جایگاه بنادر در توسعه تجارت دریایی
سعید کیا کجوری
مدیرکل بنادر و دریانوردی استان مازندران
استان مازندران به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه، یکی از مهم‌ترین مناطق ساحلی ایران محسوب می‌شود که با دسترسی به دریای خزر و برخورداری از زیرساخت‌های اقتصادی و حمل و نقل مناسب، از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های ارزشمندی برای تبدیل به یکی از قطب‌های مهم اقتصادی و دریایی کشور برخوردار است. استانی که با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و نوآوری‌های صنعتی، زمینه توسعه پایدار و ارتقای رقابت‌پذیری اقتصادی منطقه را فراهم کرده و با رشد اقتصاد دریامحور و تجارت دریایی در سه بندر تجاری فعال، نقش پراهمیتی را در رشد و شکوفایی دیپلماسی اقتصادی منطقه ایفا می‌کند.
منطقه ویژه اقتصادی بندر نوشهر با قدمتی ۹۰ ساله و مساحت حدود ۸۸ هکتار، دارای 8 پست اسکله فعال تجاری و خدماتی و تجهیزات مدرن بندری و دریایی است که از ظرفیت بالغ بر ۳/۵ میلیون تن در سال برای تخلیه و بارگیری انواع کالا و پذیرش کشتی‌های تجاری برخوردار است. «نوشهر» نزدیک‌ترین بندر به پایتخت و مراکز مهم صنعتی، اقتصادی و جمعیتی کشور است که با راه‌اندازی آزادراه تهران- شمال، جایگاه آن در بهره‌مندی از ظرفیت‌های ترانزیتی کریدور شمال به جنوب بیش از پیش ارتقا خواهد یافت. این بندر به صورت مستقیم با بنادر ترکمن‌باشی ترکمنستان، باکوی آذربایجان، آکتائوی قزاقستان، ماخاچ‌قلعه و آستراخان روسیه در ارتباط است. غلات، چوب و تخته، کاغذ و مقوا و آهن آلات از عمده‌ترین کالاهای وارداتی و همچنین انواع کنسانتره، خشکبار، کیوی و مرکبات، مصالح ساختمانی و سیمان از مهم‌ترین کالاهای قابل صادرات از بندر نوشهر است.
بندر فریدونکنار نیز یکی دیگر از بنادر شمالی کشور است که به دلایلی مانند گسترش روزافزون مبادلات بازرگانی با کشورهای حاشیه دریای خزر و وجود اراضی حدود 78 هکتاری و اراضی پشتیبانی وسیع، زیرساخت حمل و نقل مدرن چندوجهی برای ترانزیت و دسترسی آسان به بازار کشورهای حوزه دریای خزر از ظرفیت‌های ارزشمندی در تحقق توسعه اقتصادی و تجاری استان برخوردار است. تنها بندر شمال کشور که با وجود فراهم بودن شرایط برای ایجاد منطقه اقتصادی تاکنون به منطقه ویژه تبدیل نشده و برای افزایش درآمد ارزی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و بخش خصوصی، افزایش نقش اقتصادی ایران در دریای خزر و ایجاد گذرگاه ترانزیتی در شمال کشور همچنان چشم انتظار پیگیری وعده‌های مسئولان است. این در حالی است که با تبدیل بندر فریدونکنار به منطقه ویژه، حضور صاحبان کالا برای بهره‌گیری مناسب از ظرفیت‌های بندر و مراودات کالایی افزایش یافته و موجبات رونق و شکوفایی بنادر شمالی و توسعه اقتصاد ملی و منطقه‌ای فراهم خواهد شد.
اداره کل بنادر و دریانوردی استان مازندران به مرکزیت بندر نوشهر با دارا بودن دو بندر تجاری نوشهر و فریدونکنار ضمن فعالیت در زمینه تخلیه و بارگیری کالاهای تجاری و نفتی، متولی اجرای وظایف حاکمیتی سازمان بنادر و دریانوردی در امر حفاظت و ایمنی دریانوردی، جست‌وجو و نجات، برقراری ارتباطات دریایی، حفظ محیط‌زیست و مقابله با آلودگی دریا، رعایت و اعمال کنوانسیون‌های بین‌المللی در مدیریت امور بندری و دریایی، برگزاری آزمون‌های تخصصی، صدور گواهینامه‌های شایستگی برای خدمه شناورهای تجاری و صیادی و شناسنامه‌های دریانوردی، ثبت و بازرسی کلیه شناورها و صدور گواهینامه‌های مربوطه و کنترل و بازرسی فنی و ایمنی کشتی‌ها و شناورها است. در هر صورت، بنادر استان مازندران دروازه طلایی تجارت و گردشگری دریایی شمال کشور محسوب شده و فرصتی مناسب برای افزایش سهم حمل و نقل دریایی در اقتصاد ملی و منطقه‌ای فراهم کرده است. لذا مسئولان و برنامه‌ریزان باید از این فرصت استثنایی بهره لازم را برده و تسهیل شرایط برای رشد و توسعه تجارت دریایی و اقتصاد دریامحور را در دستور کار خود قرار دهند.