومان تسهیلات برای مشاغل خانگی پرداخت شده که متقاضیان آن عمدتاً زنان و دختران هستند. تسهیلاتی که در غالب 1525 هزار طرح پرداخت شده و زمینه اشتغالزایی 1800 تن از زنان استان را فراهم کرده است.»
 
مشاغل پایدار در 4 شهرستان مرزی
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری کردستان خاطرنشان می‌کند: «ما در 4 شهرستان مرزی استان کردستان (بانه، سقز، مریوان و سروآباد) تلاش خود را بر ایجاد اشتغال پایدار معطوف کرده‌ایم؛ بدین‌معنا که افراد مجبور نباشند طی 2 ماه تا یک سال مشغول به‌کار شده و پس از بیکاری دوباره به سمت کولبری بازگردند. لذا با ایجاد حداقل 100 شغل پایدار برای کولبران، می‌توانیم قدمی مؤثر در ایجاد اشتغالزایی پایدار در استان برداریم، چرا که تعداد جامعه کولبری در 4 شهرستان مرزی استان اندک بوده و تأمین مشاغل پایدار برای آنها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اگرچه آمار اشتغالزایی غیرپایدار در استان حتی گاهی به 3 هزار نفر نیز می‌رسد، اما تاکنون در بانه برای 150 نفر، در سقز 130 نفر، در مریوان 111 نفر و در سروآباد 109 نفر اشتغالزایی پایدار ایجاد شده است، یعنی شغلی که حداقل تا 10 سال ضمانت داشته و افراد فرصت ارتقای شغل را در آن دارند. علاوه بر این، به‌منظور ساماندهی جامعه کولبران، کارگروه ویژه اشتغالزایی برای فارغ‌التحصیلان استان ایجاد شده تا در 4 شهرستان مرزی استان به‌صورت ویژه مشاغل پایدار ایجاد شده و با بهره‌گیری از حضور دانش‌بنیان و پارک‌های علم و فناوری و انتقال و اجرای دانش و... از ظرفیت‌های ارزشمند کشورهای همسایه نیز بهره کافی برده شود.»
 
ساماندهی معیشت مرزنشین‌ها
وی تصریح می‌کند: «منطقه اورامانات میان شهرستان‌های سروآباد و مریوان واقع شده و در حوزه‌های گردشگری، صنایع دستی و توسعه اقامتگاه‌های موقت، مشاغل پایدار ایجاد کرده است. در این میان توافقاتی نیز انجام شده تا چندین هتل 4 و 5 ستاره کنار بازارچه‌های مرزی موقت کنار سروآباد و اورامانات احداث شده و با توسعه اماکن گردشگری و تفریحی، زمینه ایجاد مشاغل پایدار در منطقه را فراهم کند. طبق گفته این مقام مسئول، 80 درصد تولیدات داخلی شهرک صنعتی بانه، لوازم خانگی است که در کارخانه‌هایی که در طبقات ایجاد شده و دست‌کم در هر طبقه، حدود 700 زن و مرد مشغول به‌کارند. در حقیقت ما در شهرستان بانه زیرساخت پایداری را ایجاد کرده و مطمئنیم که مشاغل ایجاد شده حداقل تا 10 سال دیگر از بین نخواهد رفت.» معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری کردستان در آخر می‌افزاید: «19 هزار مرزنشین در استان وجود دارد که مشخصات حدود 11 هزار نفر آنها در سامانه ثبت شده و دارای کارت مرزنشینی هستند. ما واژه کولبر را در شأن مرزنشینان ندانسته و آنها را مرزنشین می‌نامیم. همه مرزنشینان زمانی که معبری باز شده و یا واردات لوازم خانگی آزاد می‌شود، سودی از محل تخفیف کارگزاران به آنها پرداخت می‌شود. در حقیقت، برای مدیریت جامعه کولبری و مرزنشینان چاره‌ای جز ایجاد اشتغال پایدار در مرزها وجود ندارد. علی‌الخصوص در مرزهای غربی کشور که به‌دلیل رقابت‌پذیری با کشورهای همسایه و توسعه تجارت و صادرات خارجی در مناطق آزاد و همچنین مرزها اهمیت ساماندهی اقتصاد مرزنشین‌ها و ایجاد اشتغال پایدار دوچندان شده و باید موردتوجه قرار گیرد.»