جمهوری اسلامی ایران از یک دهه گذشته درخواست عضویت رسمی در جمع ۸ عضو این سازمان (چین، روسیه، هند، قزاقستان، تاجیکستان، قرقیزستان، پاکستان و ازبکستان) را ارائه کرده بود که در نهایت با روی کار آمدن دولت سیزدهم به ریاست آیت‌الله رئیسی و ایجاد توازن در رویکرد سیاست خارجی کشور، این درخواست مورد پذیرش قرار گرفت. در شهریورماه 1400 و همزمان با سفر آیت‌الله رئیسی به تاجیکستان که به منظور شرکت در اجلاس سران شانگهای انجام شد، اعضای سازمان همکاری شانگهای با پیوستن ایران به این سازمان بین‌المللی موافقت کردند. پس از طی کردن فرایندهای قانونی داخل سازمان همکاری شانگهای نیز، در جریان بیست و سومین اجلاس سران که به‌صورت ویدیو کنفرانس به میزبانی هند برگزار شد، جمهوری اسلامی ایران به صورت رسمی به سازمان همکاری شانگهای پیوست. مشخصاً با پیوستن ایران به این سازمان بین‌المللی، دریچه فرصت‌های متعددی به روی ایران گشوده شد. همچنین سازمان همکاری شانگهای نیز این فرصت را پیدا کرد تا از ظرفیت‌های جمهوری اسلامی ایران استفاده کند. حالا یک سال پس از عضویت ایران، بیست و چهارمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای با اولین حضور ایران به‌عنوان عضو رسمی این اجلاس در آستانه پایتخت قزاقستان برگزار شد.

پیگیری مباحث رئیس‌جمهور شهید
در شانگهای
روز چهارشنبه هفته گذشته، محمد مخبر سرپرست ریاست جمهوری به منظور شرکت و سخنرانی در بیست و چهارمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در صدر هیأت عالیرتبه سیاسی و اقتصادی، در سفری دو روزه به آستانه پایتخت قزاقستان سفر کرد. سرپرست ریاست جمهوری پیش از عزیمت به مقصد آستانه، حضور رسمی ایران در اجلاس را موقعیت مهمی دانست و تأکید کرد: در جریان این نشست مباحثی را که رئیس جمهور فقیدمان در نشست‌های قبلی و در دیدارهای دوجانبه حاشیه دو اجلاس قبلی مطرح کرده بودند و نیز مباحثی که بنده در اجلاس نخست‌وزیران سازمان شانگهای مطرح کرده بودم، پیگیری خواهیم کرد.

گرامیداشت یاد
رئیس‌جمهور شهید ایران
بخش اول سخنان مخبر در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای به گرامیداشت یاد شهید رئیسی و شهید امیرعبداللهیان اختصاص داشت. وی ضمن اشاره به زحمات و نقش شهید آیت‌الله رئیسی و شهید حسین امیرعبداللهیان در پیشبرد دیپلماسی چند جانبه جمهوری اسلامی ایران که عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای و گروه بریکس را در پی داشت، از ابراز همدردی، ارسال پیام و اعزام نمایندگان کشورهای عضو جهت شرکت در مراسم بزرگداشت رئیس جمهور شهید ایران قدردانی کرد.

پیشنهادهای ایران
به سازمان همکاری شانگهای
محمد مخبر در بیست و چهارمین نشست سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، پیشنهاداتی را به این سازمان ارائه داد. ایجاد «شبکه مناطق آزاد مشترک» و «برقراری پیمان‌های اقتصادی نظیر موافقتنامه تجارت ترجیحی و آزاد» در سطح سازمان، استفاده از فرصت‌ها و ظرفیت‌های موجود در قلمرو کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در راستای تعامل در زمینه تجارت، تولید، انرژی، حمل و نقل، کشاورزی، گمرک، مخابرات و همچنین توسعه فناوری در زمینه هوش مصنوعی از جمله پیشنهادهای مطرح شده در بیست و چهارمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای بود.
سرپرست ریاست جمهوری ایران همچنین از لزوم فعال‌سازی کریدورهای ترانزیتی به‌عنوان یک نقش کلیدی در تسهیل تجارت و توسعه اقتصادی و در نتیجه ثبات سیاسی کشورهای عضو صحبت به میان آورد و تأکید کرد: معتقدیم اعضای سازمان همکاری شانگهای می‌توانند از طریق کریدور شمال-جنوب و از طریق بنادر جنوبی ایران با هزینه کمتر و سرعت بیشتری به مبادلات تجاری با کشورهای جهان بپردازند.
مخبر در بخش دیگری از سخنان خود، با تأکید بر پیگیری سیاست چند جانبه‌گرایی در حوزه انرژی از سوی ایران و نقش فعال کشورمان در تدوین سند «راهبرد همکاری انرژی سازمان همکاری شانگهای»، از تصویب و اجرای این سند حمایت کرد. سرپرست ریاست جمهوری ایران همچنین حمایت کشورمان از تداوم مذاکرات کارگروه‌های تخصصی در راستای کاهش  یا حذف دلار از مبادلات چندجانبه را نیز اعلام کرد. اعلام حمایت جمهوری اسلامی ایران از طرح «تأسیس بانک مشترک شانگهای» در راستای ارتقای سطح همکاری کشورهای عضو در حوزه‌های مالی و اقتصادی نیز از دیگر بخش‌های سخنرانی مخبر در بیست و چهارمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای بود. مخبر همچنین، از اعلام آمادگی کامل ایران برای اجرایی‌سازی «برنامه عملیاتی همکاری‌های علمی و فناوری میان کشورهای عضو سازمان در حوزه‌های اولویت‌دار» بویژه در حوزه جدیدترین فناوری‌های پزشکی، زیست فناوری و هوش مصنوعی خبر داد.

تأکید بر لزوم توقف
جنایات رژیم صهیونیستی
مثل دیگر اجلاس و نشست‌های بین‌المللی، در بیست و چهارمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای نیز مسأله فلسطین یکی از موضوعات مطرح شده توسط ایران بود. سرپرست ریاست جمهوری ایران از اعضای سازمان همکاری شانگهای خواست تا برای توقف فوری جنایت‌های جنگی رژیم صهیونیستی علیه مردم غزه تلاش کنند.
مخبر در همین رابطه با محکوم کردن تداوم جنایات وحشیانه و سازمان یافته رژیم صهیونیستی که با حمایت امریکا علیه مردم غزه صورت می‌گیرد و سازمان‌های بین‌المللی را در بی‌عملی فرو برده است، تصریح کرد: ما بر ضرورت اقدامات مؤثر کشورها بویژه توسط اعضای سازمان همکاری شانگهای جهت توقف فوری جنایات جنگی رژیم صهیونیستی و لزوم ارسال فوری، کافی و بدون مانع کمک‌های بشر دوستانه به سراسر غزه تأکید می‌کنیم.

بــــرش

حاشیه‌ای مهم‌تر از متن
حضور در بیست و چهارمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای تنها برنامه سفر مخبر به قزاقستان نبود. سرپرست ریاست جمهوری کشورمان در حاشیه این اجلاس، به دیدار و گفت‌و‌گو با رؤسای جمهور روسیه و چین نشست؛ دیدارهایی که در راستای تعاملات و همکاری‌های راهبردی ایران با دو کشور چین و روسیه انجام شد و به همین دلیل حائز اهمیت است.

روابط تهران-مسکو تغییر ناپذیر است
محمد مخبر در دیدار با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه، روابط متقابل ایران و روسیه را عمیق، راهبردی و تغییرناپذیر توصیف کرد و گفت: امروز روابط راهبردی و استراتژیک ایران و روسیه، معادلات قدرت در جهان را تغییر داده و نظم ناعادلانه مبتنی بر یکجانبه‌گرایی را به چالش کشیده است. وی تأکید کرد: شهید رئیسی با رویکرد تحولی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و اولویت‌دهی به توسعه روابط با همسایگان، فصل جدیدی در روابط تهران و مسکو گشود که نه تنها دو کشور بلکه منطقه و جهان از آن نفع خواهند برد. مخبر با اشاره به همکاری‌های رو به گسترش ایران و روسیه بویژه در بخش اقتصادی، تجاری و حمل و نقل و انرژی، بر ضرورت تسریع در تکمیل مبانی حقوقی همکاری جامع دو کشور و تصویب و اجرایی شدن آن تأکید کرد. همچنین تقویت تجارت آزاد با اتحادیه اوراسیا، پیگیری و اجرای کریدور شمال-جنوب و همچنین تقویت همکاری‌های دو کشور در زمینه انرژی، شامل نفت و گاز از دیگر محورهای مهم سخنان مخبر در دیدار با رئیس جمهور روسیه بود. ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه نیز در این دیدار رابطه دو کشور را دوستانه، ناگسستنی و تغییرناپذیر عنوان کرد و ضمن ابراز خرسندی از افزایش سطح همکاری‌های دو کشور بویژه در بخش اقتصادی و تجاری، امضای توافقنامه تجارت آزاد میان ایران و اوراسیا را گامی مهم در جهت توسعه بیشتر این همکاری‌ها و زمینه‌ای مناسب جهت بهره‌مندی بیشتر از تعاملات با کشورهای عضو این اتحادیه دانست. رئیس جمهور روسیه در ادامه با اشاره به مواضع مشترک دو کشور درباره مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله در زمینه تلاش برای شکل‌گیری جهان چند قطبی، بر حمایت روسیه از پیشنهاد پیوستن ایران به اتحادیه اوراسیا به عنوان عضو ناظر تأکید کرد. پوتین همچنین ضرورت تقویت همکاری‌های دو کشور در زمینه انرژی، شامل نفت و گاز و همچنین تکمیل و بهره‌برداری از پروژه مشترک خط‌آهن رشت-آستارا را مورد تأکید قرار داد.

تأکید ایران و چین بر تداوم همکاری‌ها
دیدار با رئیس جمهور چین، دیگر برنامه سرپرست ریاست جمهوری کشورمان در حاشیه بیست و چهارمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای بود. مخبر در دیدار و گفت‌و‌گو با شی جین پینگ تأکید کرد: روابط ایران و چین راهبردی بوده و متکی بر منافع و احترام متقابل در حال تعمیق و توسعه است. وی افزود: عزم سران دو کشور برای تداوم و گسترش همکاری‌های فیمابین در زمینه‌های اقتصادی، تجاری و انرژی جدی است. شی جین پینگ، رئیس جمهور چین نیز در این دیدار ضمن تسلیت مجدد شهادت رئیس جمهور و همراهانش، از مخبر خواست سلام وی را به رهبر معظم انقلاب اسلامی برساند. رئیس جمهور چین با بیان اینکه روابط دو کشور راهبردی است، تصریح کرد: سیاست چین برای گسترش روابط با جمهوری اسلامی ایران تحت تأثیر عوامل بیرونی قرار نمی‌گیرد و کشورش خواستار تداوم توسعه و پیشرفت و ارتقای رفاه ملت ایران است.