رشد بهره‌وری نیروی کار در بهار سال جاری
اشتغال ناقص 2.8 درصد کاهش یافت
تعداد شاغلانی که کمتر از استاندارد هفتگی که همان 44 ساعت است کار کرده‌اند، در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته با کاهش 2.8 درصدی روبه‌رو شده‌اند. این درحالی است که سهم آنها نیز با کاهش 0.4 درصدی مواجه شده است؛ گزاره‌ای که نشان از رشد بهره‌وری نیروی کار در این فصل دارد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد از مجموع افراد شاغل در بازار کار، برخی کمتر از میزان استاندارد در هفته (44ساعت و بیشتر) کار کرده و در شغلی فعالیت دارند که مرتبط با تخصص و مهارت آنها نیست. از این افراد به عنوان «شاغلین ناقص» یاد می‌شود. محاسبه نسبت جمعیت شاغلین ناقص به جمعیت دارای اشتغال در سن کار، «سهم اشتغال ناقص» یا به عبارت دیگر «سهم نیمه‌بیکاران» را نشان می‌دهد. نیمه‌بیکاری، میزان بهره‌وری بازار کار را مشخص می‌کند. بر این اساس در صورت افزایش سهم اشتغال ناقص، میزان بهره‌وری بازار کار کمتر شده و در سوی دیگر کاهش این نرخ، خبر از افزایش میزان بهره‌وری بازار کار می‌دهد. داده‌های مرکز آمار بیانگر این موضوع است که در بهار امسال نرخ اشتغال ناقص با 0.4 درصد به 7.9 درصد کاهش یافته است. حالا تعداد شاغلانی که در هفته کمتر از 44 ساعت استاندارد فعالیت می‌کنند، به کمتر از دو میلیون نفر کاهش یافته و تعداد آنها در این فصل به یک میلیون و 952 هزار نفر بالغ می‌شود. بهره‌وری نیروی کار در مردان نیز با افزایش مواجه شده؛ چنانچه نرخ اشتغال ناقص آنها از 9 درصد به 8.5 درصد کاهش یافته است. تعداد شاغلان مردی که دارای اشتغال ناقص بودند در بهار امسال 3.8 درصد با کاهش مواجه شده اما تعداد شاغلان زنی که دارای اشتغال ناقص بودند در این فصل با افزایش روبه‌رو شده‌اند. نرخ اشتغال ناقص زنان از 4.4 درصد به 4.6 درصد افزایش یافته است.
نکته قابل توجه اینکه در 3 سال گذشته نرخ اشتغال ناقص زنان در بازه 3.8 تا 5.2 درصد قرار داشته است. به بیان دقیق‌تر 5.2 درصد شاغلان زن در پاییز 1402 از حداکثر توان خود در زمینه شغلی استفاده نکرده‌اند.
چرا اشتغال ناقص افزایش می‌یابد؟
به گفته حسن عزتی، رئیس انجمن صنفی کارگران ساختمانی شهرستان بانه استان کردستان، کارگران ساختمانی در برخی فصول سال بخش قابل توجهی از شاغلان ناقص را تشکیل می‌دهند.
آن‌طور که عزتی به آتیه‌آنلاین گفته است: برای نمونه در فصول سرد سال، پاییز و زمستان، در مناطق مرزی و سردسیر مثل کردستان و کرمانشاه، کار ساختمانی کاملاً متوقف شده یا دچار رکود شدید می‌شود، در چنین مواقعی کارگران ساختمانی سراغ مشاغل کاذب مثل دستفروشی، رانندگی یا حتی کولبری می‌روند؛ البته رکود ساخت‌وساز در سال‌های اخیر موجب شده بیکاری ناقص و نیمه‌وقت در تقریباً تمام فصول سال ادامه داشته باشد و لاجرم کارگران ساختمانی معمولاً نمی‌توانند تمام‌وقت یا کامل کار کنند. عزتی گفته است: در واقع ممکن است آمارها از این ارقام هم تجاوز کند؛ باید بدانیم که ایجاد اشتغال کامل و شایسته با ۴۴ ساعت کار در هفته و دستمزد قانونی، وظیفه دولت‌هاست و باید بساط مشاغل کاذب و ناقص برچیده شود. امیدواریم در دولت جدید باز هم آمار اشتغال ناقص کاهش یابد و سهم اشتغال ناقص از بازار کار کشور کاسته شود.
برش
الزام سیاست‌های اشتغالزایی کیفی
سهم اشتغال ناقص از بازار کار کشور، کمتر از 8درصد است، یعنی 7.9 درصد از شاغلان کشور در شرایط اجبار کمتر از ۴۴ ساعت در هفته کار می‌کنند، در حالی که تمایل آنها به اشتغال کامل است اما فرصتی در اختیار ندارند. در چنین شرایطی می‌توان امیدوار بود در دولت جدید با به‌کارگیری سیاست‌های اشتغالزایی کیفی و معطوف به نتیجه، سهم اشتغال ناقص که امروز حدود ۸ درصد است به نصف یا یک‌چهارم تقلیل پیدا کند و در سال‌های پیش‌رو فقط ۲ درصد یا کمتر از جمعیت فعال اقتصادی در مشاغل ناقص به کار گرفته شوند.