چرا مراکز جوار کارگاهی در اشتغالزایی اثرگذار هستند
یک میلیون اشتغالزایی با آموزش های مهارتی
بررسی‌ها نشان می‌دهد که توسعه آموزش‌های مهارتی و برون‌سپاری این نوع آموزش‌ها به بخش خصوصی، منتج به درآمدزایی و تقویت منابع انسانی نیروی کار و همچنین گسترش دیپلماسی مهارت می‌شود. نشان به آن نشان که از مجموع بیش از دو میلیون و 700 هزار شغل ایجاد شده در حدود سه سال اخیر آن هم بر اساس سامانه رصد اشتغال، بالغ بر یک میلیون آن ازطریق آموزش‌های مهارتی به وجود آمده‌اند. این میزان اشتغال نشان می‌دهد که اقتصاد کشور به سمت نیروی کار مدرن یا به عبارتی نیروی کار ماهر است و دیگر تحصیلات دانشگاهی یا نیروی کار ساده به کار نمی‌آید. کارشناسان بر این عقیده‌اند که برون‌سپاری و گسترش مراکز جوار کارگاهی ضمن آنکه نیروی کار ماهر را برای واحدهای تولیدی تأمین می‌کند بلکه می‌تواند به عنوان ارتباط، مهارت با دانش‌آموختگان دانشگاهی را نیز توسعه دهد.
نحوه ایجاد مراکز جوار کارگاهی
براساس ماده (۱۱۰) قانون کار، سازمان آموزش فنی وحرفه‌ای کشور ملزم شده برای بنگاه‌های اقتصادی با داشتن شرایطی مجوز مراکز جوار و بین کارگاهی را صادر کند. طبق این ماده قانونی، واحدهای صنعتی، تولیدی و خدماتی به منظور مشارکت در امر آموزش کارگر ماهر و نیمه‌ماهر مورد نیاز خود مکلف‌اند نسبت به ایجاد مراکز کارآموزی جوارکارگاهی یا بین کارگاهی، همکاری‌های لازم را با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به عمل آورند.
ارتباط مستمر با سازمان به منظور هماهنگی در اجرای دوره‌های آموزشی و رعایت استانداردهای مصوب سازمان و تبادل آخرین اطلاعات فنی تخصصی و فناوری، بررسی مستمر نیازهای آموزشی واحد مربوط و اقدام جهت برنامه‌ریزی و اجرای دوره‌های آموزشی برای کارگران فاقد مهارت، برنامه‌ریزی و اجرای دوره‌های آموزشی جدید جهت ارتقای مهارت کارگران شاغل متناسب با رشد صنعت و فناوری و همکاری با سازمان در تهیه و تدوین استانداردهای آموزشی مورد نیاز صنعت مربوطه از جمله وظایف مربیان آموزشی است. در ماده ۴ آیین‌نامه فوق نیز کمیته‌ای به نام «آموزش در صنایع» تشکیل می‌شود که ترکیبی کاملاً کارفرمایی دارد و اثری از نماینده کارگر در آن دیده نمی‌شود. براساس ماده (۱۱) همین آیین‌نامه، انحلال مرکز یا هرگونه تغییری در ساختار آن منوط به تأیید کمیته آموزش در صنایع است. همچنین همه واحدهای صنعتی، تولیدی و خدماتی می‌توانند با درخواست کارفرما و تأیید کمیته آموزش در صنایع و مجوز کتبی سازمان نسبت به ایجاد مرکز اقدام کنند. سازمان فنی و حرفه‌ای نیز استانداردهای مهارتی و آموزشی و جزوه‌های مورد نیاز مرکز را تهیه و در مورد تعلیم و تأمین مربیان با کارفرما همکاری می‌کند که در پی شرکت کارگران در این دوره‌ها و پس از قبولی در آزمون‌ها به آنها گواهینامه مهارت داده می‌شود که در تعیین امتیازات مربوط به طبقه‌بندی مشاغل تأثیرگذار است.
روایت داده‌های آماری
هدف از ایجاد مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای جوارکارگاهی و بین‌کارگاهی، ارتقای مهارت، کاهش هزینه‌های جانبی تولید، استفاده بهینه از امکانات آموزشی برای شاغلان، صیانت از نیروهای کار و تربیت نیروی کار ماهر و نیمه‌ماهر است. در این زمینه رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور می‌گوید که سال گذشته ۴هزار و 162 واحد آموزشی جوارکارگاهی وجود داشت که ۲۵۳ هزار نفر در این مراکز توانستند مهارت‌های لازم را آموزش ببینند و در شغل خود ارتقا یابند. مهرداد عظیمی در این زمینه گفته است که امسال نیز ۱۵۰۰ واحد به این واحدهای موجود اضافه خواهد شد و راهبرد اصلی این سازمان، گسترش این نوع مراکز است. به معنای دیگر امسال مراکز جوار کارگاهی با رشد 50 درصدی روبه‌رو خواهند شد.
برش
چالش‌های بر جای مانده
گرچه ایجاد و راه‌اندازی این مراکز از ابتدا منحصر به افزایش مهارت کارگران شاغل در سازمان‌ها و شرکت‌ها بود، اما به نظر می‌رسد امروز با افزایش روزافزون تعداد دانش‌آموختگان و آمار فارغ‌التحصیلان بیکار و عدم تناسب رشته‌های تحصیلی با نیاز بازار کار، از ظرفیت مراکز جوارکارگاهی برای توسعه سطح مهارت‌های فنی و تخصصی افراد در جست‌وجوی کار نیز استفاده می‌شود. آشنایی با محیط واقعی کسب‌وکار و ارتقای سطح مهارت افراد در ورود به بازار کار از جمله اهداف توسعه مراکز جوارکارگاهی در سال‌های اخیر است. با این حال گزارش‌های پژوهشی بیانگر آن است که ناشناخته بودن نیازهای کیفی بازار کار، کمبود اطلاعات جدید مربوط به نیروی کار، کم‌توجهی به تشکیل سرمایه‌های انسانی و نارسایی قوانین و مقررات و... جزو مهم‌ترین چالش‌های فراروی آموزش فنی و حرفه‌ای و در بطن آن مراکز جوارکارگاهی در ایران است که توجه به آنها اهمیت فراوانی دارد.