محدثه جعفری
خبرنگار

دکتر سیدمحسن زهرایی رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به اهمیت تزریق واکسن پنوموکوک می‌گوید: عفونت پنوموکوک، عفونتی باکتریایی است که سبب عفونت‌های متعدد در بدن می‌شود؛ از عفونت‌های ساده مثل سینوزیت یا گوش شروع شده تا به عفونت‌های خیلی شدید و همراه با مرگ و میر مثل پنومونی، مننژیت یا عفونت در جریان خون می‌رسد. عفونت محدود به سنین خاصی نیست اما در گروه سنی زیر 5 سال بویژه زیر 2 سال بیشترین میزان بروز بیماری و عوارض را شاهد هستیم. به همین دلیل در بیشتر کشورها برنامه واکسیناسیون علیه پنوموکوک را از گروه سنی کودکان آغاز می‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: در گذشته این واکسن به طور محدود برای افراد با شرایط خاص مثل کسانی که نقص سیستم ایمنی بدن دارند، وارد می‌شد و دریافت می‌کردند. یکی از مشکلات ما در برنامه ایمن‌سازی کودکان تعداد کم واکسن‌ها نسبت به کشورهای پیشرفته بود که در ماده 74 قانون برنامه ششم توسعه مصوب کرده بود که وزارت بهداشت مکلف است برنامه واکسیناسیون کودکان را تا حد تراز کشورهای توسعه یافته ارتقا دهد. به همین منظور طی سال‌های گذشته براساس دستور کمیته ایمن‌سازی کشوری، مقرر شده بود واکسن پنوموکوک در برنامه واکسن کودکان اضافه شود. تلاش‌های بسیاری صورت گرفت تا این کار صورت گیرد چرا که این واکسن نسبتاً گران است و تأمین منابع مالی باید برای آن صورت می‌گرفت. از طرفی برای تولید این واکسن در کشور اقداماتی هم صورت گرفت که این موارد تا حدی زمانبر بود و سبب تأخیر در دستیابی کودکان به این واکسن شد اما خوشبختانه با تلاش‌های وزارت بهداشت در دولت مردمی توانستیم این واکسن را در چرخه واکسیناسیون قرار دهیم.

5  دلار قیمت هر دوز واکسن پنوموکوک
به گفته رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت، در 23 اردیبهشت ماه سال‌جاری، 7 استانِ خراسان‌های رضوی و جنوبی، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر، خوزستان و ایلام، تحت پوشش تزریق واکسیناسیون پنوموکوک قرار گرفتند و از 13 مرداد ماه سال‌جاری هم این برنامه به صورت سراسری برای همه نوزادان آغاز شد.
دکتر زهرایی با بیان اینکه قیمت هر دوز واکسن پنوموکوک 5 دلار برای سیستم بهداشت و درمان کشور هزینه دارد، می‌گوید: بر اساس برآوردهای وزارت بهداشت عفونت پنوموکوکی سالانه حدود 55 هزار مورد شدید ایجاد می‌کند که منجر به بستری در بیمارستان‌ها می‌شود. همچنین سالانه سبب فوت حدود هزار تا هزار و 200 نفر می‌شود و تقریباً حدود یک ششم افرادی که به عفونت پنوموکوکی مغزی یا مننژیت پنوموکوکی دچار می‌شوند، علی‌رغم درمان دچار عوارض پایداری همچون کاهش شنوایی یا ناشنوایی، نابینایی و اختلال رشد ذهنی می‌شوند که این امر شدت عفونت این بیماری را نشان می‌دهد و اهمیت تزریق واکسن را دو چندان می‌کند.

 کاهش چشمگیر مصرف آنتی‌بیوتیک با تزریق واکسن
به گفته رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت، تزریق واکسن پنوموکوک می‌تواند سبب کاهش مصرف آنتی بیوتیک در کشور شود چرا که عفونت‌های پنوموکوکی به خاطر شدت بیماری که ایجاد می‌کند مصرف آنتی بیوتیک زیادی را می‌طلبد چه در مواردی که برای عفونت‌های سینوسی یا عفونت گوش آنتی بیوتیک تجویز می‌شود چه در عفونت‌های شدید، در هر دو مورد می‌توان با تزریق واکسن و پیشگیری اولیه سبب کاهش تجویز و مصرف آنتی بیوتیک در کشور شد.

فوت سالانه 1200 کودک با بیماری پنومونی
دکتر سهرابی با اشاره به تعداد بالای موارد بستری به خاطر عفونت‌های تنفسی با پنوموکوکی در کودکان، عنوان می‌کند: این بیماری سبب مرگ حدود هزار و 200 کودک در کشور بوده است که با ورود این واکسن به چرخه واکسیناسیون عمومی می‌توانیم شاهد کاهش تعداد موارد بستری و مرگ و میر نوزادان و کودکان در کشور باشیم.

پوشش بالای 99 درصد واکسیناسیون در کشور
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اینکه پوشش واکسیناسیون کشور بالای 99 درصد است، می‌گوید: این پوشش بالا را مرهون نظام شبکه بهداشت هستیم که در دورترین نقاط هم ارائه خدمات می‌دهند و برنامه‌هایشان فقط واکسیناسیون نیست و موضوعات دیگر همچون مراقبت‌های مادر و نوزاد، سلامت روان، تغذیه، بهداشت محیط، دندانپزشکی و... نیز در خانه‌های بهداشت و مراکز خدمات جامع سلامت به هموطنان ارائه می‌شود.

تعداد دوزهای تزریقی واکسن پنوموکوک
وی می‌افزاید: این سبد واکسیناسیون در زمان‌های مختلف بسته به شرایط کشور تکمیل‌تر می‌شود به طوری که در آینده نزدیک شاهد ورود واکسن روتاویروس در سبد واکسیناسیون خواهیم بود. دکتر سهرابی با اشاره به نحوه تزریق این واکسن برای نوزادان هم می‌گوید: واکسن پنوموکوک سه نوبتی است و اولین دوز آن در دوماهگی، یادآور اول در چهارماهگی و یادآور دوم در دوازده ماهگی برای کودکان تزریق می‌شود.

بیماری‌های تنفسی اولین علت مرگ و میر در نوزادان
دکتر محمدرضا سهرابی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌و‌گو با «ایران» در خصوص افزوده شدن واکسن پنوموکوک به سبد واکسیناسیون نوزادان بیان می‌کند: هر کشوری بر اساس بیماری‌های شایعی که دارد، سبدی از واکسن‌ها را برای گروه‌های سنی مختلف در نظر می‌گیرد. در دهه 60 بالاترین آمار مرگ و میر در گروه نوزادان و کودکان اول از بیماری اسهال بود و دومین علت، بیماری‌های تنفسی بوده است. با بهبود وضعیت سلامت و ارائه خدمت درمناطق محروم، اولین علت اول مرگ و میر را کنترل کردیم و بیماری‌های تنفسی به رتبه نخست مرگ و میر تبدیل شدند. وی با بیان اینکه هنوز هم کشور ما با بیماری‌های تنفسی درگیر است، ادامه می‌دهد: در گروه سنی نوزادان و کودکان یکی از اصلی‌ترین علت‌های مرگ و میر همین بیماری‌های تنفسی است که خوشبختانه برای پنومونی «ذات‌الریه» واکسن وجود دارد اما به صورت سراسری در چرخه واکسیناسیون قرار نداشت که با برنامه‌های وزارت بهداشت از سال گذشته به صورت پایلوت در دو استان تزریق آن صورت گرفت و از روز شنبه 13 مردادماه 1403 تزریق آن به صورت سراسری آغازشد.