محدثه جعفری
خبرنگار

شیعه از چند روز به محرم بی‌قرار است تا شام غریبان که تازه قصه کربلا رقم می‌خورد. راهی که سرور و سالار شهیدان سرورم حسین(ع) سر و جان داد اما در برابر ظلم سکوت نکرد و اکنون بعد از این همه سال داغ تشنه‌لب‌های کربلا بر تن و جان مؤمنان و شیعیان جهان خاموش نگشته است و هرساله عاشقان حسین(ع) ۸۵ کیلومتر را در شرایط بد آب‌و‌هوایی گرمای طاقت‌فرسا طی می‌کنند تا لبیک‌گویان بوسه بر شش گوشه بهشت بزنند تا بگویند بر آن عهدی که بستند، هستند.
اکنون که قصد سفر کرده‌اید تا پای پیاده مسیر عاشقی را طی کنید؛ لازم است نکاتی را مدنظر قرار دهید تا مبادا رنج بیماری، حلاوت زیارت را از شما بگیرد و آزردگی جسم، شوق دیدار را از جان بستاند. چرا که به گفته کارشناسان طب ایرانی گرمی پیوسته هوا در روزهای گرم تابستان، بویژه در سرزمین‌های گرم و هنگام پیاده‌روی می‌تواند به پیدایش اختلالاتی در افراد منجر شود. اگر مواجهه با داغی تابستان طولانی شود، می‌تواند باعث کاهش اشتها، عود بیماری‌های پیشین، بروز سردرد، کندی حواس، سنگینی سر، افزایش خونریزی از بینی و غیره شود. کافی است نکاتی هرچند پیش‌پا افتاده را رعایت کنید تا با سلامتی کامل مسیر زیارت کربلا را طی کرده و به خانه بازگردید. در همین خصوص با دکتر مهشید چایچی معاون توسعه سلامت دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی صحبت کردیم.
 
زیارت به سلامت
دکتر چایچی با بیان اینکه طب ایرانی توصیه‌ها و تدابیری برای سبک زندگی سالم دارد، می‌گوید: با تکیه بر توصیه‌های طب ایرانی در بزرگ‌ترین اجتماع مسالمت‌آمیز جهانی سفری ایمن را تجربه خواهید کرد. امسال که فصل راهپیمایی اربعین مقارن شده است با گرمای تابستان و به علت حرکت به مناطق گرمسیر، طبیعتاً افراد با شرایط جسمی و سنی متفاوت و همچنین بیماری‌های زمینه‌ای در چنین شرایط آب‌و‌هوایی واکنش‌های متفاوتی را هم نشان خواهند داد که لازم است با توجه به شرایط جسمی و سوابق بیماری توصیه‌هایی ویژه برای افراد در نظر گرفته شود.
وی با اشاره به اینکه می‌توان توصیه‌های کلی نیز با توجه به شرایط مکانی و فصلی در این راهپیمایی داشت؛ گفت: اولین توصیه به افراد، تقویت عضلات برای این سفر است یعنی از چند هفته قبل از پیاده‌روی اربعین، پیاده‌روی‌های منظمی را شروع کنند تا در این سفر با گرفتگی عضلانی مواجه نشوند. ماساژ و روغن‌مالی پا در رفع گرفتگی عضلانی مؤثر است. قرار دادن پاها از چند هفته قبل سفر در آب ولرمی که پودر برگ مورد یا حنا در آن حل شده است، می‌تواند به تقویت پا و پیشگیری از تاول کمک کند.
این متخصص طب ایرانی می‌افزاید: نکته دوم کاهش مواد زائد بدن است چرا که فعالیت زیاد سبب گردش مواد زائد بدن می‌شود؛ پس بهتر است قبل از عزیمت به سمت نجف و کربلا قدری سلامتی‌مان را سروسامان دهیم و بدن را پاکسازی کنیم. به عنوان مثال اگر فردی دچار یبوست است، حتماً باید نسبت به رفع آن اقدام کند یا اگر اضافه وزن دارد، حتماً برای کاهش آن اقدام کند؛ چرا که پیاده‌روی طولانی با وزن بالا مشکلاتی را برای مفاصل پاها ایجاد می‌کند. افرادی که بدنی خشک و رطوبت بدن کمی دارند، این افراد مستعد عوارض شدید از دست دادن آب و املاح بدن در این پیاده روی هستند.
معاون توسعه سلامت دفتر طب ایرانی و مکمل می‌گوید: این افراد باید با برنامه‌های تغذیه‌ای مناسب شرایط بدن را برای قرار گرفتن در سفر اربعین آماده سازند و تا جایی که ممکن است از خوردن فست‌فود و خوراکی‌های سرخ‌کردنی و چرب، ادویه‌های با طبع گرم و خشک مثل زنجبیل و سیر و فلفل، خوراکی‌های عطش‌آوری همچون سیر، پیاز خام، بادمجان، کشک، ماکارونی، کنسروها و... پرهیز کنند.
 
تشنگی فقط با آب برطرف نمی‌شود
دکتر چایچی با اشاره به اینکه در این ایام تشنگی لزوماً با نوشیدن آب برطرف نمی‌شود، عنوان می‌کند: خوردن غذاهای آبکی مثل سوپ، خوراک‌های دارای آلوبخارا، تمبر هندی و زرشک، شربت سکنجبین، شربت آبلیمو یا عرق کاسنی، بیدمشک با گلاب یا انواع دانه‌های لعابدار مثل تخم ریحان، خرفه یا خاکشیر در هوای گرم توصیه می‌شود و می‌تواند تأثیر بسزایی در رفع عطش و تأمین آب بدن در گرمای هوا داشته باشد.
وی ادامه می‌دهد: افزودن اندکی آب‌لیموی تازه، سرکه یا سکنجبین به آب، جلوی ولع زیاد به نوشیدن آب را می‌گیرد. همچنین دوغ به خاطر طبیعت سرد و ‌تری که دارد، اگر خیلی چرب، پرنمک و گازدار نباشد، می‌تواند به عنوان یک نوشیدنی مفید برای تأمین آب و املاح عمل کند چرا که منبع خوبی برای کلسیم، فسفر، پروتئین و ویتامین‌های B12، B2 و A است و بهتر است با فاصله از غذا نوش جان شود و حتی بهتر است در گرمای هوا از غذاهای سبکی مانند آبدوغ‌خیار در مسیر پیاده روی استفاده شود و غذاهای سرخ شده یا کبابی مصرف نشود.
به گفته این متخصص طب ایرانی، در ایام پیاده‌روی اربعین باید از زیاده‌روی در مصرف خوراکی‌های ادرارآور مانند هندوانه و چای پررنگ پرهیز شود؛ چرا که افزایش دفع ادرار در طول روز، موجب افزایش خطر گرمازدگی می‌شود.
 
بانوان باردار در مصرف تخم شربتی
احتیاط کنند
این متخصص طب ایرانی با بیان اینکه در میان مشتاقان سفر اربعین با وجود اخطار پزشکان، بانوان باردار هم دیده می‌شوند، عنوان می‌کند: خانم‌های باردار دقت داشته باشند در مصرف تخم شربتی لعابدار احتیاط کنند بویژه آنهایی که در سه ماهه اولیه بارداری قرار دارند. مادران باردار اصلاً در گرمای روز پیاده‌روی نکنند و در صورت خستگی از میزان پیاده‌روی خود کم کنند. این گروه از زائران باید از مصرف خوراکی‌های شور، تند، غذاهای مانده، دیرهضم، سنگین، انواع ترشی و نوشیدن آب یخ پرهیز کنند.
وی می‌افزاید: تحمل گرسنگی و تشنگی در بانوان باردار به صلاح نیست و بهتر است غذا در حجم کم و به دفعات بیشتر میل کنند.
 
رهایی از گزیدگی حشرات
دکتر چایچی درخصوص یکی دیگر از مشکلاتی که در این سفر ممکن است مردم را آزار دهد، می‌گوید: گزش حشرات از دیگر چالش‌هایی است که زائران اربعین با آن روبه‌رو می‌شوند. امسال خطر ابتلا به تب دنگی در اثر گزش پشه آئدس زیاد است که می‌تواند دردهای استخوان‌شکن همراه با تب ایجاد کند. متأسفانه این پشه‌ها در طول روز و بخصوص در شفق و فلق که زائران در حال پیاده‌روی هستند، فعال هستند و می‌توانند بیماری را از راه گزش به افراد زیادی منتقل کنند. بنابراین، استفاده از توری پشه‌بند برای کالسکه کودکان و پوشیدن لباس آستین بلند ضروری است.
همچنین مالیدن لوسیون یا کرم های دافع حشرات از نوع شیمیایی و گیاهی حاوی اسانس نعنا و شمعدانی و استفاده از آنها به ویژه هنگام طلوع و نزدیک غروب، برای دفع حشرات می تواند کمک‌کننده باشد. اگر کرم های خاص در دسترس نباشد افراد می‌توانند با مالیدن کمی پوست لیموی تازه یا آبلیمو به پوست در نواحی که بدون پوشش است تا حدی از گزش حشرات در امان بمانند.اما این روش به تنهایی برای پیشگیری کافی نیست و لازم است سایر روشهای پیشگیری از گزش حشرات را هم در نظر داشته باشند. ضمن اینکه برخی از این لوسیونها و روغنهای گیاهی ممکن است برای بعضی افراد ایجاد حساسیت پوستی  کنند و باید قبلا در موضع کوچکی از پوست امتحان  شوند.
در صورت ابتلا به این مشکل لازم است از مصرف مسکن‌هایی غیر از استامینوفن خودداری شود چون ممکن است خونریزی ایجاد کند و در صورت ایجاد خونریزی لثه یا بینی همراه تب و درد شدید استخوان‌شکن حتماً به پزشک مراجعه کنند.
 
زائران با بیماری‌های مزمن
معاون توسعه سلامت دفتر طب ایرانی و مکمل با بیان اینکه در ایام اربعین افرادی که بیماری مزمن دارند هم حضور پیدا می‌کنند، می‌گوید: توصیه ما به مردمی که دارای بیماری خاص هستند، این است که بهتر است در ایام گرم سال در این پیاده‌روی حضور نداشته باشند و اگر هم حضور دارند، باید کمترین فعالیت را داشته باشند. بعد از غروب آفتاب یا در ایام صبحگاهی پیاده‌روی کنند. حتماً داروهایشان را به همراه بیاورند و با پزشک‌شان درمورد احتمال تغییر مصرف داروها قبل از سفر مشورت کنند. به عنوان مثال افراد دیابتی به خاطر پیاده‌روی طولانی‌مدت شاید نیاز باشد مقدار تزریق انسولین‌شان تغییر کند.
دکتر چایچی در پایان می‌گوید: راهی شدن در این مسیر، آدابی دارد. گاهی تنها بستن کوله، چمدان و سفت کردن بندهای کفش کافی نیست و آمادگی بدنی و روحی را هم باید مدنظر قرار داشت تا زیارت به سلامت باشد.