تولید ثروت در مدار رونق
رشد سرمایه‌گذاری ناخالص از منفی به مثبت رسید
علی پیرولی
خبرنگار
حجم سرمایه‌گذاری ناخالص کشور در پایان سال 1402 به 98 هزار میلیارد تومان رسید که این میزان نسبت به سال 99 که پایین‌ترین رقم را به ثبت رسانده بود، 12.6 درصد با رشد مواجه شده است. برآیند این گزاره، حکایت از روشن شدن پیشران اقتصادی کشور در تولید ثروت دارد. بر پایه داده‌های ارائه شده از مرکز آمار کشور، روند سرمایه‌گذاری ناخالص داخلی پس از مهار کرونا و فشار تحریمی ترامپ مبنی بر سختگیری در فروش نفت باعث شد تا نرخ سرمایه‌گذاری ناخالص داخلی کشور با سقوط مواجه شود.
روند رو به رشد سرمایه‌گذاری ناخالص داخلی که در دهه 80 به خصوص در اواخر این دهه آغاز شده بود، با تحریم اقتصادی در اواخر دولت دهم و از سال 1390 معکوس شد، چنانچه حجم سرمایه‌گذاری در پایان سال 1390 از 170 هزار میلیارد تومان به 118 هزار میلیارد تومان در سال 1391سقوط کرد. به بیانی دیگر، در این فاصله زمانی 30.5 درصد روند سرمایه‌گذاری با کاهش مواجه شد.
در سال‌های بعد این روند نیز ادامه داشت تا اینکه در دولت یازدهم روند سقوط سرمایه‌گذاری ناخالص متوقف شد. هر چند که میزان رشد سرمایه‌گذاری به حجم ابتدای دهه 90 بازنگشت و با روی کار آمدن ترامپ و خروج امریکا از برجام، بار دیگر روند صعودی سرمایه‌گذاری ناخالص با افت مواجه شد. نشان به آن نشان که این روند در پایان سال 1397 نسبت به سال 1396، 17.6 درصد با افت مواجه شد. یعنی از 136 هزار میلیارد تومان در پایان سال 1396 این میزان به 112 هزار میلیارد تومان در پایان سال 1397 افت کرد.
تداوم روند سقوط ادامه‌دار حجم سرمایه‌گذاری ناخالص تا سال 1399 ادامه یافت که در واقع اوج آن بود. به عبارتی در این سال حجم سرمایه‌گذاری ناخالص کشور به 87 هزارمیلیارد تومان رسید که نسبت به سال 90، 48.8 درصد با افت روبه‌رو بوده است.
براین اساس، میزان سرمایه‌گذاری در سال 1402 نسبت به سال 1401 با رشد 5.3 درصدی از 93 هزارمیلیارد تومان به 98 هزارمیلیارد تومان رسید. این میزان در سال 1402 نسبت به سال 1400 نیز با رشد 7.6 درصدی از 91 هزارمیلیارد تومان به 98 میلیارد تومان رسید.
رشد 12.6 درصدی میزان سرمایه‌گذاری در سال 1402 نسبت به سال 1399 نشان از روند رو به رشد حجم سرمایه‌گذاری و بازگشت سرمایه‌گذاری کشور به مسیر واقعی خود بوده است.
رشد تشکیل سرمایه ثابت ماشین‌آلات
در این میان تشکیل سرمایه در بخش‌های مختلف اقتصادی نیز حکایت از روند رو به رشد این نوع سرمایه در پایان سال 1402 دارد.
تشکیل سرمایه ثابت در ماشین‌آلات در انتهای سال 1402، 6.2 درصد بوده که این روند طی این سال با رشد همراه بوده است.
تشکیل سرمایه ثابت در ساختمان نیز درانتهای این سال، به 3.4 درصد رسید. این افزایش سرمایه در ساختمان در حالی صورت گرفت که در سال 1401 در اغلب فصول سال تشکیل سرمایه ثابت، منفی یا در نوسان بوده است. بررسی تشکیل سرمایه ثابت به تفکیک اجزای آن نشان می‌دهد رشد سرمایه‌گذاری در بخش ماشین‌آلات در یک سال و نیم اخیر چشمگیر بوده است.
بررسی دوره رکود و رونق در یک اقتصاد نشان می‌دهد در زمان‌هایی که رشد اقتصادی بالاست و کشور در شرایط رونق قرار دارد سرمایه‌گذاری‌ها به سمت ماشین‌آلات حرکت می‌کند. از سوی دیگر زمانی‌که اقتصاد وارد چرخه رکود می‌شود رشد سرمایه‌گذاری در بخش ساختمان شدت می‌یابد. به بیان دیگر در این دوره سرمایه‌های اقتصاد وارد فضای غیرمولد می‌شود.
براین اساس، انباشت سرمایه‌گذاری از روند منفی به مثبت تبدیل شده و داده‌ها این موضوع را روایت می‌کنند که بحران کمبود سرمایه به سر آمده است.