شفاف‌سازی حرکت فعالان بخش خصوصی
حل و فصل تعهدات ارضی
محمدرضا فاروقی، عضو اتاق بازرگانی ایران از افرادی است که از عملکرد صادراتی دولت سیزدهم دفاع کرد. او درباره فعالیت تجاری دولت شهید ابراهیم رئیسی گفت: افزایش صادرات غیرنفتی کشور چند دلیل دارد؛ اولین آن به واکسیناسیون سراسری و کاهش همه‌گیری ویروس کرونا برمی‌گردد؛ 6 ماهه اول سال 99 بخصوص سه ماه اول آن، اکثر مرزها بسته بود و صادرات کالا بشدت محدودیت داشت، اما با آغاز فعالیت دولت سیزدهم صادرات کالا تسهیل شد. دلیل دیگری که شاهد رشد صادرات غیرنفتی هستیم به افزایش ارزش صادرات فرآورده‌های نفتی برمی‌گردد. در این میان بخش اعظمی از رشد صادرات مربوط به عادی شدن شرایط مبادلات بین‌المللی است، بر این اساس سختگیری‌ها نسبت به صادرات کالاهای ایرانی کمتر شده است و فعالان اقتصادی با شرایط بهتری صادرات را دنبال می‌کنند. یکی از اقدام‌های خوبی که انجام شد حل‌وفصل مشکلات و تعهدات ارزی صادرکنندگان است. این در حالی است که در گذشته محدودیت وجود داشت و به هر روشی امکان برگشت ارز حاصل از صادرات وجود نداشت. مبحث دیگری که بسیار مهم است برداشته شدن فضای رعب و وحشت از صادرکنندگان است؛ نگاه‌های جرم‌انگاری نسبت به صادرکنندگان برداشته و همین امر سبب شد فعالان اقتصادی رغبت بیشتری برای صادرات داشته باشند.
توسعه روابط با کشورهای همسایه
شعبان فروتن، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران هم معتقد است که رشد صادرات غیرنفتی در دولت سیزدهم چند پیام دارد؛ یکی از پیام‌ها نگاه حمایتی دولت به صادرکنندگان بود. دولت سیزدهم نگاه ویژه‌ای به صادرات داشت. طی سال‌های گذشته به دلیل تحریم، کرونا و برخی از تصمیم‌های اشتباه، صادرات کشور لطمه دیده بود. پیام دیگری که از افزایش صادرات غیرنفتی می‌توان برداشت کرد، توسعه روابط با کشورهای همسایه است. دولت شهید ابراهیم رئیسی روابط با کشورهای همسایه را احیا و همین امر کمک کرد تا تمایل فعالان اقتصادی برای صادرات کالا بخصوص به کشورهای همسایه چند برابر شود.
دستاورد مدیریت کرونا
محمدعلی محمد میرزاییان، فعال اقتصادی نیز اعتقاد دارد که به علت شیوع ویروس کرونا خیلی از محصولات و کالاها به دلیل بسته بودن مرزها صادر نشدند و این امر خسارت زیادی به صادرکنندگان وارد کرد. مدت طولانی کالاها پشت مرزها می‌ماند و این امر برای فعال اقتصادی بسیار سنگین بود، اما در دولت سیزدهم با واردات واکسن، این وضعیت بسیار بهتر شد و دیگر کالاها در مرز سرخس و بندرانزلی نماند. از طرفی طی مذاکراتی که رئیس‌جمهور با ترکمنستان داشت، صادرات کالا از این مسیر به سمت قزاقستان و ازبکستان فراهم شد، پیش از این فعالان اقتصادی در این حوزه چالش داشتند. نکته دیگری که باعث شد رقم صادرات کشور روند افزایشی به خود بگیرد، صادرات کالا به کشورهای همسایه بویژه عراق بود. دولت سیزدهم به دنبال توسعه روابط اقتصادی با کشورهای همسایه است.
ایجاد فرصت‌های صادراتی
سید مصطفی موسوی، فعال اقتصادی نیز یادآور شد که افزایش صادرات غیرنفتی ایران چند دلیل مهم دارد که دولت سیزدهم برای صادرکنندگان و فعالان اقتصادی فراهم کرد؛ یکی از نکات مهم وضعیت بخشنامه‌ها بود که خوشبختانه نسبت به سال‌های گذشته بهبود یافت و از طرفی دولت سیزدهم سعی کرد از ابلاغ و صدور بخشنامه‌های خلق‌الساعه پرهیز کند. همچنین فرصت‌های صادراتی نسبت به گذشته بهتر و سبب شد فعالان اقتصادی با شرایط مناسب‌تر و با دغدغه کمتر برای صادرات برنامه‌ریزی کنند.
حذف بخش خلق‌الساعه
رضا کامی، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران نیز بیان داشت از آنجا که در دولت سیزدهم بخصوص وزارت صمت و بانک مرکزی به دنبال تسهیل امور برای صادرکنندگان بودند، روند صادرات کشور بهبود یافت. یکی از عوامل مهمی که باعث شد صادرات از روند کاهشی فاصله بگیرد، ایجاد خوشبینی بین صادرکنندگان و فعالان اقتصادی بود. دولت سیزدهم به دلیل حذر کردن از بخشنامه‌های خلق‌الساعه و حذف برخی از قوانین زائد باعث شد فعالان تجاری به آینده اقتصادی کشور خوشبین شوند و برای افزایش صادرات برنامه‌ریزی و مذاکره داشته باشند. اگر این روند برای سال‌های آتی دنبال شود، می‌توان ضمن توسعه صادرات به کشورهای همسایه در صادرات به کشورهای اروپایی هم بسیار موفق‌تر عمل کرد.
فرصت سازی و تلاش مضاعف
محمد امیرزاده، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران نیز خاطرنشان کرد که فعالان اقتصادی نشان دادند با سخت‌ترین شرایط می‌توانند کالا به بازار هدف خود صادر کنند، به همین علت ضرورت دارد دولت نگاه ویژه‌تری به این حوزه داشته باشد تا روند صادرات با سرعت بیشتری صعودی شود. تمام بخش‌ها بویژه وزارت امور خارجه و سازمان توسعه تجارت باید تلاش کنند تا صادرات ایران رونق بیشتری بگیرد و قطعاً این امر زمانی محقق خواهد شد که فرصت‌ها برای حضور مداوم در کشورهای هدف صادراتی فراهم شود. برای رونق صادرات کشور، دولت سیزدهم تلاش‌های زیادی کرد و اکنون اگر روند صادرات را ببینیم، مشخص است که صادرات غیرنفتی کشور طی سال‌های اخیر بهبود مناسبی داشته است.
آشتی کنان بخش خصوصی
همچنین حسین سرمدیان از فعالان اقتصادی درباره رویکرد صادراتی دولت سیزدهم اظهار داشت که دولت شهید ابراهیم رئیسی توانست صادرات کشور را احیا و صادرکنندگان را حمایت کند. در دولت گذشته صادرکنندگان و حتی بخش خصوصی جایگاه خود را از دست داده بودند و سازمان توسعه تجارت بی‌اثرترین سازمان کشور شده بود و عملاً صادرکنندگان در کشورهای مقصد صادراتی فراموش شده بودند و دولت هیچ تلاشی برای بهبود شرایط نمی‌کرد، اما در دولت سیزدهم شرایط بشدت تغییر کرد و دولت شهید رئیسی از همان سال اول فعالیت خود توانست مذاکره با کشورهای همسایه را آغاز کند و حتی به سرانجام برساند. او افزود: در دولت روحانی بخصوص ۳ سال آخر آن، روابط اقتصادی با کشورهای همسایه تیره و تار شده بود. کشورهای ترکیه و چین به سمت بازار کشورهای همسایه آمده و به دنبال سهم‌خواهی بودند. این در حالی است که ایران همواره یکی از کشورهای اثرگذار در تجارت با کشورهای همسایه بود.
روند تجارت غیر نفتی در 1000 روز
آمار دیگری از حوزه صادرات غیرنفتی از سوی گمرک نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۹ میزان صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی کشور (به استثنای نفت خام، نفت کوره و نفت سفید و همچنین بدون صادرات از محل تجارت چمدانی) بالغ بر ۱۱۳ میلیون و ۱۸۹ هزار تن به ارزش ۳۴ میلیارد و ۸۶۱ میلیون دلار بوده است. در سال ۱۴۰۰میزان صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی کشور (به استثنای نفت خام، نفت کوره و نفت سفید و بدون صادرات از محل تجارت چمدانی) بالغ بر ۱۲۲ میلیون و ۴۱۷ هزار تن و به ارزش ۴۸ میلیارد و ۴۴۰ میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال ۱۳۹۹ افزایش ۸.۳۳ درصدی در وزن و ۳۹.۱۷ درصدی در ارزش داشته است. در سال ۱۴۰۱ میزان صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی کشور (به استثنای نفت خام، نفت کوره و نفت سفید و بدون صادرات از محل تجارت چمدانی) بالغ بر ۱۲۴ میلیون و ۲۵۲ هزار تن و به ارزش ۵۴ میلیارد و ۱۳۹ میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال ۱۴۰۰ افزایش ۱.۱۴ درصدی در وزن و ۱۱.۰۱ درصدی در ارزش دلاری داشته است. براساس آمار منتشر شده از گمرک، صادرات کشور در سال ۱۴۰۲ بدون احتساب صادرات برق، نفت، خدمات فنی و مهندسی و تجارت چمدانی حدود ۴۹ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار بوده است؛ بنابراین ارزش صادرات غیرنفتی در سال ۱۳۹۹ حدود ۳۵ میلیارد دلار بوده که میزان صادرات غیرنفتی در سال ۱۴۰۲ با ۴۰ درصد افزایش نسبت به سال ۱۳۹۹ به بیش از ۴۹ میلیارد دلار رسیده است.
