قائم‌مقام وزیر جهاد در امور بازرگانی در گفت‌و‌گو با «ایران» :
دولت شهید رئیسی به وعده‌های تجاری خود عمل کرد
تجارت غیرنفتی ایران از حدود ۷۴ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۹ با ۵۷ درصد افزایش به حدود ۱۱۶ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۲ رسید. این اعداد نشان می‌دهد که دولت شهید ابراهیم رئیسی در حوزه تجارت دستاوردهای مهمی داشته است. موفقیت در تجارت در حالی در دولت سیزدهم محقق شد که ایران مورد شدیدترین تحریم‌ها بود و از سوی دیگر دولت شهید رئیسی میراث‌دار اشتباهات و خلف‌وعده‌های دولت روحانی نیز قرار داشت. دولت روحانی به جای آنکه در کنار صادرکنندگان و واردات مواد اولیه قرار گیرد، روبه‌روی آنها بود و سدهای مختلفی ایجاد کرد. دولت سیزدهم از اولین روزهای فعالیت خود به سمت احیای تجارت رفت و با اقدامات اثرگذار، جان دوباره به تجار بخشید. در خصوص برخی اقداماتی که طی 1000 روز دولت شهید رئیسی برای تجارت کشور انجام داد با علیرضا پیمان پاک، رئیس سابق سازمان توسعه و تجارت و قائم‌مقام وزیر جهاد در امور بازرگانی گفت‌و‌گویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.
دولت شهید ابراهیم رئیسی، در حوزه صادرات به موفقیت‌های خوبی دست یافت و دستاوردهای این حوزه از ماه‌های آغازین فعالیت دولت سیزدهم یعنی سال 1400 مشهود بود، در این خصوص شما چه ارزیابی‌ای دارید؟
افزایش صادرات غیرنفتی هم با اعداد و ارقام مشخص است و هم با اقداماتی که به‌صورت زیرساختی طی 1000 روز صورت گرفت. زمانی که شهید ابراهیم رئیسی دولت را تحویل گرفت، صادرات غیرنفتی ایران به‌صورت میانگین 36 میلیارد دلار بود اما این عدد در دوره ایشان و به‌صورت کوتاه مدت (در سال 1401) به بیش از 53 میلیارد دلار رسید که رکورد صادرات غیرنفتی را شکست. تقریباً زمان امضای برجام بود که ایران حدود 50 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داشت. در کنار این امر در بخش صادرات خدمات فنی-مهندسی هم شاهد ثبت اعداد مثبتی بودیم. در دولت دهم اوج صادرات خدمات فنی -مهندسی بود، اما طی فعالیت دولت یازدهم و دوازدهم عدد صادرات از 5 الی 6 میلیارد دلار به 400 میلیون دلار رسید، یعنی در دولت روحانی این بخش دچار شیب نزولی شد. با پیگیری‌های صورت گرفته، عدد صادرات خدمات فنی - مهندسی در دولت شهید ابراهیم رئیسی به 2.5 میلیارد دلار رسید، یعنی رشد 5 برابری در صادرات خدمات فنی -مهندسی حاصل شد که اعداد و ارقام مثبت و موفقیت‌های کسب شده مورد اذعان کارشناسان و فعالان اقتصادی است.
دولت شهید ابراهیم رئیسی در حوزه زیرساخت صادرات غیرنفتی چه اقداماتی انجام داد؟
در حوزه زیرساخت، اقداماتی صورت گرفت که در طول تاریخ جمهوری اسلامی ایران، بی‌نظیر بوده است. جناح مقابل که نقد دارند در دولت شهید ابراهیم رئیسی اقدام خاصی صورت نگرفت، همیشه دَم از تجارت آزاد می‌زدند و همواره می‌گفتند که باید به سازمان تجارت جهانی بپیوندیم، لذا خودشان در فضاهایی که بحث تئوری دارند بر این موضوعات پافشاری می‌کنند. اما در دولت شهید ابراهیم رئیسی بود که تجارت آزاد به سوریه امضا و نهایی شد. همچنین برای اولین بار در طول تاریخ ایران، ما تجارت آزاد منطقه‌ای را شروع کردیم به صورتی که تجارت آزاد با اوراسیا یک فرصت بی‌نظیر را پیش روی تمام فعالان اقتصادی و تجار ایجاد کرد. این موضوع در دولت سیزدهم نهایی، جمع‌بندی و امضا و دو هفته پیش بود که ابلاغ شد، لذا با تصویب مجلس شورای اسلامی این مهم وارد مرحله اجرا می‌شود.
بر این اساس، ایران می‌تواند با 5 کشور روسیه، ارمنستان، بلاروس، قزاقستان و قرقیزستان تجارت آزاد داشته باشد. بدین جهت در بیش از 87 درصد گروه‌های کالایی، تعرفه واردات ما صفر است که این امر یک فرصت کم نظیر پیش‌روی تجار و صادرکنندگان کشورمان قرار می‌دهد. میانگین تجارت (صادرات- واردات) این کشورها 700 میلیارد دلار است که حدود 400 میلیارد دلار واردات و 300 میلیارد دلار صادرات دارند. بنابراین دولت سیزدهم توانست شرایط بسیار خوبی را برای تجار کشورمان رقم بزند.
در دوره کوتاه‌مدت فعالیت دولت سیزدهم، مذاکرات تجارت ترجیحی با کشور اندونزی نهایی و اجرا شد؛ موضوعی که بیش از 16 سال معطل مانده بود. اندونزی یک قطب اقتصادی بزرگ آ .سه. آن است. کشوری با بیش از 280 میلیون نفر جمعیت که مسلمان هستند. لذا اولین گام‌های دولت سیزدهم این بود که با این کشور تعامل خوبی برقرار کند. در دولت شهید ابراهیم رئیسی بعد از 13 الی 14 سال، اولین ال سی بانکی واقعی بین جمهوری اسلامی ایران و دو بانک بزرگ روسیه برقرار شد. یکی از آن بانک‌ها اسبر (Sberbank یا بانک پس‌انداز فدراسیون روسیه بزرگترین بانک در روسیه و اروپای شرقی است که به‌عنوان سومین بانک بزرگ در اروپا شناخته می‌شود که شعبه مرکزی این بانک در شهر مسکو قرار دارد.) و دیگری وی‌تی‌بی بود. (VTB Bank دومین بانک بزرگ روسیه است که شعبه مرکزی آن در شهر مسکو قرار دارد. این بانک زیرپله‌ای نبوده است و دوستان نمی‌توانند نقدی در این خصوص داشته باشند. فرایند گشایش ال سی به طور واقعی با بانک یاد شده صورت گرفت و اکنون هم برقرار است. دولت‌های قبل تمایل زیادی داشتند که با چنین بانک‌هایی همکاری داشته باشند و بعضاً مذاکراتی هم داشتند اما موفق نبودند.
چه اقدامات دیگری صورت گرفت تا تجارت کشور با وجود شدیدترین تحریم‌ها رونق بگیرد؟
یکی از نکات مهمی که مدنظر تجار کشور بود، نحوه برگشت ارز حاصل از صادرات بود. خوشبختانه در این حوزه برنامه‌ریزی خوبی صورت گرفت و امید است مسیر تجارت بیش از گذشته تسهیل شود.اگر تمام برنامه‌های تدوین شده محقق شود، شاهد جهش ویژه در صادرات غیرنفتی خواهیم بود. همچنین از جمله اقدامات مهمی که دولت سیزدهم انجام داد، برگزاری نمایشگاه ایران اکسپو در سطح عالی بود. همه شاهد بودند که دو نمایشگاه با بالاترین سطح برگزار شد و بیش از 80 کشور دنیا در این نمایشگاه حضور یافتند و حتی نمایشگاه فضای خالی نداشت به صورتی که متقاضی 3 برابر ظرفیت نمایشگاه بود. این نمایشگاه‌ها ظرفیت و پتانسیل‌های تولیدکنندگان داخلی را به خوبی برای کشورهای مختلف نمایان کرد. بدین ترتیب کشورهای مختلف و بخصوص روسیه از ظرفیت‌هایی که ایران دارد، تعجب کردند. متأسفانه در سال‌های قبل پتانسیل تولیدکنندگان داخلی به نمایش گذاشته نشده بود و کشورها نگاه مثبتی به ایران نداشتند و تصور آنها این بود که ایران تنها صادرکننده میوه و سبزی است. بر این اساس در زنجیره قطعات خودرو، داروهای نو ترکیب، مصالح و تکنولوژی ساختمانی، پوشاک و... موفق شدیم قراردادهای مشترکی تعریف کنیم. برای احیای تجارت کشور، اقدامات متعددی صورت گرفت اما در برخی از موارد، با وجود تلاش‌های گسترده نتوانستیم هدف‌گذاری‌ها را محقق کنیم و البته در این مسیر شاهد شیطنت‌هایی هم بودیم. مهم‌ترین حوزه‌ای که موفقیت دولت در آن کم بود، مربوط به لجستیک است. این امر هم علت داشت و آن حضور مدیران و افرادی بود که دید غربی داشتند و ذهن‌شان بر اساس غرب شکل گرفته بود. آنها حاضر نبودند در مسیر حوزه‌های اوراسیا، آفریقا و امریکای لاتین و... سرمایه‌گذاری کنند. با آنکه رئیس جمهور دستور می‌دادند که حوزه اوراسیا فعال شود و معاون اول پیگیر بود، اما می‌دیدیم که این مدیران وقتی وارد حوزه تخصصی خود می‌شدند، به خواسته‌های شهید جمهور بی‌توجهی می‌کردند. این در شرایطی است که کشورهایی مانند ترکیه و چین به این بازارها توجه مضاعف داشتند. این نوع نگاه‌ها سبب می‌شود که فرصت‌ها از کشور گرفته شود، زیرا 5 سال دیگر معلوم نیست که آیا ایران می‌تواند سهمی در بازار کشور و اقتصادهای نوظهور و بکر داشته باشد یا خیر. این افراد یا جریان نفود هستند یا سهل‌انگارانه و با غفلت از فرصت‌ها دور می‌شوند. امیدوارم اقدامات ناتمام دولت سیزدهم در دولت چهاردهم به نتیجه برسد و ضمن آنکه تجارت رونق بیشتری می‌گیرد، معیشت مردم نیز بهبود پیدا کند. همچنین اقدامات بسیار بزرگی در زیرساخت توسعه تجارت در دولت شهید رئیسی اتفاق افتاد.