محمدمهدی سیدناصری
نویسنده و پژوهشگر حقوق بین‌الملل کودکان

کودکان غزه روزهای کابوس‌واری را می‌گذرانند. آنها طی ماه‌های گذشته به‌صورت مداوم زیر بمباران اسرائیل قرار داشته و زندگی را در شرایط جنگی گذرانده‌اند. این کودکان در هفته‌های اخیر در حالی که به مدرسه نرفته‌اند، جیره‌بندی غذا و آب را هم تجربه می‌کنند. آنچه در غزه بر کودکان می‌گذرد، نقض حقوق بین‌الملل و حقوق بشردوستانه بین‌المللی است؛ جنایت‌های واردشده بر کودکان غزه نقض واضح و آشکار کنوانسیون حقوق کودک است. فرانچسکا آلبانزه، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در مورد سرزمین‌های اشغالی فلسطین در گزارش خود (مورخ ۲۰ اکتبر ۲۰۲۳ میلادی) اسرائیل را به عنوان یکی از طرفین کنوانسیون حقوق کودک و قدرت اشغالگر در سرزمین‌های اشغالی فلسطین، موظف دانست که طبق ماده (۳) کنوانسیون، مصالح عالیه کلیه کودکان تحت صلاحیت خود را در اولویت قرار دهد. با این حال، اسرائیل، کودکان فلسطینی را در معرض آسیب‌های جسمی و روانی شدید قرار می‌دهد و ترس‌ها و چالش‌هایی را بر آنها وارد می‌کند که هیچ کودکی نباید آن را تحمل کند. پاسخگو نبودن اسرائیل در قبال اقدامات خود، نادیده‌ گرفتن تعهدات بین‌المللی و نقض حقوق بین‌الملل است؛ ماده ۳۸ کنوانسیون حقوق کودک (مصوب ۱۹۸۹) تأکید می‌کند که در مخاصمات مسلحانه باید از کودکان حمایت ویژه به عمل آید. بالاترین تعداد دولت‌های عضو در یک معاهده حقوق بشری، به کنوانسیون حقوق کودک تعلق دارد؛ یعنی ۱۹۶ دولت عضو این کنوانسیون هستند؛ درحالی‌ که اعضای سازمان ملل متحد ۱۹۳ عضو (دولت) دارد. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت جهانی کنوانسیون حقوق کودک است که به حمایت‌های خاص از کودکان اختصاص دارد. حال سؤال این است که تعهدات اسرائیل (به عنوان عضو) ذیل کنوانسیون حقوق کودک برای حمایت از حقوق کودکان فلسطینی چیست؟
هزاران کودک فلسطینی به کمک‌های بشردوستانه نیاز دارند، زیرا همچنان از عواقب مرگبار یک جنگ بی‌رحمانه رنج می‌برند. از زمان تشدید جنگ، به‌طور متوسط روزانه بیش از چهار کودک کشته یا مجروح شدند و این فقط آماری است که سازمان ملل متحد توانسته است آن را تأیید کند. دبیرکل ملل متحد ابراز نگرانی کرده است که اقدامات اخیر اسرائیل تنها به نقض بیشتر قواعد حقوق بشر و حقوق بین‌الملل بشردوستانه دامن می‌زند. او همچنین گفته: «در حملات این مدت شاهد رکوردشکنی بی‌سابقه در مورد کشتار فلسطینیان در کرانه باختری و قدس شرقی بودیم و این وضعیت همچنان در حال افزایش یافتن است که بخش قابل توجهی از این قربانیان، کودکان هستند.»
پیرو این مسأله، کمیته حقوق کودک ملل متحد در اول نوامبر (۲۰۲۳) بیانیه‌ای صادر کرد و در آن از رنج عمیق کودکان ابراز ناامیدی کرد. این کمیته همچنین تشدید حملات اسرائیل علیه اهداف غیرنظامی در نوار غزه را که منجر به کشته‌شدن چندهزار کودک از هفتم اکتبر شده است به‌شدت محکوم کرد. حال پرسشی که پیش می‌آید این است که آیا کنوانسیون حقوق کودک به‌صورت خاص حمایت‌هایی را برای کودکان در مخاصمات مسلحانه در نظر گرفته است یا خیر؟ براساس این کنوانسیون، کلیه کشورهای عضو می‌بایست به اجرای آن پایبند باشند و اسرائیل نیز به آن پیوسته و متعهد است و باید آن را اجرا کند. آنچه در غزه دیده می‌شود این است که هیچ‌کدام از مواد کنوانسیون حقوق کودک ملل متحد توسط اسرائیل رعایت نشده و حقوق کودکان غزه به‌شدت نادیده گرفته شده است. همچنین میزان خشونت در این جنگ علیه کودکان به‌گونه‌ای است که خشونت از نظر کمی و کیفی در بدترین شکل ممکن در حال رخ‌دادن است و زندگی آنها را تحت‌الشعاع قرار داده است. سازمان ملل می‌بایست نسبت به اجرای تعهدات کنوانسیون، نه در حد تعارف، بلکه به‌طور جدی حساسیت داشته باشد و به‌طور مشخص به اسرائیل فشار بیاورد که خشونت علیه کودکان را متوقف کند. در اقدامی دیگر، دبیرکل سازمان ملل می‌تواند با اضافه‌ کردن اسرائیل در فهرست شرمساری ملل متحد به دلیل کشتار بی‌رحمانه کودکان در غزه، با انتشار این فهرست، اسرائیل را تشویق کند تا در چشم جهان رفتار خود را تغییر دهد.
در آخر می‌بایست گفت اسرائیل به عنوان یکی از طرفین کنوانسیون حقوق کودک و قدرت اشغالگر در سرزمین‌های اشغالی فلسطین، موظف است که مصالح عالیه کلیه کودکان تحت صلاحیت خود را در اولویت قرار دهد و به تعهدات خود ذیل این کنوانسیون برای حمایت و تضمین حقوق کودکان در غزه عمل کند.