گفت‌و‌گوی کارشناسان حوزه ارتباطات با «ایران»
انتظار فعالان حوزه اینترنت از وزیر ارتباطات چیست؟
قرار است امروز رئیس جمهور اعضای کابینه خود را به مجلس شورای اسلامی معرفی کند تا هریک از وزرا در چند روز آینده با ارائه برنامه‌هایشان در کمیسیون‌های تخصصی، با کسب رأی اعتماد، سکاندار یک وزارتخانه شوند. فعالان حوزه فناوری هم طی روزهای گذشته گزینه‌های پیشنهادی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را رصد کرده و انتظارات خود را از وزیر این حوزه بیان کرده‌اند. مواردی همچون توسعه هوش مصنوعی، ارتقای امنیت سایبری در کشور، کاستن از محدودیت های فضای مجازی و موانع کسب و کارهای مجازی و همچنین توسعه اقتصاد دیجیتال، بخشی از مواردی بوده که مورد توجه فعالان این عرصه قرار گرفته است. کمک به توسعه اینترنت باکیفیت و پرسرعت به عنوان یک خدمت زیربنایی در کشور، یکی از خواسته‌های اصلی همه فعالان حوزه فناوری بوده است.
میترا جلیلی
دبیر گروه فناوری
3 شاخص اصلی
توسعه آی سی تی
کارشناسان حوزه ارتباطات و مخابــــرات، مهـــم‌تـــریـــن چالــش‌هـــــای ایـــن حـــوزه را که می‌تواند با مساعدت و توجه دولت چهاردهم و وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات رفع شود، سیاستگذاری کلان به منظور جذب سرمایه‌های مورد نیاز برای توسعه زیرساخت‌های ارتباطات، رفع انحصار ورود پهنای باند، توسعه معنادار شبکه فیبر کشوری و ارائه خدمات یکپارچه بر بستر آی تی می‌دانند.
داوود زارعیان از کارشناسان حوزه فاوا در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره انتظار فعالان این حوزه از وزیر ارتباطات گفت: اصولاً توسعه آی‌سی تی در دنیا که همواره ازسوی اتحادیه جهانی مخابرات مورد تأکید قرارگرفته،
3 شاخص اصلی دارد. شاخص نخست، توسعه زیرساخت‌هاست؛ ایران سال‌ها در توسعه زیرساخت‌ها جزو کشورهای موفق بوده و رتبه و جایگاه مناسبی داشته ولی به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر به دلیل تحولات اقتصادی بویژه جهش زیاد قیمت ارز، توسعه زیرساخت‌ها در کشور بسیار کند شده است.
افزایش سرمایه‌گذاری
در زیرساخت‌ها
وی افزود: نگاهی به میزان سرمایه‌گذاری اپراتورهای بزرگ در ایران هم نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در سه، چهار سال اخیر نسبت به سال‌های قبل به یک چهارم تا یک پنجم کاهش یافته است. هرچند ممکن است این سرمایه‌گذاری از نظر ریالی بالا به چشم بیاید ولی از آنجا که تجهیزات با ارز خریداری می‌شوند، این کاهش سرمایه‌گذاری کاملاً محسوس است.
زارعیان اظهار داشت: بنابراین باید نخستین اولویت وزیر ارتباطات، کمک به توسعه زیرساخت‌ها در بخش‌های مختلف ثابت و سیار باشد. زارعیان یادآور شد: زیرساخت‌های ما کاملاً کهنه و فرسوده شده است و نیازمند سرمایه‌گذاری در این حوزه هستیم بنابراین یکی از اولویت‌های اصلی وزیر ارتباطات باید سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها باشد.
لزوم ارائه خدمات یکپارچه
این کارشناس حوزه ارتباطات با اشاره به اینکه موضوع دوم شاخص کاربردها در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات است، افزود: در این زمینه اقدامات خوبی صورت گرفته اما کافی نیست و باید همچون کشورهای دیگر همه خدمات با ایجاد یکپارچگی بر بستر آی تی عرضه شود. در حالی که ما پلتفرم‌ها و سکوهای متعددی داریم ولی به صورت یکپارچه عمل نمی‌کنیم. زارعیان درادامه گفت: اکنون خدمات بر بسترهای گوناگون و سکوهای مختلف عرضه می‌شود ولی وزیر ارتباطات دولت چهاردهم باید توجه به یکپارچه‌سازی ارائه خدمات را در دستور کار خود قرار دهد.
وی موضوع سوم را بحث مهارت‌ها در حوزه آی سی تی دانست و با اشاره به نیاز امروز جامعه به افزایش سواد رسانه‌ای، اطلاعاتی و رایانه‌ای گفت: دولت باید کمک کند با اقداماتی مشخص، سواد استفاده از امکانات ارتباطات و فناوری اطلاعات در جامعه گسترش یابد.
حمایت منطقی از تولید داخل
این فعال حوزه فاوا افزود: ما باید به موضوعات فناوری امروز جهان همچون حرکت به سمت 5G و6G در حوزه ارتباطات سیار توجه کنیم. همچنین هوش مصنوعی و پیامدها و کاربردهای آن هم از موضوعات اساسی و جدی‌ای است که باید به آن پرداخته شود. به گفته زارعیان، تغییرات در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات بسیار سریع است بنابراین باید وزیر آینده در این زمینه برنامه داشته باشد تا با اجرای مناسب و مطلوب آن، از قافله توسعه در جهان عقب نمانیم. این کارشناس حوزه فاوا یادآور شد: توجه به تولید داخل و حمایت منطقی از آن و همچنین سرمایه‌گذاری در سکوهای اصلی باید از برنامه‌های وزیر ارتباطات باشد.
توجه ویژه به توسعه فیبر نوری
علی توسلی، عضو کمیسیون «اینــــــــترنت و انتــــــــــــــــقال داده‌هـــــا»ی ســـــازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران(نصر)، حضور فعال نمایندگان واقعی بخش خصوصی در کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی(رگولاتوری) و کمیسیون‌های تخصصی را ضرورتی انکارناپذیر دانست. وی یادآور شد: از این رو باید تدوین سیاست‌های کلان و درازمدت حوزه فناوری با توجه به سیاست‌های برنامه کلان کشور، در دستور کار میان‌مدت قرار گیرد تا امکان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی فراهم شود.
این فعال حوزه اینترنت همچنین از دولت خواست به توسعه شبکه فیبر نوری توجه ویژه داشته باشد تا اختلالی در این توسعه زیرساختی مهم کشور ایجاد نشود. توسلی همچنین یادآور شد: با توجه به دیربازده بودن سرمایه‌گذاری در این حوزه، باید راهکارهای توسعه بازار آن در دستور کارگروهی تخصصی قرار گیرد. وی افزود: باید در این کارگروه بررسی شود که دولت چگونه می‌تواند به توسعه بازار کمک کند. شاید مواردی همچون ملزم کردن دستگاه‌های حاکمیتی برای دریافت سرویس از شبکه فیبر نوری یکی از این کمک‌ها باشد. اکنون توسعه‌دهندگان، عمدتاً بر نوعی یارانه کمکی توسعه متمرکز هستند که آینده‌نگرانه نیست و باید بر توسعه سریع بازار فیبرنوری تمرکز شود.
وی افزود: موضوع تعرفه ارائه خدمات در شبکه فیبر نوری، ظاهراً برعهده شرکت‌های ارائه‌کننده سرویس قراردارد که باید با تشکیل عاجل یک ساختار مشخص متشکل از شرکت‌ها به تدوین رویه‌ای برای تعرفه‌گذاری پرداخت تا پس از تصویب در نظام صنفی رایانه‌ای کشور، با رگولاتوری توافق و ابلاغ شود.
رفع انحصار ورود پهنای باند
توسلی همچنین خواستار رفع انحصار ورود پهنای باند توسط شرکت ارتباطات زیرساخت شد و گفت: این خواسته بارها از سوی بخش خصوصی مطرح شده که هرچند گاه با رویکرد مثبت هم مواجه شده ولی گاهی نیز به بهانه امنیتی بودن، از دستور خارج شده است. واقعیت این است که شرکت زیرساخت باید مانند گمرک عمل کند نه اینکه واردکننده باشد. شرکت‌های دارای شبکه، باید بتوانند با قراردادهای درازمدت تجمیعی یا مستقل، پهنای باند را وارد کرده و تحویل زیرساخت دهند تا در نهایت توزیع شود. زیرساخت نیز می‌تواند تعرفه گمرکی متناسب در نظر بگیرد تا درآمدزایی داشته باشد. البته در طول این پروسه، باید به مواردی همچون تغییرات قیمت پهنای باند انتقال و سایر موارد هم توجه و راهکاری ارائه شود که منافع کل حوزه و بخش خصوصی تأمین شود.
وی از سوی دیگر تعرفه‌های ارائه خدمات در حوزه ارتباطات از جمله اینترنت و پهنای باند را معضلی دیرینه دانست که باوجود تلاش‌های مکرر همچنان لاینحل باقی مانده است. وی با اشاره به اینکه این موضوع مانع عمده توسعه حوزه فناوری است، یادآور شد: حل این مشکل پیچیدگی‌های خود را دارد بنابراین باید متناسب با بررسی‌های تخصصی و دقیق، رویه‌ای معین برای حل سیستماتیک موضوع در نظر گرفته شود. توسلی گفت: بهتر است تصمیم‌گیری درباره تعرفه‌ها به نظام صنفی رایانه‌ای کشور و نهاد‌های صنفی مرتبط واگذار شود یا حداقل در نهاد تصمیم‌ساز، نقش جدی‌تری به نمایندگان بخش خصوصی سپرده شود.
برش
انتظارات اپراتورهای ثابت و سیار
اپراتورهای ثابت و سیار فعال در کشور از وزیر ارتباطات، انتظار اقداماتی را دارند که به توسعه زیرساخت‌های ارتباطی کمک کند. به گفته کارشناسان این اپراتورها، تعرفه‌های دستوری و فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی به اقتصاد صنعت آی سی تی لطمه وارد کرده است. به گفته آنان ایجاد توازن بین تولیدات داخلی و واردات، به طور مستقیم در اقتصاد این صنعت دخیل هستند و دولت می‌تواند در این زمینه به اپراتورها کمک کند. این کارشناسان همچنین معتقدند وزیر ارتباطات باید بتواند ساختار وزارت ارتباطات را به نحوی سازماندهی کند تا افرادی که راهی وزارتخانه می‌شوند، ضمن توانمندی و تخصص، کاملاً با صنعت آشنا بوده و نیازی به آزمون و خطا نداشته باشند. چنین افرادی می‌توانند از همان ابتدا همراه با ذینفعان حوزه آی سی تی حرکت کنند.
به گفته آنان، در صورت حمایت دولت، صنعت آی سی تی می‌تواند به عنوان پیشران توسعه کشور، توسعه‌دهنده تحول دیجیتال و فناوری‌های نوین و همچنین پایه‌گذار هوشمندسازی در همه صنایع باشد. صنعت آی سی تی برای نقش‌آفرینی در کشور، نیازمند یک اقتصاد پویا و فعال است که امکان تمرکز بر مسائل توسعه‌ای و ایجاد فناوری‌های نوین را ایجاد کند.